To πολιτικό θερμόμετρο στην Αθήνα αυξάνεται σταθερά τους τελευταίους μήνες, σύμφωνα με το γνωστό think tank Eurasia Group. Στη νέα της έκθεση, η δεξαμενή σκέψης αναφέρεται στο σκάνδαλο με την Novartis και την έρευνα σε πολιτικά πρόσωπα, τις εντάσεις στην προσπάθεια της κυβέρνησης να επιλύσει το ονοματολογικό αλλά και στη σύλληψη δύο Ελλήνων αξιωματικών στα σύνορα του Έβρου, οι οποίοι παραμένουν φυλακισμένοι στην Τουρκία εν αναμονή της δίκης τους, με την Ελλάδα να ζητά την άμεση απελευθέρωσή τους.
Την ίδια στιγμή, προσθέτει η Eurasia, η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ εξακολουθεί να ελπίζει στην "καθαρή" έξοδο από το πρόγραμμα τον Αύγουστο, χωρίς προληπτική πιστωτική γραμμή, αντίθετα με την άποψη του Διοικητή της ΤτΕ, Γιάννη Στουρνάρα. Υπάρχει επίσης υποψία ότι το ΔΝΤ (σωστά) και η ΕΚΤ (εσφαλμένα) θα προτιμούσαν η Ελλάδα να "μπει" σε ενισχυμένη πιστωτική γραμμή υπό όρους (ECCL). Τα παραπάνω, σε συνδυασμό με μια δύσκολη τέταρτη αξιολόγηση, τα stress tests των ελληνικών τραπεζών, τις αμφισβητούμενες διαπραγματεύσεις για την ελάφρυνση του χρέους και τον κίνδυνο μεγαλύτερης λιτότητας σε περίπτωση νέων διαφορών με το ΔΝΤ, η ανησυχία ότι η Ελλάδα θα μπορούσε να περάσει ένα ακόμα "θερμό" καλοκαίρι έχει πλέον αυξηθεί.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Eurasia, ωστόσο, κάτι τέτοιο είναι απίθανο, καθώς επιμένει στο βασικό της σενάριο που είναι ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα ολοκληρώσει με επιτυχία το πρόγραμμα και θα ακολουθήσει μια πιο ήπια συμφωνία, γνωστή ως "ενισχυμένη επιτήρηση" .
Υπάρχουν διάφοροι λόγοι για αυτό, σημειώνει στην έκθεσή της η δεξαμενή σκέψης και πρόσθέτει: Πρώτον, παρά τον θόρυβο, οι δύο σημαντικότεροι παίκτες -η Ελλάδα και το Eurogroup (δηλ. η Γερμανία)- δεν έχουν αλλάξει. Δεν θέλουν ECCL. Ο ΣΥΡΙΖΑ θεωρεί την προληπτική πιστωτική γραμμή ως de facto τέταρτο πρόγραμμα. Ο νέος Μεγάλος Συνασπισμός στο Βερολίνο δεν θα θέλει επίσης να δαπανήσει πολύτιμο πολιτικό κεφάλαιο για να εξασφαλίσει στήριξη σε μία ECCL, δεδομένου ότι η ισχυρή επιτροπή προϋπολογισμού προεδρεύεται τώρα από το λαϊκιστικό Alternative für Deutschland (AfD).
Δεύτερον, εάν ο ΣΥΡΙΖΑ δεν ζητήσει ECCL, είναι πολύ απίθανο να το επιβάλει το Eurogroup.
Τρίτον, η ελληνική κυβέρνηση, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η ΕΚΤ εκτιμούν ότι η προληπτική πιστωτική γραμμή μπορεί να αναβάλει και να αφαιρέσει από την ελάφρυνση του χρέους. Καθώς το Eurogroup έχει δεσμευτεί να εφαρμόσει κάποια ελάφρυνση του χρέους στο τέλος του προγράμματος, υπάρχει κίνδυνος τα βόρεια κράτη να ισχυριστούν ότι αυτό θα πρέπει να καθυστερήσει μέχρι την ολοκλήρωση του ECCL. Επιπλέον, εάν συμφωνηθεί μία πιστωτική γραμμή είναι πιθανό το Eurogroup να προσπαθήσει να επανατοποθετήσει τα υπόλοιπα € 27,4 δισ. που έμειναν στον ESM στην ECCL. Αλλά αυτό θα αφαιρέσει από άλλα σχέδια που συζητούνται, για παράδειγμα, η χρησιμοποίηση μέρους αυτών των κεφαλαίων για την αποπληρωμή του ΔΝΤ και άλλων ομολόγων με μικρότερο χρόνο λήξης και υψηλότερα επιτόκια, τα οποία ωριμάζουν αμέσως μετά την έξοδο της Ελλάδας από το πρόγραμμα.
Τέταρτον, ο ΣΥΡΙΖΑ δημιουργεί ένα εντυπωσιακό cash buffer (το οποίο σύντομα θα διαμορφωθεί στα 6,3 δισ. ευρώ) και αυτό θα ενισχυθεί περαιτέρω κατά περίπου 9 δισ. ευρώ κατά την τελική εκταμίευση του ESM στην Ελλάδα - αφήνοντας το συνολικό αποθεματικό στα € 15,3 δισ. Αυτό πιθανότατα θα ενισχυθεί περαιτέρω κατά € 2 δισ., καθώς η κυβέρνηση θα εκδίδει νέα ομόλογα.
Η κυβέρνηση κατάφερε επίσης να υπερβεί τους δημοσιονομικούς στόχους. Ο συνδυασμός του δημοσιονομικού αποτελέσματος, του cash buffer και της αναδιάρθρωσης του χρέους του ΔΝΤ δεν θα επιτρέψει την πλήρη έξοδο της Ελλάδας από τις αγορές, αλλά θα προστατεύσει πιθανώς την Ελλάδα από την αστάθεια των αγορών, μειώνοντας την ανάγκη της κυβέρνησης να βγει στις αγορές.
Πέμπτον, από την οπτική του ΣΥΡΙΖΑ, δεν θα υπάρξει πιο ιδανική οικονομική και φυσική πολιτική συγκυρία για να εξέλθει από το μνημόνιο. Κατά την άποψή του, οι τρέχουσες συνθήκες της αγοράς είναι εξαιρετικά ευνοϊκές, δεδομένης της οικονομικής ανάκαμψης σε όλη την ΕΕ. Η έξοδος από το πρόγραμμα τον Αύγουστο θα δώσει επίσης στον ΣΥΡΙΖΑ την ιδανική πλατφόρμα για προεκλογική εκστρατεία ενόψει των πρόωρων εκλογών είτε προς το τέλος του έτους είτε μαζί με τις ευρωπαϊκές εκλογές τον προσεχή Μάιο.
Τέλος, τα ευρέως διαδεδομένα οφέλη της γραμμής ECCL είναι μικρά σε σύγκριση με αυτά τα κόστη. Το πιο σημαντικό είναι ότι η ECCL θα παράσχει στην Ελλάδα το πολύ σημαντικό "waiver" -επιτρέποντας στις ελληνικές τράπεζες να χρησιμοποιήσουν τα ελληνικά κρατικά ομόλογα ως εγγύηση για τη χρηματοδότηση της ΕΚΤ, παρόλο που τα ελληνικά ομόλογα έχουν βαθμολογία χαμηλότερη της κατηγορίας «επενδυτικού βαθμού». Ωστόσο, οι τράπεζες θα εξακολουθήσουν να είναι σε θέση να δεσμεύσουν αυτά τα ομόλογα για να έχουν πρόσβαση στον ELA.
Οι ελληνικές τράπεζες βρίσκονται αυτή τη στιγμή στη διαδικασία των stress tests όπως σημειώνει η Eurasia, και τα τελικά αποτελέσματα αναμένονται στις αρχές Μαΐου. Όπως επισημαίνει, αν και υπάρχουν αρκετές ανησυχίες ότι θα προκύψουν σημαντικές κεφαλαιακές ανάγκες για τις τράπεζες, η ίδια το θεωρεί απίθανο.
Ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι το ΔΝΤ, όπως σημειώνει χαρακτηριστικά η Eurasia. Υπενθυμίζει ότι το ΔΝΤ βρίσκεται επί του παρόντος σε μια " stand-by" συμφωνία (SBA) που δεν έχει ακόμη ενεργοποιήσει, αλλά η οποία θα λήξει τον Αύγουστο (οι δύο προϋποθέσεις που θέλει το ΔΝΤ να εκπληρώσει είναι τα δικά του μεταρρυθμιστικά στάδια και η ελάφρυνση του χρέους) . Η Eurasia εκτιμά ότι το ΔΝΤ δύσκολα θα ενεργοποιήσει αυτό το πρόγραμμα.
Πρώτον, η ελληνική κυβέρνηση έχει μείνει πίσω στις μεταρρυθμίσεις του ΔΝΤ (υπάρχουν 27 benchmarks του ΔΝΤ, 8 είναι πλήρη και 19 εκκρεμή). Αυτή τη φορά, οι εκκρεμείς μεταρρυθμίσεις δεν θα είναι τόσο εύκολο απλά να περάσουν στην επόμενη αξιολόγηση, καθώς το πρόγραμμα τελειώνει.
Το επόμενο μέτωπο διαφωνίας είναι η δημοσιονομική πολιτική και η ελάφρυνση του χρέους - και η τροχιά του πρωτογενούς πλεονάσματος της χώρας μετά το πρόγραμμα. Η Ελλάδα αναμένεται να διατηρήσει πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% για τέσσερα χρόνια μετά το τέλος του προγράμματος, έως το 2022. Μετά ο στόχος θα είναι στο 2%, αλλά δεν έχει ακόμη συμφωνηθεί η μεταβατική πορεία προς το 2%.
Εδώ είναι το πρόβλημα, σημειώνει η Eurasia. Παρά τις ισχυρές δημοσιονομικές επιδόσεις του ΣΥΡΙΖΑ, το ΔΝΤ συνεχίζει να αμφισβητεί πόσο βιώσιμοι είναι αυτοί οι στόχοι. Συγκεκριμένα, το ΔΝΤ που πιέζει η μείωση του αφορολόγητου - που έχει προγραμματιστεί για το 2020- να έρθει το 2019, για να βεβαιωθεί ότι μπορούν να επιτευχθούν οι δημοσιονομικοί στόχοι της Ελλάδας. Ωστόσο, χωρίς αντισταθμιστικά μέτρα, αυτή η μείωση αγγίζει το 2% του ΑΕΠ και αυτή η απαίτηση του ΔΝΤ αυξάνει τον κίνδυνο μιας εσωτερικής πολιτικής κρίσης.
Το ΔΝΤ επίσης πιέζει για την ελάφρυνση του χρέους ώστε να είναι αυτόματη, εμπροσθοβαρής και διαφανής. Θέλει επίσης να μην υπόκειται σε μεταρρυθμίσεις. Ορισμένα από αυτά τα επιχειρήματα είναι πιθανό να κερδηθούν, άλλα όχι.
Συμπερασματικά, τονίζει μεταξύ άλλων η Eurasia, είναι αλήθεια πως η δύσκολη τέταρτη αξιολόγηση, τα stress tests των τραπεζών, οι δύσκολες συζητήσεις για την ελάφρυνση χρέους και το ερώτημα που αφορά την εμπλοκή του ΔΝΤ είναι σημαντικές προκλήσεις που θα διαμορφώσουν το μέλλον της Ελλάδας μετά το πρόγραμμα.
Και είναι επίσης αλήθεια ότι η εγχώρια πολιτική σκηνή είναι πλέον πιο ασταθής. Προς το παρόν, όμως, η Eurasia υιοθετεί μία πιο θετική στάση για την Ελλάδα, εκτιμώντας ότι δεν θα υπάρξει νέα κρίση στη χώρα αυτό το καλοκαίρι, ενώ δεν θα χρειαστεί να ζητήσει προληπτική πιστωτική γραμμή.