Αλέξανδρος Ιόλας: Η κληρονομιά. Ο βιογράφος του θρύλου στο TOC

«Πρέπει να ματώσεις για να δημιουργήσεις το έργο που σε άλλους θα δώσει την ευτυχία και την λύτρωση... Στον κόσμο πιο συχνά πονάς παρά χαίρεσαι. Αλλά έτσι είναι. Είναι πιο εύκολος ο πόνος από τη χαρά. Δεκτά και τα δύο. Μην τα φοβάσαι. Ούτε τον πόνο, ούτε τη χαρά. Μονάχα εκείνες τις νεκρές ώρες να φοβάσαι, όπου δεν θα έχεις τη δύναμη ούτε να πονέσεις, ούτε να χαρείς...» Ηταν Νοέμβριος του 1985 σε μια βόλτα τους στο Παρίσι όταν ο Αλέξανδρος Ιόλας έστρεψε το βλέμμα στον βιογράφο του, Νίκο Σταθούλη, και του εξομολογήθηκε τα παραπάνω. Η χρονική συγκυρία δεν ήταν τυχαία. Ο κορυφαίος συλλέκτης και μαικήνας της τέχνης με διεθνή απήχηση - ο άνθρωπος που είχε στενή φιλία με τον Πικάσο κι ήταν από τους πρώτους που εκτίμησε τον Pollock και τον Wols, αλλά και τον De Chirico - είχε νιώσει στο πετσί του την κακεντρέχεια μερίδας του ελληνικού τύπου ενάντια στον εκκεντρικό και επιδεικτικό τρόπο ζωής και συμπεριφοράς του. Λίγο πριν πεθάνει η επιθυμία του να δωρίσει την αμύθητη συλλογή του από έργα τέχνης στο ελληνικό κράτος δεν εκπληρώθηκε ποτέ. Η ελληνική κυβέρνηση αρνήθηκε την προσφορά του και έτσι το μεγαλύτερο μέρος της συλλογής του χάθηκε. Αποτέλεσμα, το 1987 να πεθάνει σε νοσοκομείο της Νέας Υόρκης νικημένος από τη νόσο του AIDS και να μην προλάβει να να εκπληρώσει το όνειρο του.

«Αλέξανδρος Ιόλας: Η κληρονομιά»

Πρόλαβε, ωστόσο, να δωρίσει 47 έργα του στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης. Κι είναι αυτή η «μαγιά» των έργων που δίνει την αφορμή για μια έκθεση που μοιάζει να παίρνει τον χαρακτήρα δικαίωσης 31 χρόνια μετά το θάνατό του. Με τίτλο «Αλέξανδρος Ιόλας: Η κληρονομιά», η έκθεση - αφιέρωμα σ' αυτόν τον τότο επιδραστικό άνθρωπο της τέχνης (κυρίως από το 1950 ως τα τέλη της δεκαετίας του 1970) διασώζει τη συλλογική μνήμη του σε μια χώρα που δεν τον έχει τιμήσει δεόντως, σε αντίθεση με αυτό που συμβαίνει ολοένα και περισσότερο στο εξωτερικό.

Η διεθνώς πρώτη εκτεταμένη έκθεση που αφιερώνεται σ' αυτόν τον μαικήνα αυτόν της τέχνης

Να γιατί η έκθεση που διοργανώνει το Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης είναι η διεθνώς πρώτη εκτεταμένη έκθεση που αφιερώνεται σ' αυτόν τον μαικήνα αυτόν της τέχνης και αποτελεί και τον προάγγελο του εορτασμού των 40 χρόνων του πρώτου μουσείου σύγχρονης τέχνης της Ελλάδας, που θα εορταστούν εντός του 2019. Την ίδια στιγμή η έκθεση αποτελεί και ένα φόρο τιμής σε μια πλειάδα καλλιτεχνών, που συνεργάστηκαν με τον Ιόλα και εξακολουθούν μέχρι σήμερα να εμπλουτίζουν την σύγχρονη πολιτιστική κληρονομιά της Ελλάδας. Κι είναι συτή η νέα παραγωγή του Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης - που πραγματοποιείται σε συνδιοργάνωση με τον Δήμο Θεσσαλονίκης και το Φεστιβάλ Δημητρίων 2018 κι εγκαινιάζεται το Σάββατο 6 Οκτωβρίου 2018 για να διαρκέσει ως τις 20 Ιανουαρίου 2019 - που έδωσε την αφορμή μιας συνέντευξης με το Νίκο Σταθούλη, ο οποίος είναι μαζί με την Εύα Φωτιάδη οι σύμβουλοι της έκθεσης:

- Κύριε Σταθούλη, πως φτάσαμε τόσο κοντά στην έκθεση «Αλέξανδρος Ιόλας: Η κληρονομιά» που εγκαινιάζεται στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στις 6 Οκτωβρίου;

«Η Θεσσαλονίκη ήταν απο τις αγαπημένες πόλεις του Αλέξανδρου Ιόλα. Ενα υπέροχο μπουκέτο Φιλότεχνων τον είχε αγκαλιάσει όταν ολόκληρη η χώρα τον καθύβριζε. Η αγάπη τους, στέριωσε. Ο Αλέξανδρος Ιόλας τους χάρισε 47 έργα απο την Συλλογή του. Ήθελε να τους δώσει 100. Δεν τον άφησε η αδερφή του, Νίκη Σταιφελ. Έτσι δημιουργήθηκε το πρώτο Μουσείο Σύγχρονης Τεχνης στην Ελλάδα, πριν 40 χρόνια. Τώρα, τα «Δημήτρια» τιμούν εναν ευεργέτη της πόλης. Και το Μακεδονικό Μουσείο έχει γενέθλια. Πριν ενα χρόνο η διευθύντρια του κ.Θούλη Μισιρλόγλου με συνάντησε και κάπως έτσι ξεκίνησε το εγχείρημα αυτής της Διεθνούς εκθέσεως την οποία θα ζήλευε οποιοδήποτε μητροπολιτικό Μουσείο».

- Τι περιλαμβάνει η έκθεση, τι ακριβώς αναδεικνύει και με ποιο τρόπο αποτελεί τον προάγγελο του εορτασμού των 40 χρόνων του πρώτου μουσείου σύγχρονης τέχνης της Ελλάδας, που θα εορταστούν εντός του 2019;

«Ειδικά στις δεκαετίες του 1960 και του 1970 παρουσίασε αναρίθμητες εκθέσεις που αποδεικνύουν την καθοριστική δράση την οποία είχε στο διεθνές καλλιτεχνικό περιβάλλον. Η έκθεση θα παρουσιάσει και την πλούσια εκδοτική δραστηριότητα του Αλέξανδρου Ιόλα μέσα από ένα πλούσιο αρχείο καταλόγων που συνόδευσαν τις εκθέσεις του.
Η έκθεση θα συμπεριλάβει τα έργα της δωρεάς του Ιόλα προς το Μ.Κ.Σ.Τ. (μετέπειτα Μ.Μ.Σ.Τ.) κι έργα σημαντικών καλλιτεχνών από δημόσιες – ιδιωτικές συλλογές. Γύρω στα 150 έργα των σημαντικότερων καλλιτεχνών του 20ου αι. Αρκετά από αυτά παρουσιάζονται δημοσίως για πρώτη φορά. Ο Αλέξανδρος Ιόλας έχει χαρακτηριστεί ως ένας από τους ανθρώπους που επέδρασαν από το 1950 και ως τα τέλη της δεκαετίας του 1970, αλλά δεν έχει τιμηθεί δεόντως στην Ελλάδα, σε αντίθεση με αυτό που συμβαίνει ολοένα και περισσότερο στο εξωτερικό. Του οφείλουμε αυτή την έκθεση.
Η παραδοξολογία αυτή συσχετίζεται με την άτυχη καταγραφή του Ιόλα στη μνήμη ειδικά του ελληνικού κοινού, καθώς η πρόθεση της δωρεάς συλλογών του ιδίου στο ελληνικό κράτος δεν ευοδώθηκε γιατί το ελληνικό κράτος μισούσε πάντοτε τις αριστείες. Χαρακτηρίστηκε αντισυμβατικός, κοσμοπολίτης άνδρας της ελληνικής διασποράς, αντιφατικός, παθιασμένος, λάτρης των πολιτισμών του κόσμου και όλων των τεχνοτροπιών. Ίσως ήταν ο μοναδικός σημαντικός κρίκος που συνδέει την ελληνική συμμετοχή στα παγκόσμια γεγονότα των εικαστικών τεχνών του 20ού αιώνα. Ο ίδιος περιβλήθηκε με την αχλύ και το κύρος του μύθου. Η έκθεση αναδεικνύει τη δικτύωση του Αλέξανδρου Ιόλα σε καλλιτεχνικό – κοινωνικό επίπεδο, τη δραστηριότητα και την προσωπικότητα του αείμνηστου συλλέκτη μέσα από πρωτοεμφανιζόμενο πλούσιο οπτικό, ερευνητικό και αρχειακό υλικό. Αναλύει τη σχέση του ιδίου με τα έργα καλλιτεχνών σαν τους de Chirico , Man Ray, Χατζηκυριάκο-Γκίκα , Victor Brauner , Τάκι, Calder , Jean Tinguely, Magritte, Pino Pascali, Martial Raysse, Modigliani και Warhol. Οι φιλότεχνοι θα έχουν τη δυνατότητα να θαυμάσουν περισσότερα από 90 έργα, που δημιούργησαν οι εξής καλλιτέχνες: Αλέξης Ακριθάκης (GR, 1939-1994), Δημήτρης Αληθεινός (GR, 1945), Ανδρέας Βούσουρας (GR, 1957), Victor Brauner (FR/RO, 1903 –1966), Alexander Calder (US, 1898-1976), Giorgio de Chirico (IT, 1888 – 1978), Robertο Crippa (IT, 1921-1972), DAS (Επαμεινώνδας Δασκαλόπουλος) (GR, 1952), Nίκος Ζουμπούλης _ Τίτσα Γραικού (GR, 1953_1951) κι Όπυ Ζούνη (GR, 1941-2008). Richard de Menocal (USA, 1919-1995), Amedeo Modigliani (IT, 1884-1920), Γιάννης Μπουτέας (GR, 1941), Dennis Oppenheim (US, 1938-2011), Κώστας Πανιάρας (GR, 1934-2014),Pino Pascali (IT, 1935-1968),Παύλος (GR, 1930), Petros (GR, 1928), Jean-Pierre Raynaud (FR, 1939), Man Ray (US, 1890-1976), Martial Raysse (FR, 1936 και Niki de Saint Phalle (FR, 1930-2002) Lisa Sotilis (GR/IT), Harold Stevenson (US, 1929) Τάκις (GR, 1925) Jean Tinguely (SE, 1925-1991), Χρήστος Τζίβελος (GR, 1949-1995), Στέργιος Τσιούμας (GR, 1954), Κώστας Τσόκλης (GR, 1930), Andy Warhol (US 1928-1987), Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας (GR, 1906-1994), Lucio Fontana (IT, 1899 – 1968), Μαρίνα Καρέλλα (GR, 1940),Tom Keogh (USA, 1922-1980) Γιώργος Λαζόγκας (GR, 1945), Herbert List (GE, 1903-1975) , René Magritte (FR, 1898 – 1967) Κατερίνα Μαρούδα (GR, 1958), Eliseo Mattiacci (IT, 1940) και Novello Finnotti (IT, 1939)».

- Πως «αγγίζει» η έκθεση την αποκαλυπτική σχέση του Αλέξανδρου Ιόλα με μια πληθώρα καλλιτεχνών, πολύ διαφορετικών μεταξύ τους;

«Για πολλούς ο Αλέξανδρος Ιόλας εκπροσωπούσε ό,τι απεχθάνονταν στη σύγχρονη τέχνη: την άμοραλ εικόνα, τις βαριές γούνες και το διαρκές παιχνίδι με το κιτς, που σήμερα μοιάζουν γερασμένα και ενοχλητικά. Ο Ιόλας ήταν γεννημένος για να είναι ηγέτης, είτε στο χορό - ως κορυφαίος - είτε ως ιμπρεσάριος τέχνης. Σε μια περίοδο που ο σουρεαλισμός ήταν εδραιωμένος στην Ευρώπη, ο ίδιος έγινε η γέφυρα του κινήματος στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, διαδίδοντας το έργο τους και αποκομίζοντας τεράστια κέρδη. Ήταν από τους πρώτους, που εκτίμησε τον Pollock και τον Wols, αλλά και τον De Chirico - τον οποίο οι σουρεαλιστές είχαν αποκηρύξει, καθώς και το πρώιμο και ύστερο έργο του Πικάσο με τον οποίο υπήρξαν φίλοι στενοί. Φίλος στενός με τον Rene Magritte αλλά και πιστός φίλος με τον Max Ernst. Ήταν δε πρότυπο οι στενές σχέσεις μεταξύ ενός καλλιτέχνη και του art dealer του και κανείς μέχρι τότε δεν το είχε καταφέρει αυτό. Το 1985 είχε καλέσει τον Ιταλό καλλιτέχνη Novelo Finotti στο σπίτι του, να φτιάξει το γλυπτό πορτραίτο του. Παρουσίασε πάνω απο 120 καλλιτέχνες σε 295 εκθέσεις. Διαφορετικούς μεταξύ τους. Φυσικά, ήταν υποχρεωμένος κάποιες φορές να κάνει και εκθεσεις της γυναίκες του λογιστή του...»

- Η έκθεση παρουσιάζει και την πλούσια εκδοτική δραστηριότητα του Ιόλα; Μιλήστε μας λίγο γι' αυτήν.

«Στις πραγματικές δραστηριότητες του Ιόλα θα πρέπει να προστεθεί και το πλούσιο εκδοτικό του έργο. Οι περισσότερες εκθέσεις των καλλιτεχνών που συνοδεύονται από πολυτελείς καταλόγους των οποίων οι πρόλογοι υπογράφονται από ονόματα όπως ο Αντρέ Μπρετόν («Le Sens Propre» στον κατάλογο της έκθεσης του Ρενέ Μαγκρίτ, Νοέμβριος - Δεκέμβριος 1964), Πιέρ Ρεστανί («Une Aventure Prométhéenne Au Service D’une Intuition Cosmique» στον κατάλογο της έκθεσης «Yves Klein» τον Απρίλιο 1965), Jean Clay («Les Magnétrons De Takis», στον κατάλογο της έκθεσης «Takis 1966»), Αλέν Ζεφρουά («Le Télémagnetisme De Takis», στον κατάλογο των εκθέσεων «Takis, Dix Ans De Sculpture, 1954 - 1964», 1964), Πόντους Χάλτεν («Mela II», στον κατάλογο της έκθεσης του Ζαν Τιγκελί, Νέα Υόρκη, Μάρτιος 1965).

Ο Αλέξανδρος Ιόλας έχει εκδόσει επίσης και ποιητικές συλλογές καλιτεχνών (Μαξ Ερνστ, Lieux Communs Décervelages, Αλ. Ιόλας 1971) σε περιορισμένο αριθμό αντιτύπων, τα οποία σήμερα αποτελούν πραγματικά συλλεκτικά κομμάτια. Επίσης το 1985 εξέδωσε το ποίημα του Νομπελίστα ποιητή Οδυσσέα Ελύτη: «Ο Κήπος Βλέπει» με σχέδια του ζωγράφου Πέτρου. Όπου το έκρινε απαραίτητο συνόδευε ο ίδιος τις εκθέσεις με δικό του πρόλογο, όπως στην τελευταία έκθεση του Ρενέ Μαγκρίτ («The Eight Sculptures», Al. Iolas, 1968).Τα Τελευταία Χρόνια. Ο Ιόλας έλεγε συχνά ότι θα έκλεινε τις γκαλερί του όταν θα πέθαινε ο Μαξ Ερνστ (1976). Στη δεκαετία του ΄70 ο Ιόλας κλείνει πράγματι όλες τις γκαλερί του - με τελευταία εκείνη του Μιλάνου, το 1976. Απο το 1971, είχε επικεντρώσει όλες τις δραστηριότητές του στην ίδρυση ενος Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης στην Ελλάδα, ενώ ίδρυσε απο κοινού με τον αντικέρ Τάσο Ζουμπουλάκη, τη Γκαλερι Ζουμπουλάκη, με αποτέλεσμα να οργανωθούν για πρώτη φορά στην Αθήνα, εκθέσεις των Μαξ Έρνστ, Ρενέ Μαγκρίτ και Τζόρτζιο ντε Κύρικο. Μιλάμε για ιερά τέρατα».

- Κύριε Σταθούλη, έχει έρθει η ώρα να επανεκτιμηθεί η κληρονομιά του Αλέξανδρου Ιόλα και η συμβολή του στη σύγχρονη τέχνη; Μπορούμε να μιλήσουμε για «αποκατάσταση» του διεθνούς φήμης συλλέκτη που ήρθε αντιμέτωπος με τον «αυριανισμό» της εποχής, απαξιώθηκε και συνετρίβη;

«Ακριβως. Πρόκειται για αποκατασταση. Στους δίσεκτους καιρούς, όταν ο άνθρωπος του πνεύματος και της τέχνης είναι ανήμπορος να αλλάξει την κοίτη του μοιραίου, έχει ανάγκη την γαλήνη της απόστασης από την τύρβη της αγοράς, προκειμένου να διασώσει το πνεύμα του. Αυτό, ήταν ένα αιώνιο μυστικό, το οποίο έμαθε ο ιδιος, στα ατελιέ της έμπνευσης των μεγαλύτερων δημιουργών του 20ου αιώνα. Κι όμως ισορροπούσε και μέσα στην τύρβη της αγοράς, αφού σχεδόν την καθόριζε. Έμαθε όμως πως την ώρα που τίποτα δεν μπορείς να περιμένεις από τον έξω κόσμο, τότε συγκεντρώνεσαι στον εαυτό σου και με όπλο σου την στωική αυτάρκεια, να διατηρείς στις χειρότερες συνθήκες τον εαυτό σου και τον ρυθμό της υπαρξής σου. “Προσπάθησα να διαφυλάξω τον χώρο της δημιουργικής μου μοναξιάς απόρθητο..” θα μου πει σε ανύποπτο χρόνο για να αντιληφθώ οτι μόνον έτσι θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί εντελώς στη ζωή του. Τον "τσάκισε" ο Αυριανισμός. Τον συνέτριψε. Όμως πλέον μιλάει η Ιστορια της Τέχνης για τον ιδιο. Ειναι μεγάλο αυτό. Και μοναδικό».

- Μιλήστε μας και για την περίφημη βίλα Ιόλα στην Αγία Παρασκευή; Θα αποκατασταθεί μέσω ΕΣΠΑ; Πιο το χρονοδιάγραμμα αυτής της αποκατάστασης;

«Η δημοπράτηση θα γίνει τον Ιούνιο του 2019. Ελπίδα μας είναι το καλοκαίρι του 2021 να γιορτάσουμε τα θυρανοίξια. Και θέλω να ευχαριστήσω δημόσια τον Δήμαρχο Αγίας Παρασκευής κ. Γιάννη Σταθόπουλο, ο οποίος πείσμωσε και κατάφερε ο,τι δεν κατάφεραν μια ντουζίνα υπουργοί Πολιτισμού και Δήμαρχοι».

- Κύριε Σταθούλη, αν σας ζητούσαν να «κλείσετε» σε λίγα λόγια τη θυελλώδη αυτή προσωπικότητα πως θα την περιγράφατε; Τι κρατάτε εντονότερα στη μνήμη σας από τον Αλέξανδρο Ιόλα; Τι συνέβαλε στο να είναι ένα από τα επιδραστικότερα πρόσωπα στη διεθνή σκηνή της τέχνης;

«Σε μία έξαρσή του, στους δρόμους του Παρισιού, τον Νοέμβριο του 1985, θα μου πει: “Πρέπει να ματώσεις για να δημιουργήσεις το έργο που σε άλλους θα δώσει την ευτυχία και την λύτρωση.” - ”Ώστε ο πόνος είναι πηγή δημιουργίας;” τον είχα ρωτήσει. -”Ναι. Γιατί στον κόσμο πιο συχνά πονάς παρά χαίρεσαι. Αλλά έτσι είναι. Είναι πιό έυκολος ο πόνος από τη χαρά. Δεκτά και τα δύο. Μην τα φοβάσαι. Ούτε τον πόνο, ούτε τη χαρά. Μονάχα εκείνες τις νεκρές ώρες να φοβάσαι, όπου δεν θα έχεις τη δύναμη ούτε να πονέσεις, ούτε να χαρείς.” ... “Η μόνη χαρά, είναι η χαρά της δημιουργίας” έλεγε συχνά αλλά μου πήρε καιρό να το καταλάβω, ότι την χαρά και τον πόνο και τα διαλέγουμε και τα δημιουργούμε για τον εαυτό μας».

- Εσείς προσωπικά, τι οφείλετε στον Αλέξανδρο Ιόλα; Θυμηθείτε για εμάς μια ιστορία που σας συνδέει μαζί του.

«Στη ζωή μου, όπως και στη δουλειά μου, κάνω μόνο ό,τι μου αρέσει, ό,τι θέλω, ό,τι αγαπώ. Δεν πιστεύω στα όρια. Είμαι αντι-εθνιστής στην τέχνη. Στην τέχνη δεν υπάρχουν πολιτιστικά όρια, που πρέπει να έχεις διαβατήριο για να τα περάσεις. Ούτε στις αναλύσεις και στις θεωρίες πιστεύω. Τι να πεις δηλαδή για την τέχνη; Να την αναλύσεις; Αυτό το πράγμα δεν το θέλω στη δουλειά μου. Δεν μπορώ να μιλώ σαν εμπειρογνώμονας της τέχνης. Δεν έχω καμία σχέση με αυτό. Αυτά τα λένε οι άσχετοι με την τέχνη. Η τέχνη δεν έχει λόγια. Τα λόγια δεν έχουν καμία σχέση με την τέχνη. Αυτό είναι το μυστικό μαζί της. Την αφήνεις να σε μαγέψει. Είναι λάθος να είσαι έξυπνος και να μιλάς με γνωματεύσεις. Όταν το κάνεις αυτό, απλά γίνεσαι βαρετός. "Το να μιλάς για την τέχνη μού φαίνεται πως είναι ο καλύτερος τρόπος για να ξεκινήσει ένας καβγάς"...έλεγε, καθώς με ξεναγούσε στο Μουσείο του Λούβρου».

- Κύριε Σταθούλη, αν ο Αλέξανδρος Ιόλας μπορούσε να «πληροφορηθεί» από κάπου τις εξελίξεις, πιστεύετε ότι θα ένιωθε δικαίωση;

«Αλίμονο. Θα έστηνε ενα τεράστιο πάρτυ. Και θα είχε καλεσμένους όλους τους εχθρούς του. Να τους δείξει τι χάσανε. Γιατί δεν γίνανε καλύτεροι άνθρωποι. Για να τους διδάξει οτι η ζωή ειναι μικρή. Αλλά η Τέχνη είναι αιώνια...»

Συντελεστές έκθεσης:

Επιμέλεια:
Θούλη Μισιρλόγλου, Διευθύντρια ΜΜΣΤ

Βοηθός επιμελητή, Υπεύθυνη επικοινωνίας:

Κατερίνα Σύρογλου

Σύμβουλοι:

Νίκος Σταθούλης, Βιογράφος Αλέξανδρου Ιόλα

Εύα Φωτιάδη, Δρ Ιστορίας και θεωρίας της σύγχρονης τέχνης, St Joost Academy of Fine and Applied Arts

Κείμενα:

Χριστίνα Μαβίνη, Αρχαιολόγος

Θούλη Μισιρλόγλου, Δρ. Ιστορίας Τέχνης

Miguel Fernandez Belmonte, Δρ. Ιστορίας Τέχνης

Μεταφράσεις:

Μαρία Κουφού

Σχεδιασμός αρχιτεκτονικών στοιχείων:

Γιάννης Κατρανίτσας

Κατασκευές:

Constructivist.gr

Ανάρτηση έργων:

Περικλής Γαλανός

Τεχνικός υπεύθυνος:

Στέλιος Θεοδωρίδης

Γραμματεία:

Γιάννα Μαντζαρλή

Μουσειοπαιδαγωγικά προγράμματα:

Χριστίνα Μαβίνη

Βίλλυ Πολυζούλη

Λογιστήριο:

Χάρης Θεοδωρίδης

Ευτυχία Πετρίδου

Υποδοχή:

Κατερίνα Κελέκη

Εποπτεία:

Αναστασία Κέλτσου

Παντελής Ραμαντάνης

Καθαριότητα:

Γιάννα Σταματιάδου

Οπτική επικοινωνία:

Δημήτρης Παπάζογλου / Dimitris Papazoglou Studio

Οπτικοακουστική υποστήριξη:

M-SPIRIT

Mεταφορά Έργων Τέχνης:

MOVE ART EΠΕ

Ασφάλιση έργων τέχνης:

ΝΤΑΛΙΑΝΗ ΕΠΕ-KARAVIAS UNDERWRITING AGENCY

Info:

«Αλέξανδρος Ιόλας: Η κληρονομιά»

Εγκαίνια: Σάββατο, 6 Οκτωβρίου 2018, ώρα 20.00

Διάρκεια: 6 Οκτωβρίου 2018 – 20 Ιανουαρίου 2019

Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr