Η κατακόρυφη άνοδος των τιμών του ρεύματος, ο ανταγωνισμός και οι επιδοτήσεις

Το 2022 ήταν μια χρονιά πολύ διαφορετική από τις προηγούμενες λόγω των ιδιαίτερα υψηλών τιμών σχεδόν σε όλα τα ενεργειακά προϊόντα. Οι ιδιαίτερα υψηλές τιμές φυσικού αερίου και κατ’ επέκταση ηλεκτρισμού, που επικράτησαν καθόλη την διάρκεια του 2022, είχαν σοβαρό αντίκτυπο στο σύνολο της οικονομίας, καθώς η σταδιακή εκτόξευση του ενεργειακού κόστους σε ιστορικά υψηλά επίπεδα επηρέασε άμεσα τόσο τη βιομηχανική παραγωγή, τις υπόλοιπες επιχειρήσεις και τις οικιακές καταναλώσεις, όσο και έμμεσα με την μετακύλιση του κόστους σε ολόκληρη την εφοδιαστική αλυσίδα μέχρι τον τελικό καταναλωτή.

Κατακόρυφη Άνοδος της Τιμής Ηλεκτρισμού

Πιο συγκεκριμένα η μέση Τιμή Εκκαθάρισης της Αγοράς (ΤΕΑ) στο Ελληνικό Χρηματιστήριο Ενέργειας διαμορφώθηκε κατά μέσο όρο στα €279.39/MWh το προηγούμενο έτος, αυξημένη κατά 141% σε σύγκριση με το 2021, που ανήλθε στα €116.02/MWh. Η σημαντική αύξηση της τιμής της εγχώριας ηλεκτρικής ενέργειας αποδίδεται κατά κύριο λόγο στην άνοδο των τιμών φυσικού αερίου στην Ευρώπη και κατ’ επέκταση στην Ελλάδα και στην επίσης εντυπωσιακή αύξηση των τιμών των ρύπων, που ξεπέρασαν μέσα στο 2022 τα €98 τον τόνο (2). Σε βάθος πενταετίας, η μέση ΤΕΑ έχει καταγράψει σημαντική αύξηση, όπου σχεδόν έχει πενταπλασιαστεί σε σχέση με τα επίπεδα του 2018 και 2019.

Η αύξηση της μέσης ΤΕΑ είχε ως αποτέλεσμα την μετακύλιση του κόστους στις τιμές καταναλωτή, με αποτέλεσμα αυτές να αυξηθούν σημαντικά και να υποχρεώσουν την κυβέρνηση να εισάγει μεγάλης κλίμακας επιδοτήσεις, προκειμένου να αποφύγει περαιτέρω αύξηση του πληθωρισμού και πιθανή κοινωνική αναταραχή.

Ενδεικτικά, η εξέλιξη του Εναρμονισμένου Δείκτη Τιμών Καταναλωτή (ΕνΔΤΚ) του μηνός Ιανουαρίου 2023 έχει ως εξής. Ο ΕνΔΤΚ του Ιανουαρίου 2023, σε σύγκριση με τον αντίστοιχο Δείκτη του Ιανουαρίου 2022, παρουσίασε αύξηση 7.3% έναντι αύξησης 5.5% που σημειώθηκε κατά την αντίστοιχη σύγκριση του έτους 2022 με το 2021. Ο ΕνΔΤΚ κατά τον μήνα Ιανουάριο 2023, σε σύγκριση με τον Δεκέμβριο 2022, παρουσίασε μείωση 0.5% έναντι μείωσης 0.2% που σημειώθηκε κατά την αντίστοιχη σύγκριση του προηγούμενου έτους.

Ο μέσος ΕνΔΤΚ της περιόδου Φεβρουαρίου 2022 - Ιανουαρίου 2023, σε σύγκριση με τον αντίστοιχο Δείκτη του δωδεκαμήνου Φεβρουαρίου 2021 - Ιανουαρίου 2022, παρουσίασε αύξηση 9.4% έναντι αύξησης 1.2% που σημειώθηκε κατά την αντίστοιχη σύγκριση του δωδεκαμήνου Φεβρουαρίου 2021 - Ιανουαρίου 2022 με το δωδεκάμηνο Φεβρουαρίου 2020 - Ιανουαρίου 2021.

Εκτόξευση της Τιμής Φυσικού Αερίου

Η μεσοσταθμική τιμή εισαγωγής φυσικού αερίου το 2022 διαμορφώθηκε στα €116.3/MWh, καταγράφοντας σημαντική άνοδο κατά 148% σε σχέση με τα €46.9/MWh του 2021, ενώ σχεδόν πενταπλασιάστηκε σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2018. Η ΗΤΑΕ σε μηνιαία βάση υπολογίζεται ως ο μέσος όρος της ημερήσιας τιμής αερίου εξισορρόπησης, όπως ανακοινώνεται στην ιστοσελίδα του Διαχειριστή του Εθνικού Συστήματος Φυσικού Αερίου (ΔΕΣΦΑ). και επηρέασε αυξητικά τα συμβόλαια προμήθειας φυσικού αερίου μέσω αγωγών, αλλά και LNG. Η ανοδική πορεία της τιμής φυσικού αερίου στο ολλανδικό TTF αντανακλά τις δύσκολες συνθήκες προμήθειας που σημειώθηκαν όλο το 2022 στην Ευρώπη, με τον περιορισμό ή και την διακοπή του ρωσικού φυσικού αερίου και με την στενότητα παραλαβής φορτίων LNG.

Επιδοτήσεις Χωρίς Όριο

Προκειμένου να προστατευθεί ο Έλληνας καταναλωτής από τα υψηλά τιμολόγια ρεύματος και φυσικού αερίου, το κράτος διέθεσε τους τελευταίους 18 μήνες επιδοτήσεις της τάξεως των €8.2 δισ., σύμφωνα με στοιχεία που ανακοίνωσε πρόσφατα ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας κ. Κώστας Σκρέκας. Το ποσό αντιστοιχεί περίπου στο 4% του ΑΕΠ και πέρα από τις τεράστιες αυξήσεις στις τιμές ρεύματος που προκάλεσε η παρατεταμένη ενεργειακή κρίση, κάλυψε και τις δομικές αδυναμίες της εγχώριας αγοράς ηλεκτρισμού. Η ελληνική χονδρεμπορική αγορά, εκεί όπου διαμορφώνεται δηλαδή το πραγματικό κόστος ρεύματος, είναι από τις ακριβότερες της Ευρώπης.

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι επιδοτήσεις στον ηλεκτρισμό συνεχίζονται κανονικά, ενώ διεκόπηκαν αυτές για το φυσικό αέριο τον Φεβρουάριο του 2023.

Σε συνέχεια της δημοσιοποίησης από τις εταιρείες προμήθειας των ονομαστικών χρεώσεων για τον Απρίλιο του 2023, οι οποίες ήταν σημαντικά μειωμένες σε σχέση τους προηγούμενους μήνες, καταγράφηκε σημαντική μείωση των επιδοτήσεων, του συνολικού κονδυλίου, αλλά και της ex post επιδότησης των μεγάλων καταναλώσεων για τα νοικοκυριά.

Πιο συγκεκριμένα τα τιμολόγια των παρόχων που ανακοινώθηκαν για τον Απρίλιο ήταν αισθητά μειωμένα έως και 18% σε σχέση με το Μάρτιο. Οι τιμές που ανακοινώθηκαν ξεκινούν από τα 10,4 σεντς η κιλοβατώρα και φτάνουν έως τα 16,5 σεντς η κιλοβατώρα με διάφορες διακυμάνσεις, ανάλογα με τις εκπτώσεις συνέπειας και τα διαφορετικά προγράμματα των παρόχων.

Σε κάθε περίπτωση, η μείωση των επιδοτήσεων για τον Απρίλιο δίνει σήμα επιστροφής στην κανονικότητα και "ψαλιδίζει" τις εκταμιεύσεις από το Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης, του οποίου οι πόροι μειώνονται, όσο υποχωρούν οι τιμές στην χονδρεμπορική αγορά ρεύματος.

Γιατί μειώνεται η τιμή

Η τιμή της ενέργειας στη χονδρεμπορική εξαρτάται από την τιμή του φυσικού αερίου και η μεγάλη μείωση της τιμής του φυσικού αερίου τον προηγούμενο μήνα προκάλεσε ανάλογη μείωση και στην τιμή ενέργειας. Η υποχώρηση των διεθνών τιμών του φυσικού αερίου, επίσης ήταν σημαντική, με τις τιμές να διαμορφώνονται την εβδομάδα που πέρασε κοντά στα 40 ευρώ ανά μεγαβατώρα ενώ κατά τη διάρκεια της κρίσης είχαν ξεπεράσει και τα 320 ευρώ.

Στην πτώση της τιμή συνέβαλε επίσης η αυξημένη συμμετοχή των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο ενεργειακό μείγμα, που πιέζει προς τα κάτω τις τιμές. Είναι χαρακτηριστικό ότι την περασμένη Δευτέρα και Τρίτη με τη συμμετοχή των ΑΠΕ κοντά στο 50% στην κάλυψη του φορτίου, η τμήμα χονδρικής υποχώρησε κάτω από τα 100 ευρώ ανά μεγαβατώρα.

Ειδικά όμως στην ελληνική αγορά, η πτώση των τιμών σχετίζεται και με την αλλαγή της χρέωσης του τέλους φυσικού αερίου για τους ηλεκτροπαραγωγούς που ήταν 10 ευρώ/MWh επί της τιμής των ποσοτήτων φυσικού αερίου που προμηθεύονται για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr