Π. και Μ. Κυδωνιέως: Ενα ζευγάρι εφοπλιστών αλλιώτικο απ' τα άλλα

Δεν έκαναν παιδιά. Ηταν, όμως, ένα ζευγάρι που κληροδότησε στη γενέτειρά τους την Ανδρο ένα Ιδρυμα το οποίο έχει παρουσιάσει μέχρι σήμερα τη δουλειά 240 καλλιτεχνών.

Ενας Ανδριώτης εφοπλιστής με βρετανικό φλέγμα

Εζησαν μαζί τα δημιουργικότερα χρόνια του βίου τους. Στα 75 τους χρόνια αποχαιρετιόντουσαν εκεί στην εξώπορτα στο εμβληματικό σπίτι στη Χώρα της Ανδρου μ’ ένα φιλί στο στόμα. Ακόμα και στα βαθιά τους γεράματα παρέμειναν «πιτσουνάκια», όπως τους αποκαλούσαν. Εκείνη τον περίμενε να επιστρέψει για να του πάρει το καπέλο και το μπαστούνι του, για εκείνον έμεινε μια ζωή «η Μαρίκα του». Ο Πέτρος Κυδωνιεύς, Ιρλανδός υπήκοος, έζησε τη ζωή του στο βρετανικό «φλέγμα» που ήταν μέσα στο DNA του. «΄Ηξερε ακριβώς τι ώρα θα έρθει, τι ώρα θα φάει, τι ώρα θα κοιμηθεί. Είχε συγκεκριμένο πρόγραμμα από το οποίο δεν παρεκτρεπόταν ποτέ – είτε αυτό λεγόταν φαγητό, είτε καφές», λέει στο TheTOC o ανιψιός του, γιος του αδερφού της συζύγου του, Λεωνίδα, Νίκος Σιγάλας, πρόεδρος του Ιδρύματος Πέτρου και Μαρίκας Κυδωνιέως που από το 1993 που δημιουργήθηκε (με κληροδότημα των Ιδρυτών του) έχει στηρίξει κι αναδείξει τον πολιτισμό στο πλαίσιο του θεσμού Πλόες που φέτος πραγματοποιήθηκε για 23η χρονιά με την έκθεση «Εύκρατη ζώνη» σε επιμέλεια Αθηνάς Σχινά.

Ενα σπίτι γεμάτο ιστορία

«Τους θυμάμαι διότι μέναμε στο ίδιο σπίτι. Εγώ γεννήθηκα σ’ αυτό το σπίτι και συγκεκριμένα στο δωμάτιο που στεγάζει το γραφείο του Ιδρύματος Κυδωνιέως γεμάτο σήμερα από αρχειακές φωτογραφίες – από τη ζωή τους στη στεριά αλλά και των πλοίων του Πέτρου Κυδωνιέα που ασχολιόταν με τη ναυτιλία - και οικογενειακά κειμήλια μιας ολόκληρης ζωής», μας λέει ο Νίκος Σιγάλας. «Ο θείος Πέτρος και η Μαρίκα Κυδωνιέως αγαπούσαν πολύ την ιδιαίτερη πατρίδα τους, την ΄Ανδρο. Εμεναν στο Λονδίνο κι ερχόντουσαν εδώ τα καλοκαίρια».

Η Μαρίκα Κυδωνιέως και το θαύμα της Θεοσκέπαστης

Ο ανιψιός τους θυμάται ότι στο κεφαλόσκαλο αυτού του σπιτιού, ο Πέτρος κι η Μαρίκα στέκονταν κάθε χρόνο στις ίδιες θέσεις για να παρακολουθήσουν την πομπή της Παναγίας Θεοσκέπαστης, πολιούχου της ΄Ανδρου, που περνούσε από εκεί. ΄Όχι τυχαία. «Είχαν μια ιδιαίτερη σχέση με την Παναγία Θεοσκέπαστη», μας λέει ο κύριος Σιγάλας. «Όταν βυθίστηκε ένα πλοίο του θείου μου στο οποίο επέβαινε, εκείνος σώθηκε κρατώντας μια εικόνα της Παναγίας. Από τότε όλα τα πλοία του είχαν στην καμπίνα του πλοιάρχου μια εικόνα της Παναγίας της Θεοσκέπαστης. Σώθηκε εκείνος αλλά χάθηκε η εικόνα για την οποία η θεία μου έλεγε πάντα μια πολύ όμορφη ιστορία. Σύμφωνα με τις διηγήσεις της, είχε δει στο όνειρό της την Παναγία και να της δίνει οδηγία να πάει στο σπίτι συγκεκριμένου ναύτη και να τη ζητήσει. Κι εκείνη κίνησε για το σπίτι του κυρίου Ξένου ο οποίος μόλις την είδε της είπε ότι γνωρίζει για ποιο λόγο ήρθε, κι ότι κι εκείνον τον είχε σώσει η συγκεκριμένη εικόνα, την οποία και της την έδωσε».

Οταν όλα τα πλοία πήραν το όνομα «Θεοσκέπαστη»

Σύμφωνα με τα λεγόμενά του, έκτοτε, ο Πέτρος κι η Μαρίκα Κυδωνιέως δώρισαν το σπίτι τους στην Παναγία, το γκρέμισαν κι έκαναν τα σκαλιά που οδηγούν στο θεομητορικό ιερό της Παναγίας της Θεοσκεπάστου στο Παραπότι της Χώρας ΄Ανδρου. Αξίζει να σημειώσουμε ότι η Παναγία η Θεοσκέπαστη είναι προστάτιδα ολόκληρου του νησιού της Άνδρου και ιδιαιτέρως των ναυτικών της που αποτελούν μεγάλη μερίδα του πληθυσμού της. Όλα τα πλοία του Πέτρου Κυδωνιέα πήραν έκτοτε το ίδιο όνομα: «Θεοσκέπαστη 1», «Θεοσκέπαστη 2», «Θεοσκέπαστη 3» και ούτω καθ’ εξής. Από τότε, επίσης, ο δρόμος που οδηγεί στον ιερό ναό ονομάζεται Π. και Μ. Κυδωνιέως. Και το νέο σπίτι που έχτισαν, αρχιτεκτονικό δείγμα του μεσοπολέμου είναι αυτό που μέχρι σήμερα αποτελεί τη στέγη του Ιδρύματός τους.

Το Ιδρυμα, ένας συνεχιστής του οράματός τους

«Ο θείος Πέτρος έφυγε το 1977 και 10 χρόνια αργότερα, η θεία Μαρίκα το 1987. Εξι χρόνια μετά δημιουργήθηκε το ΄Ιδρυμα με σκοπό την προώθηση κι ανάδειξη κυρίως των εικαστικών τεχνών», μας λέει ο Νίκος Σιγάλας. Καθόλου τυχαία επιλογή, όπως εξηγεί αμέσως μετά. «Ο πατέρας μου, Λεωνίδας Σιγάλας, αδερφός της Μαρίκας Κυδωνιέως είχε έφεση στις τέχνες, ενώ είχε πάρει πτυχίο κι από την Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών. Ο πατέρας του, όμως, δεν ενέκρινε την κλίση του γιου του, με αποτέλεσμα εκείνος να σπουδάσει με χρήματα της αδερφής του, Μαρίκας (που επίσης ήταν ερασιτέχνης ζωγράφος) στην ΑΣΟΕ. Κάπως έτσι το απραγματοποίητο όνειρο των δυο αδερφών υπήρξε κινητήριος μοχλός στη δημιουργία του Ιδρύματος που σκοπό έχει την ανάδειξη των σύγχρονων Ελλήνων καλλιτεχνών από το Β Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά. Η αρχή έγινε με αναδρομικές εκθέσεις των μεγάλων μεγάλους της γενιάς του ’60: Τσόκλης, Takis, Παύλος Κεσσανλής και μετά άρχισαν να φιλοξενούνται σταδιακά ομαδικές εκθέσεις νεωτέρων καλλιτεχνών σύμφωνε με το σκεπτικό της Αθηνάς Σχινά που είναι η curator των Πλόων». Το Ιδρυμα λειτουργεί και τους χειμερινούς μήνες περισσότερο ως σχολείο με διάφορα εργαστήρια που κυρίως απασχολούν Ανδριώτες. Τους δύο μήνες και τη μια εβδομάδα που είναι ανοιχτό το Ιδρυμα στο πλαίσιο της ετήσιας του έκθεσης τους θερινούς μήνες, συγκεντρώνει έναν αριθμό επισκεπτών από 15 – 25.000. «Υπάρχει ένα πιστό κοινό που περιμένει κάθε χρόνο να δει τι θα παρουσιάσουμε», μας λέει ο Νίκος Σιγάλας.

Πλόες προς το μέλλον

«Σε συνδυασμό με το Ιδρυμα Γουλανδρή – Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης ΄Ανδρου έχουμε καταφέρει να δημιουργήσουμε στο νησί ένα πιστό κοινό στις εικαστικές τέχνες. ΄Οχι, δεν υπάρχει άμιλλα μεταξύ των δυο Ιδρυμάτων. «Το Ιδρυμα Γουλανδρή είναι Μουσείο που ασχολείται κυρίως με μουσειακούς καλλιτέχνες – οι στόχοι είχαν ξεκαθαρίσει από νωρίς όσο ακόμα ζούσε η αείμνηστη Ελίζα Γουλανδρή. Και το κοινό μπορεί να κάνει τις συγκρίσεις του…» Την ώρα που έγραφε τον λόγο των εγκαινίων της νέας έκθεσης, ο Νίκος Σγάλας μας εξομολογείται ότι κοντοστάθηκε κάνοντας μια μικρή «κουβέντα» με τον εαυτό του: «Για πότε πέρασαν κιόλας 23 χρόνια; Σαν νεράκι…» Με το βλέμμα στο αύριο ήδη και την καινούργια έκθεση το καλοκαίρι του 2018 με την οποία θα ολοκληρωθεί η εικαστική τετραλογία των Πλόων αφιερωμένη στο περιβάλλον, ο συνεχιστής της παράδοσης ελπίζει ότι κάθε χρόνο οι Πλόες θα γίνονται και λίγο σοφότεροι, άρα και καλύτεροι.

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr