Στοιχεία γεωπολιτικού χαρακτήρα αποκτά ο διαγωνισμός για την παραχώρηση του στρατοπέδου Γκόνου στη Θεσσαλονίκη που δημοπρατείται από τη Μονάδα Στρατηγικών Συμβάσεων του Υπερταμείου για λογαριασμό της ΓΑΙΑΟΣΕ.
Σε αυτόν υπάρχουν δύο αντίπαλες πλευρές με τη μία να είναι αυτή του Ιβάν Σαββίδη, ο οποίος διεκδικεί το στρατόπεδο μέσω του Οργανισμού Λιμένος Θεσσαλονίκης. Η δεύτερη είναι η κοινοπραξία των AKTOR-Trade Estates-Goldair, οι οποίες σύμφωνα με πηγές πολύ κοντά στο διαγωνισμό, βρίσκονται σε επαφές με τις ΗΠΑ για την εξασφάλιση της χρηματοδότησης.
Η κίνηση αυτή των ΗΠΑ αποτελεί συνέχεια των προσπαθειών τους να υψώσει ένα ανάχωμα στο Ρώσο επιχειρηματία, ο οποίος έχει επιρροή στη Βόρεια Ελλάδα τόσο μέσω του ΟΛΘ όσο και του ΠΑΟΚ παρά τις προσπάθειες των Dreyfus για την απόκτηση μετοχών στο φορέα διαχείρισης του λιμένα όσο και του Τέλη Μυστακίδη για τη χρηματοδότηση της Νέας Τούμπας.
Η εξέλιξη αυτή έρχεται ύστερα από τις ψυχραμένες σχέσεις μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας λόγω της συνέχισης του πολέμου στην Ουκρανία, με τις πρώτες να επιχειρούν να δημιουργήσουν ένα κλίμα αμφισβήτησης του Ιβάν Σαββίδη μέσω της διάθεσης κεφαλαίων και την απόκτηση παρουσίας σε υποδομές που βρίσκονται σε στρατηγικές περιοχές για τα δικά τους συμφέροντα.
Το διακύβευμα, επομένως, εκτός από το οικονομικό αντίτιμο που θα λάβει το Δημόσιο από την παραχώρηση είναι και η γεωπολιτική ισορροπία, δηλαδή το ποια πλευρά θα διαλέξει για ανάδοχο δεδομένων των καλών σχέσεων που επιδιώκει να έχει με τις ΗΠΑ.
Ποιος είναι ο αμερικανικός DFC - Σε ποιους άλλους διαγωνισμούς στην Ελλάδα είχε "κατέβει"
Οι ΗΠΑ χρησιμοποιούν για ακόμα μία φορά τον αμερικανικό αναπτυξιακό οργανισμό Development Finance Corporation (DFC) στην προσπάθεια τους να αποκτήσουν πρόσβαση σε στρατηγικές υποδομές. Αυτός αποτελεί τον επενδυτικό μοχλό των ΗΠΑ σε όλο τον κόσμο με πορτφόλιο που ξεπερνά τα 49 δισ. δολάρια σε assets, ενώ έχει παρουσία μέσω επενδύσεων σε περισσότερες από 100 χώρες σε όλο τον κόσμο.
Χαίρει της υποστήριξης και των δύο κομμάτων των ΗΠΑ και όπως αναφέρεται στην επίσημη ιστοσελίδα του οργανισμού, δημιουρήθηκε με το νόμο Build Act που τέθηκε σε ισχύ στα τέλη του 2018 κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του Ντόναλντ Τραμπ.
Στόχος του, πάντοτε σύμφωνα με την επίσημη ιστοσελίδα, είναι μεταξύ άλλων, η ενίσχυση της παγκοσμιας οικονομικής υπεροχής των ΗΠΑ, καθώς και η αντιμετώπιση της παρουσίας αντιπάλων, όπως η Κίνα το 2018, σε στρατηγικές περιοχές, στις οποίες εντάσσονται και οι υποδομές της χώρας μας, ειδικά όταν πρόκειται για λιμένες ή για περιοχές πλησίον αυτών.
Ωστόσο, τα χρόνια πέρασαν και στη λίστα των αντιπάλων φαίνεται πως εντάχθηκε και η Ρωσία, ειδικά ύστερα από την εισβολή στην Ουκρανία, με το όνομα του Ιβάν Σαββίδη να έχει συνδεθεί με αυτή τη πλευρά λόγω της συμμετοχής του στο ρωσικό κοινοβούλιο, αλλά και των στενών σχέσεων με το Ρώσο Πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν.
Δεν είναι η πρώτη φορά που ο DFC εμφανίζεται σε επενδύσεις υποδομών σε στρατηγικές περιοχές στην Ελλάδα, καθώς είχε ενώσει τις δυνάμεις του με τη Goldair για το διαγωνισμό για το Λιμένα Βόλου που είχε πραγματοποιήσει το ΤΑΙΠΕΔ με αντίπαλο πάλι τον Ιβάν Σαββίδη. Σε αυτόν ο Ιβάν Σαββίδης είχε δώσει την καλύτερη προσφορά, η οποία ήταν κατά πολύ μεγαλύτερη από της Goldair. Το γεγονός αυτό είχε προκαλέσει την προσφυγή της Goldair τόσο στην Ενιαία Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων (ΕΑΔΗΣΥ) όσο και στο ΣτΕ, χωρίς ωστόσο να καταφέρει να ανατρέψει το αποτέλεσμα.
Εν τούτοις, η εξέλιξη αυτή δεν ευνόησε τον Ιβάν Σαββίδη, καθώς ο διαγωνισμός ακυρώθηκε, όπως ακριβώς έγινε και με το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης το Νοέμβριο του 2022, με τη κυβέρνηση να αποφασίζει το "πάγωμά" του.
Με αυτό το τρόπο φαίνεται πως τα ελληνικά λιμάνια, εκτός από επενδυτικά assets αποτελούν και σημαντικά "όπλα" στη νέα γεωπολιτική σκακιέρα, όπως αυτή διαμορφώνεται ύστερα από την ενεργειακή κρίση, τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, αλλά και τη διαμάχη ΗΠΑ-Κίνας, η οποία μετά από την ανάληψη της προεδρίας από το Ντόναλντ Τραμπ από τον Ιανουάριο του 2025, έχει εισέλθει σε μία πιο έντονη περίοδο.
Ο οργανισμός επίσης συνεργάστηκε με τη Goldair και στο διαγωνισμό για το Θριάσιο Ι, όπου η εταιρεία επικράτησε μαζί με την ΕΤΒΑ-ΒΙΠΕ.
Τι αφορά ο διαγωνισμός - Πώς άλλαξαν οι συσχετισμοί μεταξύ μνηστήρων
Ο διαγωνισμός αφορά στην αξιοποίηση του πρώην Στρατοπέδου Γκόνου για τα επόμενα 30 έτη. Στόχος είναι η δημιουργία ενός logistics center, συνολικής έκτασης 672.000 τ.μ. Ο Ιβάν Σαββίδης είχε προφανές ενδιαφέρον για το διαγωνισμό αυτόν, καθώς το νέο επιχειρηματικό πάρκο θα απέχει μόλις 8 χλμ από τον λιμένα Θεσσαλονίκης.
Οι ανταγωνιστές του, οι οποίοι είχαν χωριστεί σε τρία διαφορετικά "μπλοκ", ήταν η Κοινοπραξία του Ομίλου Aktor με την Goldair και η σύμπραξη του Ομίλου Φουρλή (σ.σ. Trade Estates) με την Interkat (μία εταιρεία που ανήκει στον Δήμαρχο Λαμίας, Πανουργιά Παπαϊωάννου και τον αδερφό του, και διεκδικεί κυρίως οδικά έργα και είχε αναλάβει μία από τις εργολαβίες του Πάτρα-Πύργος στα μέσα της δεκαετίας του 2010 με τους διαγωνισμούς που εν τέλει ακυρώθηκαν). Επιπλέον, ενδιαφέρον είχε εκδηλώσει και ο Όμιλος Viohalco με την εταιρεία Noval Property που δραστηριοποιείται στις επενδύσεις και την ανάπτυξη στον κλάδο των ακινήτων.
Οι τέσσερις αυτοί μνηστήρες ανακοινώθηκαν στην εκπνοή του 2024, αλλά τα τελικά σχήματα, όπως διαμορφώνονται δείχνουν ότι υπάρχουν αλλαγές τόσο στον αριθμό, αλλά και τη σύνθεση του αντίπαλου δέους προς τον Ιβάν Σαββίδη.
Πλέον, το σχήμα που θα αναμετρηθεί με το Ρώσο επιχειρηματία είναι ένα και σε αυτό συμμετέχουν η Aktor, η Goldair, η Trade Estates, ενώ εκτός κάδρου βρίσκονται η Noval και η Interkat.
Μέχρι στιγμής ο διαγωνισμός βρίσκεται ακόμα στην πρώτη φάση και το επόμενο βήμα είναι η έγκριση των δύο σχημάτων από την αναθέτουσα αρχή για να καταλήξουμε στη διαδικασία του ανταγωνιστικού διαλόγου, στην οποία θα φανεί το τελικό τεχνικό και οικονομικό αντικείμενο του έργου.