H έκρηξη μιας χρηματιστηριακής φούσκας είναι σαν έναν ανεμοστρόβιλο. Την παρακολουθείς γνωρίζοντας ότι καταστρέφονται ζωές, κι όμως αυτή η εκπληκτική δύναμη της φύσης έχει μια παράξενη και τρομερή ομορφιά. Η έκρηξη της φούσκας στο χρηματιστήριο της Κίνας, αν και αναμενόμενη, προκάλεσε έναν εκκωφαντικό θόρυβο. Μετά από μια φρενήρη άνοδο της τάξης του 100% από τα τέλη του 2014, τρις κάνουν τώρα φτερά από τα κινεζικά χρηματιστήρια, το Πεκίνο ακολουθεί με άγνωστο στόχο… την πολιτική των παρεμβάσεων με νομισματική υποτίμηση και μεγαλοεπενδυτές σαν τον Τζορτζ Σόρος προειδοποιούν ότι βρισκόμαστε ενώπιον μιας κρίσης που παραπέμπει σε μέρες Lehman Brothers. Tην ίδια ώρα η Παγκόσμια Τράπεζα κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για μια επερχόμενη «τέλεια καταιγίδα». Εύλογα.
Μια δραματική κάμψη της κινεζικής ανάπτυξης θα μπορούσε να προκαλέσει ολική κατάρρευση στα εμπορεύματα, προκαλώντας οικονομικό όλεθρο στις χώρες που στηρίζονται σε αυτά
«Κίτρινος πυρετός» στα χρηματιστήρια
Για δεύτερη φορά μέσα σε μία εβδομάδα τα δύο κινέζικα χρηματιστήρια κατέρρευσαν και προχώρησαν σε αναστολή των συνεδριάσεων, με τις ευρωπαϊκές χρηματαγορές να καταποντίζονται και την Wall Street να βυθίζεται. Ο Dow Jones υποχώρησε κατά 392,14 μονάδες ή 2,32% στις 16.514,37 μονάδες, ενώ ο Nasdaq σημείωσε απώλειες 146,34 μονάδων 3,03% στις 4.689,43 μονάδες. Ο S&P 500 διαμορφώθηκε στις 1.943,08 μονάδες, έπειτα από πτώση 47,18 μονάδων ή 2,37%. Ο δείκτης Euro Stoxx 600 υποχώρησε τελικά 2,35%, από την αρχή της εβδομάδας οι απώλειές του φθάνουν στο 5,7%. Απώλειες 2,37% για τον DAX 30, ο οποίος έπεσε κάτω από το ψυχολογικό όριο των 10.000 μονάδων, φθάνοντας στις 9.969 μονάδες.
Η Κίνα ανέστειλε από σήμερα, τη λειτουργία του νέου μηχανισμού της που διακόπτει αυτομάτως τις συναλλαγές στο χρηματιστήριο και τα ασιατικά χρηματιστήρια άνοιξαν με σταθεροποιητικές έως και ανοδικές τάσεις μετά την παρέμβαση της κρατικής τράπεζας της Κίνας υπερ του γιουάν.
Πώς όμως εξηγείται η κινεζική κρίση και τι θα πρέπει να περιμένουμε;
Τα μαύρα σύννεφα
Ηδη από το περασμένο καλοκαίρι εκατοντάδες κινεζικές εταιρείες είχαν σταματήσει τη διαπραγμάτευση των μετοχών τους, καθώς το Πεκίνο προσπαθούσε να θωρακίσει την οικονομία από την πιο απότομη πτώση των μετοχών στη χώρα τα τελευταία 20 χρόνια. Ο μεγαλύτερος αριθμός μετοχών στις οποίες είχε ανασταλεί η διαπραγμάτευση προέρχονταν από τον τομέα της τεχνολογίας ChiNext στην αγορά της Σεντζέν, αγορά που σημείωνε και τα μεγαλύτερα κέρδη το 2015 και πλέον εμφανίζει τη μεγαλύτερη διόρθωση. Το Πεκίνο είχε λάβει μέτρα για να συγκρατήσει την πτώση, με αγορές σε μετοχές της υψηλής κεφαλαιοποίησης, αποφασίζοντας να σταματήσουν οι δημόσιες προσφορές και με τη μείωση στις προμήθειες για συναλλαγές. Όμως μέχρι στιγμής δεν κατάφερε να αποτρέψει τον πανικό. Οι μετοχές περίπου 1.500 εισηγμένων εταιρειών βρέθηκαν σε αναστολή διαπραγμάτευσης. «Υπάρχει πανικός, αλλά όσο και να παρεμβαίνουν οι αρχές, αυτό το πράγμα δεν σταματά να πέφτει» λέει στους FT ο Ντονγκ Τάο, της Credit Suisse στο Χονγκ Κονγκ, προσθέτοντας ότι υπάρχει κίνδυνος η πτώση του χρηματιστηρίου να επηρεάσει και την πραγματική οικονομία.
Η δεύτερη μεγαλύτερη χρηματιστηριακή αγορά στον κόσμο
Εως το 2014 όταν μιλούσαμε για κινεζικές μετοχές συνήθως αναφερόμασταν σε αυτές που διαπραγματεύονταν στο χρηματιστήριο του Χογκ Κονγκ. Ο λόγος ήταν ότι ελάχιστοι επενδυτές εκτός Κίνας - κυρίως θεσμικοί – μπορούσαν να τοποθετηθούν σε τίτλους διαπραγματεύσιμους στα χρηματιστήρια της Σαγκάη, Σεντζέν και άλλων περιοχών της Ηπειρωτικής Κίνας, ενώ οι συναλλαγές στο χρηματιστήριο του Χογκ Κογκ ήταν ελεύθερες. Αυτό όμως άλλαξε ριζικά στις 17 Νοεμβρίου του 2014 όταν ξεκίνησε η πολυαναμενόμενη σύνδεση των χρηματιστηρίων της Σαγκάης και του Χογκ Κονγκ. Η Κίνα έθεσε σε εφαρμογή την πλατφόρμα “Shanghai-Hong Kong Stock Connect” όπου για πρώτη φορά οι επενδυτές από όλο τον κόσμο είχαν τη δυνατότητα να επενδύουν απευθείας σε μετοχές της ηπειρωτικής χώρας. Οι ξένοι επενδυτές ενθουσιάστηκαν καθώς έβλεπαν μια μοναδική ευκαιρία που θα άλλαζε ολόκληρη των παγκόσμια αγορά μετοχών. Η Goldman Sachs για παράδειγμα σχολίαζε τότε σε note προς τους πελάτες της πως το άνοιγμα της αγοράς της Σαγκάης για τους ξένους επενδυτές είναι απλώς “πολύ μεγάλη ευκαιρία για να αγνοηθεί”. Κάπως έτσι δημιουργήθηκε η δεύτερη μεγαλύτερη χρηματιστηριακή αγορά του κόσμου μετά από αυτή της Νέας Υόρκης. Μέσα σε 12 μήνες και ενώ η ανάπτυξη στην Κίνα επιβραδύνονταν, η κεφαλαιοποίηση της κινεζικής αγοράς μετοχών αυξήθηκε κατά 6,5 τρισ. δολάρια. Οι αισιόδοξοι πόνταραν στις παρεμβάσεις του Πεκίνου για την στήριξη της κινεζικής αγοράς, οι απαισιόδοξοι όμως υπενθύμιζαν τι είχε συμβεί με τη φούσκα των εταιρειών υψηλής τεχνολογίας στις ΗΠΑ. Η κινεζική οικονομία σημειώνει τον χαμηλότερο ρυθμό ανάπτυξης των τελευταίων 25 ετών όμως οι κερδοσκόποι από την ενδοχώρα της Κίνας έχουν δανειστεί το ρεκόρ των 348 δισ. δολαρίων για να στοιχηματίσουν σε μεγαλύτερα κέρδη.
Η μείωση των επιτοκίων και η υποτίμηση του νομίσματος
Ρίχνοντας το κόστος δανεισμού σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα, ο διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας της Κίνας έστειλε μήνυμα σε εκατοντάδες εκατομμύρια ημερήσιους traders να συνεχίσουν να αγοράζουν. Η Λαϊκή Τράπεζα της Κίνας μείωσε το βασικό επιτόκιο ξανά και ξανά. Το μήνυμα ήταν σαφές: δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας, συνεχίζουμε τις παρεμβάσεις, «παίξτε» άφοβα.
Πριν από λίγες ημέρες, η Κεντρική Τράπεζα της Κίνας εξέπληξε πάλι τις αγορές, Πρόκειται για πτώση 0,5% σε σχέση με χθες και για τη μεγαλύτερη πτώση από τον περασμένο Αύγουστο, όταν η Κίνα αποφάσισε να υποτιμήσει το νόμισμά της κατά σχεδόν.
Γιατί συμβαίνει τώρα
Η Κεντρική Τράπεζα της Κίνας υποτίμησε το γουάν την περασμένη Πέμπτη, ορίζοντας την επίσημη μέση ισοτιμία στα 6,5646 γουάν ανά δολάριο, το χαμηλότερο επίπεδο από τον Μάρτιο του 2011 και κατόπιν ανακοίνωσε την μεγαλύτερη από μήνα σε μήνα πτώση των συναλλαγματικών αποθεμάτων της. Μια έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας ανέδειξε τις αδυναμίες της κινεζικής οικονομίας.
Πρέπει να ανησυχούμε;
Σε αντίθεση με άλλες χώρες σε κρίση, η Κίνα έχει τη δύναμη και το μέγεθος να επηρεάσει ολόκληρο τον πλανήτη καθώς είναι η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου, αφήνοντας πολύ πίσω την Ιαπωνία και την Γερμανία. Αντιπροσωπεύει πλέον το 17% της παγκόσμιας οικονομίας και είναι ο μεγαλύτερος καταναλωτής πρώτων υλών. Μια δραματική κάμψη της κινεζικής ανάπτυξης θα μπορούσε να προκαλέσει ολική κατάρρευση στα εμπορεύματα, προκαλώντας οικονομικό όλεθρο στις χώρες που στηρίζονται σε αυτά. Η Κίνα αποτελεί βασικό αγοραστή των βιομηχανικών εμπορευμάτων, όπως το πετρέλαιο, ο χαλκός και το σιδηρομετάλλευμα.
Τι μπορεί να ακολουθήσει
Οι πιέσεις που ασκούνται στις άλλες ασιατικές χώρες να προχωρήσουν και αυτές σε νομισματική υποτίμηση είναι μεγάλες. Οι παρεμβάσεις του Πεκίνου στις χρηματαγορές απλά εντείνουν τον πανικό. Θα πρέπει να συνηθίσουμε τον κίτρινο πυρετό λέει ο αναλυτής Kamel Mellahi του Warwick Business School και προσθέτει: «Η κινεζική οικονομία διανύει μια περίοδο εύθραυστης μετάβασης που προϋποθέτει πολλές και δύσκολες προσαρμογές. Δεν υπάρχει εύκολος δρόμος για τους κινέζους. Η υποτίμηση του γουάν θα ενδυναμώσει τις εξαγωγές αλλά θα μειώσει τις εισαγωγές αυξάνοντας τον κίνδυνο φυγής κεφαλαίων με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τις κινεζικές χρηματαγορές και όχι μόνο.
Η επίπτωση στην Ευρωζώνη
Αν και Παρίσι και Βερολίνο συστηματικά υποβαθμίζουν τη σημασία του «κίτρινου πυρετού»-άλλωστε το ίδιο έκαναν και το 2008- οικονομολόγοι όμως όπως ο Ben May της συμβουλευτικής εταιρείας Oxford Economics προειδοποιούν ότι «η Ευρωζώνη είναι πολύ ευάλωτη σε σοκ» και είναι εκτεθειμένη έμμεσα μέσω της συναλλαγματικής ισοτιμίας του ευρώ.