Ελλάδα, η μόνη χώρα της Ευρώπης που εξακολουθεί να έχει χαμηλότερο πραγματικό κατά κεφαλή εισόδημα σε σχέση με το 2010 ή ακόμη και το πολύ μακρινό πλέον 2004. Ποιος το λέει;
Η μέτρηση Eurostat η οποία δημοσιεύτηκε χθες και δίνει νέα τροφή για συζήτηση όσον αφορά στην πραγματική οικονομική κατάσταση του Έλληνα εργαζόμενου. O καθένας μπορεί να διαβάσει τα στοιχεία από τη δική του σκοπιά. Για παράδειγμα, από το 2019 μέχρι σήμερα, τα στοιχεία δείχνουν αύξηση του ακαθάριστου διαθέσιμου κατά κεφαλή εισοδήματος σε ποσοστό 14%.
Δεν είναι η καλύτερη επίδοση στην Ευρώπη αλλά και δεν είναι και η χειρότερη. Την Πολωνία, την Κροατία, την Ρουμανία, την Ουγγαρία και τη Μάλτα για παράδειγμα, τις εντοπίζουμε να έχουν μεγαλύτερες αυξήσεις σε σχέση με τις αντίστοιχες στην Ελλάδα. Από την άλλη, είναι απολύτως δικαιολογημένη η συσσωρευμένη δυσαρέσκεια των πολιτών καθώς αυτή η ανοδική αντίδραση των τελευταίων ετών δεν αρκεί για να σβήσει μια εξαιρετικά αρνητική πρωτιά. Έχουμε μείωση πραγματικού εισοδήματος σε σχέση με τα επίπεδα του 2004. Το ποσοστό φτάνει στο 5% και κοντά μας είναι μόνο η Ιταλία που εντοπίζεται στο -4%. Να γιατί η Ελλάδα έχει χάσει πολλές θέσεις στην κατάταξη όλο αυτό το διάστημα. Στην 20ετία, βλέπουμε τη Ρουμανία να έχει αυξήσει το δικό της εισόδημα κατά 134%. Στην Πολωνία, η αύξηση είναι 91% και στην Εσθονία 85%. Λιθουανία, Λετονία, όλες οι χώρες που ήταν "φτωχότερες" σε σχέση με την Ελλάδα έχουν κινηθεί σε εντελώς διαφορετική ταχύτητα ενώ η απόκλιση είναι αισθητή και σε σχέση με τον μέσο Ευρωπαϊκό όρο ο οποίος διαμορφώνεται στο 22%.
Είναι προφανές ότι η μεγάλη ζημιά έγινε κατά την περίοδο των μνημονίων. Δεν υπάρχει άλλη χώρα που να έχει χαμηλότερο επίπεδο εισοδήματος σε σχέση με το 2010. Είναι πιθανό ότι μπορεί να ανακτήσουμε τα επίπεδα του 2010 ή το 2025 ή το 2026 καθώς αναμένονται αυξήσεις και φέτος και του χρόνου. Όμως η διαδρομή για την αποκατάσταση του επιπέδου αποδοχών που είχαμε πριν από την κρίση θα κάνουμε πολύ καιρό να την επιτύχουμε.
Το προσαρμοσμένο ακαθάριστο διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών κατά κεφαλήν σε πραγματικούς όρους είναι το συνολικό χρηματικό ποσό που έχουν στη διάθεσή τους τα νοικοκυριά για δαπάνες και αποταμιεύσεις μετά την αφαίρεση των φόρων εισοδήματος και των εισφορών για συντάξεις, συν τα ατομικά αγαθά και υπηρεσίες (όπως υπηρεσίες εκπαίδευσης και υγείας) που λαμβάνουν δωρεάν από κυβερνητικούς και μη κερδοσκοπικούς φορείς που εξυπηρετούν τα νοικοκυριά. Πραγματικό σημαίνει ότι η ονομαστική του αξία προσαρμόζεται στις αυξήσεις των τιμών (με βάση τον αποπληθωριστή των πραγματικών τελικών καταναλωτικών δαπανών των νοικοκυριών). Κατά κεφαλήν σημαίνει ότι η αξία διαιρέθηκε με τον συνολικό πληθυσμό.
Στην Ευρώπη, το κατά κεφαλήν εισόδημα αυξήθηκε σταθερά μεταξύ 2004 και 2008, παρέμεινε στάσιμο μεταξύ 2008 και 2011 λόγω της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης και μειώθηκε το 2012 και το 2013. Έκτοτε, το εισόδημα επανέκτησε τη σταθερή του ανάπτυξη μέχρι το 2020, οπότε και μειώθηκε λόγω της παγκόσμιας πανδημίας. Το 2021 σημειώθηκε ανάκαμψη, αλλά το εισόδημα αυξήθηκε αργά το 2022 και το 2023. Τα πρώτα στοιχεία για το 2024 δείχνουν επιτάχυνση της αύξησης του εισοδήματος.
Από τις χώρες της ΕΕ, η Ρουμανία παρουσίασε τη μεγαλύτερη αύξηση του πραγματικού κατά κεφαλήν εισοδήματος των νοικοκυριών από το 2004 έως το 2024 (134 %), ακολουθούμενη από τη Λιθουανία (95 %), την Πολωνία (91 %) και τη Μάλτα (90 %). Η Ελλάδα και η Ιταλία ήταν οι μόνες χώρες όπου το κατά κεφαλήν εισόδημα των νοικοκυριών μειώθηκε κατά τα τελευταία 20 έτη (-5 % και -4 % αντίστοιχα), ενώ οι χαμηλότερες αυξήσεις παρατηρήθηκαν στην Ισπανία (11 %), την Αυστρία (14 %), το Βέλγιο (15 %) και το Λουξεμβούργο (17 %).