Σε μια περίοδο κατά την οποία το διεθνές περιβάλλον χαρακτηρίζεται από αστάθεια, γεωπολιτικές εντάσεις και έντονες μεταβολές στις παγκόσμιες αγορές, η ναυτιλία επανέρχεται στο προσκήνιο ως βασικός παράγοντας σταθερότητας και ανάπτυξης.
Για την Ελλάδα, ο ρόλος αυτός δεν είναι καινούργιος. Αντιθέτως, αποτελεί συνέχεια μιας μακράς ιστορικής διαδρομής, κατά την οποία η θάλασσα λειτούργησε ως χώρος οικονομικής δραστηριότητας, διεθνούς παρουσίας, δημιουργίας και αξιοποίησης ευκαιριών.
Η ελληνική ποντοπόρος ναυτιλία παραμένει σήμερα στην κορυφή παγκοσμίως. Ο ελληνόκτητος στόλος αποτελεί το ένα πέμπτο της παγκόσμιας χωρητικότητας, γεγονός που αποτυπώνει όχι μόνο την επιχειρηματική ισχύ του κλάδου, αλλά και τη συμβολή του στην ομαλή λειτουργία του παγκόσμιου εμπορίου. Σε έναν κόσμο όπου οι εφοδιαστικές αλυσίδες δοκιμάστηκαν σκληρά τα τελευταία χρόνια, η ανθεκτικότητα της ναυτιλίας αποδείχθηκε κρίσιμη για την παγκόσμια οικονομία.
Ωστόσο, η διατήρηση αυτής της θέσης δεν μπορεί να θεωρείται δεδομένη. Οι αλλεπάλληλες κρίσεις, από την πανδημία έως τον πόλεμο στην Ουκρανία, από την ενεργειακή αναταραχή έως τις επιθέσεις σε κομβικές θαλάσσιες οδούς και τις συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή, ανέδειξαν τους νέους κινδύνους που αντιμετωπίζει η ναυσιπλοΐα. Σε αυτό το πλαίσιο, η Ελλάδα υποστηρίζει σταθερά ότι η ελεύθερη και ασφαλής ναυσιπλοΐα αποτελεί διεθνές αγαθό και ότι οι ναυτικοί δεν μπορούν να μετατρέπονται σε παράπλευρες απώλειες γεωπολιτικών ανταγωνισμών. Η ενίσχυση της θαλάσσιας ασφάλειας παραμένει βασική προτεραιότητα και αποτέλεσε αντικείμενο παρέμβασης και στο επίπεδο των Ηνωμένων Εθνών.
Πέρα από τη διεθνή διάσταση, η ναυτιλία συνδέεται άμεσα με το αναπτυξιακό μοντέλο της χώρας. Τα λιμάνια, οι νησιωτικές και παράκτιες περιοχές, αλλά και το σύνολο των δραστηριοτήτων που αναπτύσσονται γύρω από τη θάλασσα μπορούν να αποτελέσουν κινητήριο μοχλό για την ελληνική οικονομία. Οι επενδύσεις στις λιμενικές υποδομές, στη ναυτιλία και στις συναφείς υπηρεσίες δεν αφορούν μόνο τη μεταφορά αγαθών, αλλά δημιουργούν ένα ευρύτερο πλέγμα οικονομικής δραστηριότητας που περιλαμβάνει την ενέργεια, τον τουρισμό, την τεχνική υποστήριξη, την εκπαίδευση και την καινοτομία.
Στο πλαίσιο αυτό, κινητοποιούνται σημαντικοί χρηματοδοτικοί πόροι από εθνικά και ευρωπαϊκά εργαλεία. Από το ΕΣΠΑ και το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων έως το RRF, το μεταφορικό ισοδύναμο και τις παρεμβάσεις στις άγονες γραμμές, οι επενδύσεις που δρομολογούνται τα επόμενα χρόνια ξεπερνούν το 1,5 δισ. ευρώ. Στόχος είναι η ισόρροπη ανάπτυξη, ώστε να στηριχθούν τα ακριτικά νησιά, οι παραμεθόριες περιοχές και τα λιμάνια που μπορούν να επανακτήσουν τον αναπτυξιακό τους ρόλο.
Ιδιαίτερη σημασία έχει η ακτοπλοΐα, η οποία αποτελεί τον βασικό συνδετικό κρίκο της νησιωτικής Ελλάδας. Για χιλιάδες κατοίκους και επιχειρήσεις δεν πρόκειται απλώς για μια μεταφορική υπηρεσία, αλλά για προϋπόθεση κοινωνικής συνοχής και καθημερινής λειτουργίας. Για τον λόγο αυτό υλοποιείται ένα εκτεταμένο πρόγραμμα ύψους 300 εκατομμυρίων ευρώ, με τη συμμετοχή της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, με στόχο την ανανέωση και τον εκσυγχρονισμό του ακτοπλοϊκού στόλου. Η μετάβαση σε πλοία χαμηλότερων εκπομπών περιορίζει το κόστος, μειώνει τις επιβαρύνσεις από τα δικαιώματα ρύπων και δημιουργεί τις συνθήκες ώστε το όφελος να αποτυπωθεί και στις τιμές των εισιτηρίων, στηρίζοντας τη μέση ελληνική οικογένεια.
Το πρόγραμμα καλύπτει όλες τις κατηγορίες πλοίων και, για πρώτη φορά, συνδέεται με τη στρατηγική επιλογή να ενισχυθεί η εγχώρια ναυπηγική βιομηχανία. Μέσα από διαφανείς και ανταγωνιστικές διαδικασίες, επιδιώκεται οι νέες κατασκευές να πραγματοποιηθούν στην Ελλάδα, δημιουργώντας θέσεις εργασίας και προστιθέμενη αξία.
Ταυτόχρονα, η ασφάλεια στη θάλασσα παραμένει κρίσιμος πυλώνας της ναυτιλιακής πολιτικής. Η αντιμετώπιση της παράνομης μετανάστευσης, της διακίνησης ναρκωτικών, του trafficking και του οργανωμένου εγκλήματος απαιτεί ένα Λιμενικό Σώμα με σύγχρονα επιχειρησιακά μέσα. Το πρόγραμμα ΑΙΓΙΣ 2 ανταποκρίνεται σε αυτή την ανάγκη, με νέα πλοία ανοιχτής θαλάσσης, καταδιωκτικά υψηλών ταχυτήτων, μη επανδρωμένα μέσα, drones και ένα νέο, σύγχρονο κέντρο επιχειρήσεων με αξιοποίηση τεχνολογιών αιχμής. Η ενίσχυση αυτή είναι καθοριστική για την προστασία των θαλάσσιων συνόρων, των λιμανιών και της γεωστρατηγικής θέσης της χώρας.
Στο ευρύτερο γεωπολιτικό και οικονομικό περιβάλλον, η συνεργασία Ελλάδας και Ηνωμένων Πολιτειών αποκτά ιδιαίτερη στρατηγική σημασία και στηρίζεται σε ένα σαφές τρίπτυχο: ναυτιλία, ενέργεια και λιμενικές υποδομές. Οι δύο χώρες συγκλίνουν στον τομέα του LNG, με τις ΗΠΑ να αποτελούν βασικό εξαγωγέα σχιστολιθικού φυσικού αερίου προς την Ευρώπη και τον ελληνόκτητο στόλο να κατέχει ηγετική θέση στη μεταφορά του, με ποσοστά που υπερβαίνουν το 25% στα πλοία μεταφοράς LNG.
Σε συνδυασμό με την αναβάθμιση λιμενικών υποδομών και εγκαταστάσεων, αλλά και με έργα αποθήκευσης και διαμετακόμισης ενέργειας, η Ελλάδα ενισχύει τον ρόλο της ως κόμβος ενεργειακής ασφάλειας και σταθερότητας στην ευρύτερη περιοχή. Οι επενδύσεις αμερικανικού ενδιαφέροντος στη ναυτιλία και στα λιμάνια αποτυπώνουν αυτή τη στρατηγική σύγκλιση και δημιουργούν προοπτικές ανάπτυξης, θέσεων εργασίας και γεωπολιτικής αναβάθμισης της χώρας.
Η ναυτιλία, τελικά, δεν αφορά μόνο στατιστικά μεγέθη. Συνδέεται με την εργασία, την περιφερειακή συνοχή και τις προοπτικές των επόμενων γενιών. Το ζητούμενο είναι μια Ελλάδα που αξιοποιεί τη θαλάσσια οικονομία της με σχέδιο, ασφάλεια και βιωσιμότητα, μετατρέποντας ένα διαχρονικό πλεονέκτημα σε σύγχρονη εθνική στρατηγική ανάπτυξης.