Η διάσημη φράση ανήκει στον Γέιτς κι είναι απλή και κατηγορηματική: «Το σεξ και ο θάνατος είναι τα μοναδικά πράγματα, τα οποία μπορεί να ενδιαφέρουν ένα σοβαρό μυαλό». Κι αν κάποιος πολύ αγάπησε και τίμησε τον «κανόνα» του Γέιτς είναι ο κινηματογράφος από τα πρώτα κιόλα βήματα του βωβού. Αλλά ας αφήσουμε κατά μέρος το θάνατο, κι ας περιοριστούμε σε αυτό που... πραγματικά απασχολεί ένα σοβαρό μυαλό.
Το σεξ, ο ερωτισμός, οι αποκαλυπτικές σκηνές υπάρχουν στο σινεμά από τα πρώτα του χρόνια, όταν οι Γάλλοι κινηματογραφιστές Αλμπέρ Κιρσνέρ και Εζέν Πιρού, το 1899 -μόλις τέσσερα χρόνια μετά την πρώτη ιδιωτική προβολή κινούμενων εικόνων από τους αδερφούς Lumiere- παρουσίαζαν το φιλμ «Το ηλιοβασίλεμα της νύφης». Το γεγονός ότι στην επτάλεπτη ταινία καταγράφεται το -πιθανότατα- πρώτο στριπτίζ του κινηματογράφου -από την Λουίζ Γουίλι-, την καθιστά και ως το πρώτο πορνό της ιστορίας. Η αλήθεια είναι πως έκτοτε τα πράγματα ελαφρώς... αγρίεψαν.
Το πορνό αναπτύχθηκε ως μια αυτόνομη -και πετυχημένη- ξεχωριστή κινηματογραφική βιομηχανία, όμως το σεξ παρέμεινε δυναμικά και στο mainstream σινεμά, φτάνοντας ενίοτε σε σκηνές ακραίου ρεαλισμού. Σε κάποιες δείχνει απολύτως αληθινό, αλλά είναι... αντικείμενο υποκριτικού ταλέντου και μοντάζ, σε κάποιες άλλες και φαίνεται και είναι αληθινό. Και βέβαια δεν μιλάμε για ταινίες πορνό, αλλά για φιλμ τέχνης που απευθύνονται στο σύνολο των σινεφίλ. Ας θυμηθούμε κάποιες από τις πιο χαρακτηριστικές ταινίες, που περιλαμβάνουν πραγματικές σκηνές σεξ κι ας δούμε πώς γυρίστηκαν κάποιες από τις πλέον διάσημες αληθοφανείς μεν, αλλά ψεύτικες ερωτικές σκηνές (όπως το επτάλεπτο σεξ μεταξύ δύο γυναικών στη «Ζωή της Αντέλ»).
Οχι πια απλή αναπαράσταση, πραγματικό σεξ
Στην κατηγορία των ταινιών που δεν περιορίστηκαν στην αναπαράσταση, αλλά προχώρησαν σε κάτι πιο βαθύ, χρονιά σταθμός θεωρείται το 1950, όταν ο Ζαν Ζενέ παρουσίασε την πρώτη και μοναδική ταινία του: το μικρού μήκους «Ενα τραγούδι της αγάπης» («Un chant d' amour»), το οποίο παρουσιάζει με ασπρόμαυρες εικόνες την ιστορία του φρουρού φυλακών, ο οποίος αντλεί ερωτική ικανοποίηση παρακολουθώντας τους κρατούμενους να αυνανίζονται (πράξη την οποία ο Ζενέ καταγράφει σε ασπρόμαυρα -κοντινά- πλάνα).
Ακόμα τότε, βέβαια, το Χόλιγουντ βίωνε την περίοδο αφοσίωσης στον αυστηρό κώδικα ηθικής που έμεινε γνωστός ως «Hays Code» (από το όνομα του δημιουργού του), που απαγόρευε το σεξ από τις ταινίες που προορίζονταν για τα μάτια του αθώου αμερικανικού κοινού (1930-1968). Από τη στιγμή, που οι περιορισμοί εγκαταλείφθηκαν, παραγωγοί και σκηνοθέτες μπόρεσαν να εκφραστούν και να δημιουργήσουν ελεύθερα ταινίες, οι οποίες δεν παρουσιάζουν απλώς δύο -ή περισσότερους- ηθοποιούς που αναπαριστούν την ερωτική πράξη, αλλά ηθοποιούς που την πράττουν στ' αλήθεια.
Οπως έγινε για παράδειγμα στον Καλιγούλα (1979) του Τίντο Μπρας, που σήμερα θεωρείται ένα από τα χειρότερα, αλλά και cult φιλμ της ιστορίας. Στην ευρεία έκδοσή του περιλαμβάνει και καθαρά πορνογραφικές σκηνές αληθινού σεξ, για τις οποίες δέχτηκε εντονότατη κριτική.
Αυτός όμως που ουσιαστικά εντέταξε το πραγματικό σεξ, την πορνογραφία κατά μία έννοια, στο mainstream σινεμά, καθιστώντας τη κομμάτι της έβδομης τέχνης, ήταν -φυσικά- ο τρομερός Δανός του παγκόσμιου σινεμά, Λαρς Φον Τρίερ, ο οποίος το 1998 παρουσίασε την ταινία «Idioterne».
Σε αυτήν περιλαμβάνεται σκηνή, στην οποία άντρας την ώρα που κάνει ντους έρχεται σε στύση, ενώ λίγο αργότερα σε σκηνή ομαδικού σεξ, ζευγάρι -που δεν δείχνει πρόσωπα- φαίνεται χάρις σε κοντινό σαφές πλάνο διείσδυσης να μην υποκρίνεται απλώς, αλλά να κάνει πραγματικά σεξ. Και οι δύο σκηνές κρατούν ελάχιστα δευτερόλεπτα, ωστόσο στάθηκαν αρκετές για να ανοίξουν μια νέα εποχή κινηματογραφικού ρεαλισμού στο σεξ, τον οποίο υιοθέτησαν κυρίως ανεξάρτητες, εναλλακτικές παραγωγές.
Χαρακτηριστικό εδώ είναι το παράδειγμα του «The Brown Bunny» του Βίνσεντ Γκάλο. Η ταινία παίχτηκε το 2003 στις Κάννες, προκαλώντας θόρυβο κυρίως για τη σκηνή, στην οποία η πρωταγωνίστρια Κλοέ Σεβινί κάνει -προσοχή, δεν αναπαριστά, κάνει, με το φακό να καταγράφει από κοντά κάθε της κίνηση- την αρχαιοτάτη πράξη της πειολειχίας στον Γκάλο. Η επιλογή της τότε να παίξει σε αυτή τη σκηνή είχε ξαφνιάσει. «Οποιος βλέπει την ταινία καταλαβαίνει ότι η κάθε σκηνή είχε το νόημά της» την είχε υπερασπιστεί. «Είναι μια καλλιτεχνική ταινία. Θα μπορούσε να παίζεται και σε μουσεία, όπως τα έργα του Αντι Γουόρχολ...».
Ενα δεύτερο, επίσης χαρακτηριστικό, παράδειγμα στην ίδια κατηγορία είναι η βρετανική ταινία «9 Songs» του Μάικλ Γουιντερμπότομ, με τους Μάργκο Στίλεϊ και Κίραν Ο' Μπράιαν που βγήκε στις Κάννες το 2004 και άνοιξε μια μεγάλη συζήτηση περί του πού σταματούν τα όρια της τέχνης και αρχίζουν αυτά της πορνογραφίας. Οι πρωταγωνιστές της κάνουν κανονικά διάφορες πράξεις όπως η κλασική γενετήσια, την οποία συνδυάζουν και με παιχνίδι με δονητή, καθώς επίσης και αιδειολειξία – πεολειξία, συν την πρώτη on camera εκσπερμάτιση -σε ταινία του mainstream σινεμά που βγήκε στις αίθουσες. Η Στίλεϊ είχε παρακαλέσει τότε τους συντελεστές να αναφέρονται σε αυτήν με το όνομα του ρόλου της.
Και κάπως έτσι φτάνουμε στο σήμερα, στο πολυσυζητημένο Nymphomaniac του Φον Τρίερ, στο οποίο επίσης γίνεται αληθινό σεξ μόνο που δεν αποδίδεται από ηθοποιούς, αλλά από επαγγελματίες του πορνό. Η παραγωγός Κριστίνα Βεσθ είχε εξηγήσει με σαφήνεια: «Γυρίσαμε τις ερωτικές σκηνές δύο φορές. Τη μία με επαγγελματίες που έκαναν πραγματικά σεξ. Μετά βάλαμε στις ίδιες θέσεις και στάσεις τους ηθοποιούς και μοντάραμε μαζί τις δύο εικόνες. Οπότε σε αυτό που βλέπετε από τη μέση και πάνω είναι οι ηθοποιοί, από τη μέση και κάτω αυτοί που τους ντούμπλαραν...». Οπως η ίδια είχε αποκαλύψει στο Nymphomaniac εργάστηκαν επαγγελματίες του πορνό από τη Γερμανία.
Στην ταινία υπάρχει και μια πολύ ρεαλιστική σκηνή πεολειξίας. Μην τσιμπάτε δεν είναι αληθινή. Οι παραγωγοί έχουν αποκαλύψει ότι χρησιμοποιήθηκε ψεύτικο -πρόσθετο- πέος.
Αληθοφανείς, σοκαριστικές, αλλά... μη αληθινές
Στην τρίωρη «Ζωή της Αντέλ» (με την ελληνικής καταγωγής Αντέλ Εξαρχόπουλος), υπάρχει μια επτάλεπτη ερωτική σκηνή μεταξύ των δύο πρωταγωνιστριών, που δείχνει έως... αμήχανα ρεαλιστική. Πώς γυρίστηκε; Οχι και τόσο εύκολα. «Χρειάστηκαν 10 μέρες για να τελειώσουμε τη σκηνή» έχει δηλώσει η Λεά Σεϊντού. Χρησιμοποιούσαμε ψεύτικα γεννητικά όργανα, τα οποία είχαμε προσαρμόσει πάνω στα δικά μας...». «Ημασταν όλη τη μέρα γυμνές και παίρναμε διάφορες ερωτικές πόζες” έχει πει η Αντέλ. «Ηταν δύσκολο, ακόμα περισσότερο γιατί δεν είμαι εξοικειωμένη με το σεξ μεταξύ γυναικών...».
Μια από τις πλέον συζητημένες σκηνές σεξ και ταυτόχρονα άγριας βίας που δείχνει σοκαριστικά αληθινή, αλλά δεν είναι, έχει πρωταγωνίστρια τη Μόνικα Μπελούτσι και προέρχεται από μια από τις πρώτες ταινίες που την έκαναν διάσημη. Μιλάμε βεβαίως για τη σκηνή του βιασμού στο «Μη αναστρέψιμο», όπου η Μπελούτσι πέτει θύμα άγριου ξυλοδαρμού και βιασμού σε υπόγεια διάβαση.
Στο τέλος της σκηνής φαίνεται καθαρά το πέος του βιστή που απομακρύνεται από την Μπελούτσι, κάτι που προσθέτει επιπλέον αληθοφάνεια στη σκηνή, όμως πρόκειται ουσιαστικά για τρικ που επετεύχθη χάρις σε επτά διαφορετικές λήψεις και στη βοήθεια του μοντάζ.
«Δεν ήταν αληθινό» έχει ξεκαθαρίσει η Μπελούτσι. «Εδειχνε ρεαλιστικό, γιατί γυρίστηκε με αυτό το σκοπό. Ομως είναι απλώς ηθοποιία...». «Το φερμουάρ μου ήταν ανεβασμένο σε όλη τη διάρκεια του γυρίσματος» έχει επιβεβαιώσει και ο συμπρωταγωνιστής της στη σκηνή.
Το 2001 η Χάλε Μπέρι κατακτά το Οσκαρ για την ερμηνεία της στο «Monster's ball». Στην ταινία, υπάρχει μια πολυσυζητημένη ερωτική σκηνή,στην οποία η Μπέρι, καβάλα στον Μπίλι Μπομπ Θόρντον, κραυγάζει: «Κάνε με να νιώσω ωραία!».
Εδώ βέβαια έχουμε να κάνουμε με πολύ καλή ηθοποιία, καθώς σεξ δεν έγινε, ασχέτως αν ο Θόρντον μετά δήλωσε πως ο έντονος ερωτισμός αυτής της σκηνής ήταν η αφορμή που χώρισε με την τότε κοπέλα του, Αντζελίνα Τζολί.
Και ας κλείσουμε με μια ωραία ιστορία από το παρελθόν (1973) που αφορά μια από τις καλύτερες ταινίες του κινηματογράου, το «Μετά τα μεσάνυχτα» («Don't look now») του Νίκολας Ρεγκ. Ενώ στην ταινία κυριαρχούν το μυστήριο και το δράμα με φόντο μια γκρίζα Βενετία, υπάρχει μια σκηνή παθιασμένου σεξ μεταξύ του Ντόναλντ Σάδερλαντ και της Τζούλι Κρίστι. Για χρόνια, πίσω από τη σκηνή, υπάρχει ο μύθος ότι οι δύο ηθοποιοί έκαναν στ' αλήθεια σεξ γι' αυτό και είναι τόσο ρεαλιστικό το αποτέλεσμα, Οι ίδιοι το έχουν διαψεύσει, όμως στο βιβλίο του, ο βοηθός παραγωγού στην ταινία, Πϊτερ Μπαρτ, έχει γράψει ότι υπήρξε μάρτυρας στο γύρισμα της σκηνής κι αυτό που είδε ήταν αληθινό σεξ.