Μία περίοδο ουσιαστικής μεταμόρφωσης στον τομέα της διαχείρισης αποβλήτων διανύει η Ελλάδα. Η πολιτική βούληση των τελευταίων ετών, συνδυαστικά με τη στρατηγική υποστήριξη από την Πολιτεία έχουν οδηγήσει σε θεαματικές βελτιώσεις με τα νησιά μας να βρίσκονται σήμερα στο επίκεντρο ενός κρίσιμου ερωτήματος:
Πώς θα μεταβούμε από το κόστος και τις περιβαλλοντικές επιβαρύνσεις, σε ένα μοντέλο τοπικής κυκλικής οικονομίας, με έμφαση στην αναγέννηση του περιβάλλοντος και της τοπικής οικονομίας;
Το πρόβλημα των οργανικών αποβλήτων στα νησιά
Η εποχικότητα, οι περιορισμένες υποδομές, το υψηλό κόστος μεταφοράς και η αυξανόμενη πίεση από τον τουρισμό καθιστούν τη διαχείριση οργανικών αποβλήτων ιδιαίτερα δύσκολη. Τα απόβλητα αυτά αποτελούν συχνά πάνω από το 40% του βάρους των αστικών απορριμμάτων, και ευθύνονται για οσμές, εκπομπές μεθανίου, ρύπανση των υδάτων και άλλες άμεσες υγειονομικές απειλές.
Η λύση: Αποκεντρωμένες ή κινητές μονάδες κομποστοποίησης
Η τεχνολογική πρόοδος επιτρέπει πλέον τη δημιουργία πλήρως λειτουργικών μονάδων κομποστοποίησης μικρής κλίμακας – είτε σε σταθερές εγκαταστάσεις, είτε σε κινητές, μεταφερόμενες μονάδες. Αυτές οι λύσεις μπορούν να εγκατασταθούν τοπικά σε ξενοδοχειακές μονάδες, μικρούς νησιωτικούς δήμους, απομακρυσμένους οικισμούς ή τουριστικές περιοχές.
Με κατάλληλη ενημέρωση των πολιτών και υποστήριξη στην διαλογή στην πηγή, μπορούμε να συλλέγουμε καθαρά οργανικά ρεύματα, κατάλληλα για ασφαλή, ταχεία και υψηλής ποιότητας κομποστοποίηση. Το παραγόμενο κομπόστ, που είναι ένα πολύτιμο εδαφοβελτιωτικό προϊόν, μπορεί να αξιοποιηθεί από τοπικούς αγρότες, κηπουρούς, δημοτικές υπηρεσίες πρασίνου και τουριστικά αγροκτήματα.
Το κομπόστ ως εργαλείο αναγέννησης εδάφους και αποθήκευσης άνθρακα
Όπως επισημαίνεται και στην έκθεση "Carbon Farming” της Compost Systems, το έδαφος μας είναι η μεγαλύτερη αποθήκη άνθρακα του πλανήτη, καθώς περιέχει πέντε φορές περισσότερο άνθρακα από όλα τα φυτά και δέντρα μαζί. Μέσω της σωστής κομποστοποίησης, μετατρέπουμε τον οργανικό άνθρακα σε κομπόστ, το οποίο κατά την εφαρμογή του αυξάνει τη γονιμότητα και την ικανότητα του εδάφους να συγκρατεί νερό και θρεπτικά συστατικά.
Η εφαρμογή του κομπόστ στο έδαφος:
- αυξάνει την αντοχή στην ξηρασία,
- μειώνει τις ανάγκες σε χημικά λιπάσματα,
- προστατεύει τα υπόγεια ύδατα,
- αποτρέπει τη διάβρωση του εδάφους.
Το κομπόστ λειτουργεί κυρίως ως μέσο δέσμευσης του διοξειδίου του άνθρακα (CO₂) από την ατμόσφαιρα στο έδαφος, καθιστώντας την κομποστοποίηση ένα ισχυρό εργαλείο απανθρακοποίησης.
Ο ρόλος της κομποστοποίησης στην κλιματική ουδετερότητα των νησιών
Η ελληνική κυβέρνηση έχει θέσει ψηλά στην ατζέντα τη μετάβαση των νησιών σε καθαρές και βιώσιμες κοινότητες. Η τοπική διαχείριση οργανικών αποβλήτων μέσω κομποστοποίησης συνεισφέρει άμεσα στους στόχους για τη μείωση εκπομπών, την αυτάρκεια, την αναγέννηση των εδαφών και τη δημιουργία πράσινων θέσεων εργασίας. Αποτελεί, επίσης, εργαλείο εφαρμογής του ευρωπαϊκού Green Deal και ευκαιρία χρηματοδότησης από εθνικά και ευρωπαϊκά προγράμματα.
Η χρήση κομπόστ ενισχύει τη δομή και τη γονιμότητα του εδάφους, βελτιώνει τη συγκράτηση νερού – ένα κρίσιμο πλεονέκτημα σε ξηρά μεσογειακά περιβάλλοντα – και μειώνει την ανάγκη για χημικά λιπάσματα. Η τοπική παραγωγή και χρήση κομπόστ ενισχύει τις βιώσιμες γεωργικές πρακτικές, συμβάλλει στη δημιουργία ποιοτικών προϊόντων με αυθεντικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα, και ενισχύει την επισιτιστική αυτάρκεια των νησιών.
Ταυτόχρονα, μέσω της κομποστοποίησης, αποφεύγονται οι εκπομπές μεθανίου που παράγονται από την ανεξέλεγκτη απόθεση οργανικών ή την ταφή τους σε Χώρους Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων (ΧΥΤΑ). Αυτό αποτελεί μια πρακτική δράση κλιματικής ουδετερότητας, απόλυτα ευθυγραμμισμένη με τη στρατηγική της ελληνικής κυβέρνησης για την ενεργειακή, κλιματική και περιβαλλοντική μετάβαση των νησιών μας.
Βελτίωση της συνολικής διαχείρισης αποβλήτων
Η απομάκρυνση της οργανικής ύλης από το γενικό ρεύμα των σύμμεικτων απορριμμάτων βελτιώνει συνολικά τη διαχείριση του υπολοίπου ρεύματος. Τα υπολείμματα, χωρίς τα οργανικά, είναι πιο εύκολα στη μεταφορά, δεν προκαλούν οσμές ή υγειονομικούς κινδύνους, και μπορούν να αποθηκευτούν προσωρινά για μεταφορά εκτός περιόδων αιχμής προς τις κατάλληλες μονάδες επεξεργασίας στην ηπειρωτική χώρα. Έτσι μειώνονται σημαντικά οι εκπομπές από τη μεταφορά, καθώς και οι ανάγκες σε υποδομές και το συνολικό κόστος διαχείρισης.
Compost Systems: Παγκόσμια τεχνολογική ηγεσία και δώδεκα χρόνια παρουσίας στην Ελλάδα
Η Compost Systems είναι ένας από τους κορυφαίους παρόχους τεχνολογίας κομποστοποίησης παγκοσμίως. Με εμπειρία σε δεκάδες χώρες και εξειδίκευση σε κάθε κλίμακα εφαρμογών, έχει ήδη συμβάλει καθοριστικά στην ανάπτυξη πολλών και σημαντικών υποδομών διαχείρισης οργανικών αποβλήτων στην Ελλάδα.
Η συνεργασία της με οργανισμούς όπως η Thesscompost και η Mellon Labs, επιτρέπει την παροχή ολοκληρωμένων λύσεων σε επίπεδο τεχνολογίας, λειτουργίας και στρατηγικού σχεδιασμού.
Η τεχνολογία υπάρχει και είναι ώριμη, βιώσιμη και εφαρμόσιμη. Η ανάγκη είναι επιτακτική. Το πολιτικό και θεσμικό πλαίσιο είναι πλέον ευνοϊκό. Οι τοπικές κοινωνίες και οι επισκέπτες ζητούν, όλο και περισσότερο, αυθεντικές εμπειρίες με μηδενικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα.
Ας επενδύσουμε στη διαλογή στην πηγή, στην τοπική κυκλικότητα, και στην αναγέννηση του εδάφους. Με αυτόν τον τρόπο, μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα νέο βιώσιμο τουριστικό και αγροτικό πολιτισμό για τα νησιά της Ελλάδας.
Ο Κυριάκος Τσιτουρίδης (https://www.kyriakostsitouridis.com/) είναι υπεύθυνος ανάπτυξης της Compost Systems στην Ελλάδα και την Κύπρο, συνιδρυτής των εταιρειών Mellon Labs, Wastecloud και Thesscompost και μέλος της Γραμματείας του Τομέα Νομοθεσίας και Διακυβέρνησης της Ελληνικής Εταιρείας Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΕΕΔΣΑ).