Πώς ο Τραμπ θα καθορίσει την πορεία της παγκόσμιας οικονομίας το 2025

Ο Ντόναλντ Τραμπ κέρδισε μια δεύτερη θητεία στον Λευκό Οίκο, υποσχόμενος να "βάλει φωτιά” στις κυρίαρχες πεποιθήσεις - τις αλήθειες οι οποίες στους κύκλους των οικονομικών και της εξωτερικής πολιτικής θεωρούνται ιερές. Το ελεύθερο εμπόριο λαμβάνει τέλος, ο προστατευτισμός μπαίνει στο παιχνίδι. Η ανησυχία για το χρέος έχει λήξει, οι φορολογικές περικοπές θεωρούνται δεδομένες. Οι εγγυήσεις ασφάλειας των ΗΠΑ στους συμμάχους τους… τέλος, το "κάνετέ το μόνοι σας” είναι το νέο μάντρα.

Η καθεστηκυία τάξη που θέλει να ανατρέψει ο Τραμπ δεν είναι ακριβώς γεμάτη με δόξα. Επί προέδρου Τζο Μπάιντεν, ο πληθωρισμός στις ΗΠΑ εκτινάχθηκε κοντά στο 10%, εν μέρει ως αποτέλεσμα της υπερβολικής δημοσιονομικής τόνωσης. Δεκαετίες ορθοδοξίας του ελεύθερου εμπορίου έχουν ξεφτίσει τα μπλε κολάρα των εργαζομένων στα εργοστάσια των ΗΠΑ. Οι πόλεμοι στην Ουκρανία και τη Γάζα έχουν θέσει για τα καλά υπό αμφισβήτηση την ηγεσία της Ουάσιγκτον στις παγκόσμιες υποθέσεις.

Η πυρκαγιά θα πάρει λίγο χρόνο για να ξεκινήσει, για τον απλούστατο λόγο ότι οποιαδήποτε κυβέρνηση -ακόμη και με γνώση του πεδίου της Ουάσιγκτον- μπορεί να προχωρήσει μονάχα με συγκεκριμένη ταχύτητα στην εφαρμογή της λίστας υποχρεώσεών της. Για το 2025, το Bloomberg Economics προβλέπει μια παγκόσμια ανάπτυξη σε ένα εντυπωσιακό 3,1%, αμετάβλητη σε σχέση με το 2024. Ο πληθωρισμός αναμένεται να επιβραδυνθεί στο 3,4% από 6%, με τον δείκτη στις ΗΠΑ και τις άλλες προηγμένες οικονομίες να επιστρέφει στο 2%, ποσοστό που οι κεντρικές τράπεζες έχουν ως γενικό στόχο.

Ωστόσο, η παγκόσμια οικονομία -μαζί με τις χρηματοπιστωτικές αγορές- θα αισθανθούν κάποια πίεση.

Δεν υπάρχουν πολλά πράγματα στα οποία σχεδόν όλοι οι οικονομολόγοι ανά τον κόσμο να ομονοούν. Το ένα είναι ότι το διεθνές εμπόριο είναι καλό πράγμα. Με την όξυνση του ανταγωνισμού και την ενθάρρυνση της εξειδίκευσης, αυξάνει την παραγωγικότητα, ενισχύοντας την ανάπτυξη και αυξάνοντας τα εισοδήματα. Επιπλέον, το διεθνές εμπόριο συμβάλλει στη συγκράτηση του πληθωρισμού στις ανεπτυγμένες χώρες, παρέχοντας στους καταναλωτές τους πρόσβαση σε αγαθά χαμηλότερης τιμής που κατασκευάζονται από εργάτες στην Κίνα, το Μεξικό και άλλα μέρη.

Ωστόσο, χρησιμοποιώντας τον τίτλο ενός βιβλίου του 2023 του Robert Lighthizer, αρχιτέκτονα των δασμών στην πρώτη θητεία Τραμπ, κανένα εμπόριο δεν έρχεται χωρίς κόστος. Ο Lighthizer γράφει υποβλητικά για το πώς το offshoring κατέστρεψε την χαλυβούπολη του Οχάιο όπου μεγάλωσε. Η απώλεια βιομηχανικών θέσεων εργασίας στις ΗΠΑ επέφερε μια σημαντική επιβάρυνση στα εισοδήματα της εργατικής τάξης. Η Κίνα, εν τω μεταξύ, μόχλευε την πρόσβαση στις παγκόσμιες αγορές για να μετατραπεί στον Νο.1 εξαγωγέα στον κόσμο και σε γεωπολιτικό αντίπαλο των ΗΠΑ.

Αντίκτυπος

Οι οικονομολόγοι -συμπεριλαμβανομένων εκείνων του Bloomberg Economics- μοντελοποιούν τις δεσμεύσεις του Τραμπ για δασμούς 60% στην Κίνα και 20% στον υπόλοιπο κόσμο. Οι δασμοί σε αυτά τα επίπεδα θα κινούνταν σε ιστορικό υψηλό και, έτσι, όπως ήταν αναμενόμενο, τα μοντέλα προβλέπουν σημαντικό πλήγμα στο ακαθάριστο εγχώριο προϊόν των ΗΠΑ και άλμα στον πληθωρισμό.

Στην πραγματικότητα, βασιζόμενοι στην εμπειρία της πρώτης θητείας του Τραμπ, οι δασμοί είναι πιθανό να κινηθούν χαμηλότερα από τις δεσμεύσεις του κατά την προεκλογική εκστρατεία. Πιθανότατα θα είναι στοχευμένοι και όχι γενικοί - και θα επιβληθούν σταδιακά και όχι όλοι ταυτόχρονα. Για το 2025, αυτό σημαίνει μέτριο αντίκτυπο στις ΗΠΑ και την Κίνα, δημιουργώντας ένα πιο σημαντικό πλήγμα στην ανάπτυξη - μεταξύ άλλων στο Μεξικό, τον Καναδά και άλλους βασικούς εμπορικούς εταίρους - το 2026.

Ωστόσο, κάτι σημαντικό έχει αλλάξει. Ακόμη και στο καλύτερο σενάριο, η στροφή από το ελεύθερο εμπόριο στον προστατευτισμό αποτελεί κακά νέα για την παγκόσμια οικονομία. Εάν ο Τραμπ το πάει μέχρι τέλους με τους δασμούς, κινδυνεύουν τα πάντα, από την αλυσίδα εφοδιασμού της Apple στην Ασία μέχρι τα αυτοκίνητα κατασκευής στο Μεξικό της General Motors.

Μια άλλη ιδέα στην οποία συμφωνούν οι περισσότεροι οικονομολόγοι: τα μεγάλα δημοσιονομικά ελλείμματα αποτελούν κακά νέα. Σίγουρα, σε μια ύφεση, το άνοιγμα της στρόφιγγας των δημόσιων δαπανών για να αυξηθεί η ζήτηση είναι καλή ιδέα. Σε φυσιολογικούς καιρούς, εκτός πολέμου ή ύφεσης, ωστόσο, ο δανεισμός θα πρέπει να διατηρείται υπό έλεγχο.

Η κυβέρνηση Μπάιντεν έχει παίξει ήδη απερίσκεπτα με τη δημοσιονομική πολιτική. Το έλλειμμα των ΗΠΑ για το 2024 προβλέπεται να πλησιάσει το 7% του ΑΕΠ, ήδη σοκαριστικό, συνέπεια της χορήγησης υπερβολικών μέτρων τόνωσης κατά τη διάρκεια της πανδημίας και της αποτυχίας να περιοριστούν οι δαπάνες αρκετά γρήγορα μετά το πέρας της έκτακτης ανάγκης.

Ο Τραμπ υπόσχεται να παίξει ακόμη πιο χαλαρά. Αυτός και οι σύμβουλοί του διαλαλούν μια κλασική συνταγή που δίνει έμφαση στην πλευρά της προσφοράς, με μια πινελιά προστατευτισμού. Πρώτα μειώνουμε τους φόρους - τροφοδοτώντας τα ζωώδη ένστικτα. Δεύτερον, αυξάνουμε τους δασμούς - αντισταθμίζοντας μέρος των χαμένων φορολογικών εσόδων. Τέλος, περικόπτουμε τις δημόσιες δαπάνες - κλείνοντας το υπόλοιπο της ψαλίδας.

Το πρόβλημα είναι ότι οι φορολογικές περικοπές είναι εύκολες στην εκτέλεση. Η αύξηση των εσόδων από δασμούς και η περικοπή των δημόσιων δαπανών είναι πολύ πιο δύσκολες. Η αύξηση των δασμών σε σημείο που να μπορούν να αποφέρουν σημαντικά ποσά ενέχει κίνδυνο μεγαλύτερου πλήγματος στην ανάπτυξη και αύξησης του πληθωρισμού - καθώς και αποθάρρυνσης των εισαγωγών, επομένως ουσιαστικής μείωσης των εσόδων. Ο Έλον Μασκ και ο Βίβεκ Ραμασουάμι έχουν αναλάβει την ευθύνη να προχωρήσουν σε εξοικονόμηση 2 τρισεκατομμυρίων δολαρίων στον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό. Είναι εξαιρετικά δύσκολη δουλειά: η μερίδα του λέοντος αφορά δαπάνες πηγαίνουν στην Άμυνα, την Κοινωνική Ασφάλιση και το Medicare, ιερές αγελάδες που ακόμη και ο Τραμπ δεν θα επιθυμούσε να θυσιάσει.

Προβλέψεις

Το δημόσιο χρέος των ΗΠΑ αυξάνεται ήδη ταχέως, σκαρφαλώνοντας από 79% του ΑΕΠ το 2019 σε σχεδόν 100% το 2024. Με τον Τραμπ να υπόσχεται να παρατείνει τις φορολογικές περικοπές από την πρώτη του θητεία -που επί του παρόντος πρόκειται να λήξουν το 2025- υπάρχει πραγματικός κίνδυνος να συνεχίσει να σκαρφαλώνει ψηλότερα.

Οι αγορές ομολόγων τιμωρούν ήδη την Ουάσιγκτον για τις υπερβολές στον δανεισμό της. Η απόδοση των 10ετών ομολόγων των ΗΠΑ άγγιξε σχεδόν το 4,5% τον Νοέμβριο, από 3,6% τον Σεπτέμβριο. Με το κόστος δανεισμού του αμερικανικού δημοσίου, δε, να είναι παγκόσμιο σημείο αναφοράς, μια σειρά από άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Χιλής, της Αιγύπτου και της Νότιας Αφρικής, θα δυσκολευτούν να διαχειριστούν τα ελλείμματα και τα χρέη τους.

Όσον αφορά την ασφάλεια, οι σύμμαχοι στην Ευρώπη και την Ασία υπολογίζουν στις ΗΠΑ ως εγγυητές της ειρήνης και της σταθερότητας. Η Pax Americana, πληρωμένη με αίμα και χρήμα των ΗΠΑ, ήταν ένα καθοριστικό χαρακτηριστικό της παγκόσμιας τάξης μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.

Το ενστικτώδες "Πρώτα η Αμερική"του Τραμπ σημαίνει ότι δεν μπορεί πλέον να θεωρείται δεδομένη. Στην Ουκρανία, η υπόσχεσή του να τερματίσει τον πόλεμο εντός 24 ωρών από την ανάληψη των καθηκόντων του απειλεί να εξαναγκάσει το Κίεβο σε μια άνιση διαπραγμάτευση με τη Μόσχα. Στην Ταϊβάν, η συναλλακτική του προσέγγιση εγείρει νέα ερωτήματα σχετικά με την ασφάλεια ενός κρίσιμου κόμβου στην εφοδιαστική αλυσίδα των ημιαγωγών. Για τους συμμάχους στο ΝΑΤΟ, η απειλή του να σταματήσει την υποστήριξη σε οποιαδήποτε χώρα που δεν θα αυξήσει τις αμυντικές της δαπάνες πρόκειται να εντείνει το ήδη σημαντικό άγχος για το χρέος ορισμένων ευρωπαϊκών χωρών.

Υπάρχει, σίγουρα, μια εσωτερική λογική και μια διαισθητική θελκτικότητα στις προτάσεις του Τραμπ. Θεωρούμενες ως ένα πακέτο που στοχεύει στην εκ νέου ενίσχυση των πλεονεκτημάτων του οικονομικού δυναμισμού των ΗΠΑ (αγνοώντας για λίγο το κόστος), η αύξηση των δασμών, η μείωση φόρων και ο εξαναγκασμός άλλων χωρών να πληρώσουν για την άμυνά τους έχουν λογική.

Υπάρχει επίσης η ελπίδα ότι οι φωνές λογικής εντός της νέας κυβέρνησης - με τον υποψήφιο υπουργό Οικονομικών Scott Bessent να αποτελεί τη μεγάλη ελπίδα των επενδυτών - και ο καθημερινός έλεγχος πραγματικότητας από τις αγορές θα αποτρέψουν τον εκτροχιασμό σε επίπεδο πολιτικής. Ο Τραμπ μπορεί να υπόσχεται δασμούς 60% στην Κίνα και τεράστιες μη χρηματοδοτούμενες φορολογικές περικοπές. Θα τις κάνει πράξη εάν ο S&P 500 κατακρημνιστεί οι αποδόσεις των ομολόγων των ΗΠΑ εκτιναχθούν στα ουράνια; Μάλλον όχι.

Ακόμη κι έτσι, οι περισσότεροι άνθρωποι στα πεδία των οικονομικών και της διπλωματίας θα συμφωνούσαν ότι το ελεύθερο εμπόριο, η δημοσιονομική υπευθυνότητα και η εγγύηση ασφάλειας των ΗΠΑ έχουν αποφέρει σημαντικά οφέλη για την Αμερική και τον κόσμο. Ο Τραμπ διαφωνεί και υπόσχεται να χαράξει έναν νέο δρόμο. Τον επόμενο χρόνο, θα μάθουμε ποιος έχει δίκιο.

Πηγή: Capital.gr

Διαβάστε Επίσης

Με μπηχτές ο διορισμός Ορτάγκους ως απεσταλμένη στη Μ. Ανατολή από τον Τραμπ: Με πολεμούσε, αλλά ελπίζω να έμαθε το μάθημά της

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr