71 χρόνια ΔΝΤ: Από τις στάχτες του πολέμου στην ανάμειξη στην Ευρώπη

Εβδομήντα ένα χρόνια συμπληρώθηκαν την Τρίτη από την έγκριση του καταστατικού του Διεθνούς νομισματικού Ταμείου, που ουσιαστικά ήταν το τελευταίο - πολιτικό - βήμα πριν ο διεθνής οργανισμός τεθεί σε λειτουργία ενάμισι χρόνο αργότερα.

Από τις στάχτες του πολέμου

Η ανάγκη για την ίδρυση ενός διεθνούς Οικονομικού οργανισμού κατέστη αδήριτη μετά την λήξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου που άφησε τον κόσμο - και κυρίως την Ευρώπη - καθημαγμένη. Αλλωστε η πρώτη χώρα που ζήτησε οικονομική στήριξη από Ταμείο ήταν η Γαλλία, με την ανάληψη κεφαλαίων να γίνεται μόλις ένα μήνα μετά την έναρξη λειτουργίας του, στις 8 Μαΐου του 1947.

Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο είναι ένας διεθνής οργανισμός, αρμόδιος για τη διαχείριση του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος και την παροχή δανείων προς τα μέλη του για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που σχετίζονται με το ισοζύγιο πληρωμών. Μέρος της αποστολής του είναι η ενίσχυση των χωρών που αντιμετωπίζουν δυσεπίλυτα δημοσιονομικά προβλήματα. Σε αντάλλαγμα, οι χώρες αυτές είναι υποχρεωμένες να προχωρήσουν σε μία σειρά οικονομικών μεταρρυθμίσεων, όπως η ιδιωτικοποίηση κρατικών επιχειρήσεων και η εφαρμογή μέτρων λιτότητας, συνήθως επώδυνων για τους πολίτες.

Η ίδρυση του ΔΝΤ αποφασίστηκε στη Συνδιάσκεψη του Μπρέτον Γουντς, στις 22 Ιουλίου του 1944. Αρχιτέκτονες της δημιουργίας του ήταν ο διεθνούς φήμης άγγλος οικονομολόγος Τζον Μέιναρντ Κέινς, υπέρμαχος της κρατικής παρέμβασης στην οικονομία, και ο βοηθός υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, Χάρι Γουάιτ. Η δημιουργία του υπάκουσε στην ανάγκη για τη μεταπολεμική ανασυγκρότηση του κόσμου. Στις 27 Δεκεμβρίου του 1945 εγκρίθηκε το καταστατικό του και την 1η Μαρτίου του 1947 άρχισε η λειτουργία του, με πρώτο διευθυντή τον βέλγο Καμίγ Γκιτ.

71 χρόνια αμφισβήτησης

Σε αυτές τις επτά δεκαετίες της ύπαρξής του η πολιτική του ΔΝΤ έχει δεχτεί πολλές επικρίσεις, οι οποίες αποδίδονται από τους υποστηρικτές του στην γενικότερη άγνοια των λειτουργιών του Ταμείου και παραδέχονται ότι μια από τις παθογένειές του είναι η έλλειψη διαφάνειας. Οι επικριτές των πολιτικών του, καταλογίζουν στο ΔΝΤ ότι έχει μεταχειριστεί αναπτυσσόμενες χώρες ως πειραματόζωα εφαρμόζοντας πολιτικές που αμφισβητούνται για την αποτελεσματικότητά τους και οι οποίες έχουν περισσότερο πολιτική στόχευση και λιγότερο οικονομική, φτάνοντας στο σημείο να στηρίξουν στρατιωτικές δικτατορίες, όχι μόνο στον δυτικό κόσμο, αλλά και σε κομμουνιστικά καθεστώτα.

Χαρακτηριστικά είναι τα παραδείγματα του Μομπούτου Σεσε Σέκο της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κογκό, και του Νικολάε Τσαουσέκσου ο οποίος με ένα πρόγραμμα για την διευθέτηση του μεγάλου διεθνούς χρέους της Ρουμανίας, οδήγησε την χώρα στην εξαθλίωση και τελικά στην αιματηρή επανάσταση του 1989 που σήμανε την πτώση του καθεστώτος.

Οι επικριτές ισχυρίζονται επίσης ότι το ΔΝΤ είναι σε γενικές γραμμές απαθές ή και εχθρικό στις απόψεις τους για δημοκρατία, ανθρώπινα δικαιώματα και εργατικά δικαιώματα. Η αντιπαράθεση αυτή έχει συμβάλει στη δημιουργία του κινήματος ενάντια στην παγκοσμιοποίηση. Το επιχείρημα υπέρ του ΔΝΤ είναι ότι η οικονομική σταθερότητα αποτελεί πρόδρομο της δημοκρατίας.

Δύο επικρίσεις από οικονομολόγους είναι ότι η οικονομική βοήθεια δίδεται πάντοτε υπό διάφορες προϋποθέσεις, περιλαμβανομένων των Προγραμμάτων Διαρθρωτικής Προσαρμογής μέσα από τη μονεταριστική προσέγγιση. Το ΔΝΤ υποστηρίζει συχνά την υποτίμηση νομισμάτων, την ψηλή φορολόγηση και την μείωση των δημοσίων επενδύσεων που θεωρούνται μέτρα τα οποία πλήττουν άμεσα την ανάπτυξη και δημιουργούν πληθωριστικές τάσεις.

Η ανάμειξη στην Ευρώπη

Κι ενώ έως το τέλος του 20ου αιώνα, το ΔΝΤ είχε ανάμειξη σε χώρες της Αφρικής, της Λατινικής Αμερικής και της Ανατολικής Ευρώπης, από το 2010 και μετά πήρε μέρος στα προγράμματα διάσωσης χωρών της δυτικής Ευρώπης όπως η Ελλάδα, η Ιρλανδία, η Πορτογαλία και η Κύπρος, μετά από τις έντονες πιέσεις της Γερμανίας.

Ειδικότερα μάλιστα για την Ελλάδα, το ΔΝΤ αναγκάστηκε να καταστρατηγήσει το λεγόμενο “Πλάισιο για την Κατ’ Εξαίρεση Πρόσβαση” (Exceptional Access Framework - EAF) το οποίο είχε υιοθετηθεί το 2003 και έθετε ως βασική του αρχή τον όρο ότι η προς δανειοδότηση χώρα θα πρέπει να έχει χρέος απολύτως βιώσιμο και πολιτική σταθερότητα. Προκειμένου το Ταμείο να πάρει μέρος στο ελληνικό πρόγραμμα, αυτό το “Πλαίσιο” εγκαταλείφθηκε προσωρινά. Σε αυτήν την στάση του τότε, οφείλεται το γεγονός ότι σήμερα το Ταμείο επιμένει να θέτει επιτακτικά ως όρο για την συμμετοχή του στο νέο πρόγραμμα την ελάφρυνση του χρέους, το οποίο - σύμφωνα με όσα κατ' επανάληψη έχουν πει κορυφαία στελέχη του - δεν μπορεί να χαρακτηριστεί βιώσιμο.

Τον περασμένο Μάρτιο δόθηκε στη δημοσιότητα η έκθεση του Ανεξάρτητου Γραφείου Αξιολόγησης (Independent Evaluation Office - ΙΕΟ) του ΔΝΤ, η οποία είναι ιδιαίτερα επικριτική ως προς την πολιτική του Ταμείου έναντι της Ελλάδας, όχι μόνο στην περίοδο του Ελληνικού προγράμματος από το 2010 και μετά αλλά και για όλη την δεκαετία του 2000 καταλογίζοντας ευθύνες για τον τρόπο που αξιολογούσε τα ελληνικά στατιστικά δεδομένα την περίοδο πριν από το 2009.

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr