Για μία νέα μορφή εξοικονόμισης ενέργειας μέσω της αναβάθμισης των σπιτιών μιλάει στο The TOC, ο πολιτικός μηχανικός και Πρόεδρος του Ελληνικού Ινστιτούτου Παθητικού Κτιρίου (ΕΙΠΑΚ), Στέφανος Παλλαντζάς στο πλαίσιο του αφιερώματος για τη μόνωση,
Αυτό που προτείνει και παρουσιάζει είναι το Παθητικό Κτίριο, δηλαδή ένα ακίνητο, το οποίο μπορεί να "παγιδεύσει" την άνεση ξεπερνώντας τα όρια του πράσινου και ενεργειακά αποδοτικού ακινήτου.
Εκτός από την παρουσιάση της ιδέας με τα πλεονεκτήματα της και τις πιθανές χρηματοδοτήσεις, ο κ. Παλλαντζάς, δείχνει και πρακτικά πως γίνεται η εφαρμογή της νέας αυτής τάσης φέρνοντας ως παράδειγμα την πολυκατοικία The Tavros Project, η οποία έλαβε το βραβείο New European Bauhaus Prizes (NEB) 2025 στην κατηγορία "Prioritising the places and people that need it the most".
Τι είναι το παθητικό σπίτι και ποια τα πλεονεκτήματά του;
Το Παθητικό Σπίτι (Passive House) δεν είναι απλώς ένα 'πράσινο' ή ενεργειακά αποδοτικό κτίριο, είναι ένα πρότυπο δόμησης με αυστηρές, διεθνώς αναγνωρισμένες προδιαγραφές, το οποίο εστιάζει στην ελαχιστοποίηση της ενεργειακής απαίτησης για θέρμανση και ψύξη.
Ουσιαστικά, η φιλοσοφία του βασίζεται στο να 'παγιδεύσει' την άνεση μέσα στο κτίριο. Αυτό επιτυγχάνεται κυρίως μέσω:
Εξαιρετικά Υψηλής Θερμομόνωσης: Είναι το Α και το Ω. Χρησιμοποιούνται συνεχή στρώματα μόνωσης (σαν μια 'κουβέρτα') σε όλο τον φάκελο του κτιρίου (τοίχοι, στέγη, δάπεδο) για να ελαχιστοποιηθεί η απώλεια θερμότητας τον χειμώνα και η εισροή της το καλοκαίρι.
Αεροστεγανότητας: Το κτίριο είναι πρακτικά αεροστεγές, ώστε να μην υπάρχουν ανεπιθύμητες διαρροές αέρα (και άρα ενέργειας).
Εξάλειψης των Θερμογεφυρών: Δομικά σημεία όπου η μόνωση διακόπτεται (π.χ. σε μπαλκόνια), εξαλείφονται, ώστε να μην 'δραπετεύει' η ενέργεια.
Συστήματος Ανάκτησης Θερμότητας (Αερισμός): Ειδικά συστήματα φέρνουν φρέσκο αέρα στο εσωτερικό, ενώ ταυτόχρονα ανακτούν έως και το 90% της ενέργειας του αέρα που αποβάλλεται.
Τα πλεονεκτήματα είναι πολλά και ξεφεύγουν από την απλή μείωση των λογαριασμών:
Δραματική Μείωση Ενεργειακής Κατανάλωσης: Η ανάγκη για συμβατικά συστήματα θέρμανσης/ψύξης είναι μειωμένη έως και 90% σε σύγκριση με ένα τυπικό κτίριο. Αυτό σημαίνει πρακτικά μηδενικούς λογαριασμούς ενέργειας για κλιματισμό.
Υψηλή Θερμική Άνεση: Η εσωτερική θερμοκρασία παραμένει σταθερή (γύρω στους 20-25 βαθμούς Κελσίου) όλο το 24ωρο, χειμώνα-καλοκαίρι, με αποτέλεσμα να μην υπάρχουν κρύα σημεία ή ρεύματα.
Εξαιρετική Ποιότητα Αέρα: Ο συνεχής, φιλτραρισμένος αερισμός (μέσω του συστήματος ανάκτησης θερμότητας) εξασφαλίζει φρέσκο, καθαρό αέρα απαλλαγμένο από σκόνη, ρύπους και γύρη, κάτι πολύ σημαντικό για την υγεία.
Προστασία της Κατασκευής: Η απουσία υγρασίας, μούχλας και θερμοκρασιακών διακυμάνσεων παρατείνει σημαντικά τη ζωή του κτιρίου.
Περιβαλλοντικό Αποτύπωμα: Συμβολή στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, καθώς μειώνεται σημαντικά η εκπομπή διοξειδίου του άνθρακα από τη λειτουργία του κτιρίου."
Τι αλλαγές χρειάζεται να κάνουμε σε ένα σπίτι ώστε να είναι παθητικό και τι κόστος έχει;
Προκειμένου ένα υφιστάμενο σπίτι να πληροί τις προδιαγραφές ενός Παθητικού Κτιρίου (Passive House), χρειάζεται να υποστεί μια ολιστική ενεργειακή αναβάθμιση που βασίζεται στις πέντε θεμελιώδεις αρχές του προτύπου.
Το κόστος της μετατροπής (ανακαίνισης) είναι συνήθως υψηλότερο από μια απλή ενεργειακή αναβάθμιση, αλλά η διαφορά στο συνολικό κόστος κατασκευής σε σχέση με ένα νέο συμβατικό κτίριο είναι σχετικά μικρή (ή και μηδενική) και αποσβένεται γρήγορα από τη δραματική μείωση των λειτουργικών εξόδων (θέρμανση/ψύξη).
Η μετατροπή (Retrofit) ενός υφιστάμενου κτιρίου σε Παθητικό (συνήθως πιστοποιείται ως EnerPHit) απαιτεί παρεμβάσεις σε όλο το κτιριακό κέλυφος, με βάση τη λεπτομερή μελέτη PHPP (Passive House Planning Package), που είναι απαραίτητη για τον υπολογισμό και την πιστοποίηση
Η μετατροπή ενός υφιστάμενου κτιρίου σε παθητικό (EnerPHit) είναι συχνά πιο πολύπλοκη και δαπανηρή ανά τετραγωνικό μέτρο από μία νέα κατασκευή Passive House, καθώς απαιτείται η αναδιαμόρφωση υφιστάμενων δομικών στοιχείων.
Στην Ελλάδα, το επιπλέον κόστος κατασκευής ενός νέου Παθητικού Κτιρίου σε σχέση με ένα συμβατικό νέο κτίριο (που πληροί απλώς τον ΚΕΝΑΚ) εκτιμάται ότι κυμαίνεται συνήθως μεταξύ 5% και 8% του συνολικού κόστους. Σε ορισμένες περιπτώσεις, με πολύ καλό σχεδιασμό, η αύξηση μπορεί να είναι μηδενική ή το παθητικό κτίριο να κοστίζει τελικά λιγότερο.
Για την ολική ανακαίνιση-μετατροπή (Retrofit) ενός παλαιού σπιτιού σε πρότυπο EnerPHit, δεν υπάρχουν σταθερές ενδεικτικές τιμές ανά τ.μ., καθώς το κόστος εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό από:
Την κατάσταση και την ηλικία του υφιστάμενου κτιρίου: (Στατική επάρκεια, υγρασία, ποιότητα υλικών κελύφους, ύπαρξη μονωσης).
Την πολυπλοκότητα των παρεμβάσεων: (Π.χ. αν απαιτείται απομάκρυνση παλαιών υλικών, αλλαγές διαρρύθμισης).
Τη διαθεσιμότητα χώρου: (Ειδικά για την τοποθέτηση της εξωτερικής μόνωσης).
Το μέγεθος και τη γεωμετρία του κτιρίου: (Μικρότερα κτίρια με πιο περίπλοκη μορφή έχουν υψηλότερο κόστος ανά τ.μ.).
Το κλειδί για το κόστος του Παθητικού Κτιρίου είναι η ταχεία απόσβεση του αρχικού (μικρού) επιπλέον κόστους.
Εξοικονόμηση Ενέργειας: Η εξοικονόμηση ενέργειας για ψύξη και θέρμανση υπερβαίνει το 75% και μπορεί να φτάσει έως και το 90% σε σχέση με ένα συμβατικό κτίριο.
Απουσία Ενεργητικών Συστημάτων: Το κόστος κατασκευής ισοσκελίζεται εν μέρει από το ότι δεν απαιτούνται ακριβά συμβατικά συστήματα θέρμανσης/ψύξης (λέβητες, μεγάλες αντλίες θερμότητας, κλιματιστικά σε κάθε δωμάτιο), αλλά μόνο μία μικρή μονάδα συμπληρωματικής θέρμανσης/ψύξης.
Μακροπρόθεσμο Κέρδος: Λόγω των συνεχώς αυξανόμενων τιμών ενέργειας, η επένδυση σε ένα παθητικό κτίριο προσφέρει τεράστια λειτουργικά κέρδη σε βάθος χρόνου.
Υπάρχει κάποιο παράδειγμα από οικίες που έγιναν παθητικές;
Βεβαίως ! Στην Ελλάδα έχουμε πια εκατοντάδες παραδείγματα κτιρίων που έγιναν -είτε νέα είτε από ανακαίνιση - παθητικά. Η κοινότητα των πολιτικών μηχανικών και αρχιτεκτόνων που ασχολούνται με τα παθητικά κτίρια στην Ελλάδα είναι πλέον αρκετά ενεργή, με συνεχώς αυξανόμενο αριθμό έργων που ακολουθούν αυτό το πρότυπο και το Ελληνικό Ινστιτούτο Παθητικού Κτιρίου στηρίζει κάθε προσπάθεια σε κάθε γωνιά της Ελλάδας.
Πολύ πρόσφατα η πολυκατοικία στον Ταύρο, το γνωστό "Tavros Project", απέσπασε μια πολύ σημαντική ευρωπαϊκή διάκριση στα βραβεία New European Bauhaus Prizes (NEB) 2025 στην κατηγορία "Prioritising the places and people that need it the most" (Προτεραιότητα σε μέρη και ανθρώπους που το χρειάζονται περισσότερο), στο σκέλος "Rising Stars" (Ανερχόμενα Αστέρια), που αφορά υποσχόμενες πρωτοβουλίες νέων.
Πρόκειται για την ενεργειακή αναβάθμιση μιας παλιάς προσφυγικής πολυκατοικίας στον Ταύρο, η οποία μετατράπηκε σε κτίριο σχεδόν μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης (nZEB), βάσει του προτύπου του Παθητικού Κτιρίου (Passive House), και μάλιστα με στόχο να γίνει κτίριο θετικού ενεργειακού ισοζυγίου (που παράγει περισσότερη ενέργεια από όση καταναλώνει).
Η αναβάθμιση, που έγινε δωρεάν για τους ενοίκους, είχε ως στόχο να μηδενίσει τους λογαριασμούς ρεύματος για ψύξη και θέρμανση και να παρέχει υψηλή θερμική άνεση όλο τον χρόνο. Η πρωτοβουλία υλοποιήθηκε από την εθελοντική ομάδα Passivistas, με τη συμμετοχή του Ελληνικού Ινστιτούτου Παθητικού Κτιρίου (ΕΙΠΑΚ), του Δήμου Ταύρου-Μοσχάτου και της Greenpeace.
Τι κίνητρα δίνει ή θα μπορούσε να δώσει το κράτος για να έχουμε περισσότερα παθητικά σπίτια;
Αν και η αγορά αντιλαμβάνεται όλο και περισσότερο την αξία τους, τα κρατικά κίνητρα στην Ελλάδα δεν στοχεύουν ακόμη αποκλειστικά στην πιστοποίηση Passive House/EnerPHit, αλλά ενσωματώνουν τα παθητικά κτίρια στα γενικότερα προγράμματα ενεργειακής αναβάθμισης.
Στα νεα κτίρια το πρόσθετο ποελοδομικό κινητρο του 10% αυξημενου συντελεστή δόμησης καταργήθηκε άδικα με την πρόσφατη απόφαση του ΣτΕ για τον ΝΟΚ. Στα προγράμματα τύπου "Εξοικονομώ" παρέχονται επιδοτήσεις για παρεμβάσεις που είναι θεμελιώδεις για ένα Παθητικό Σπίτι (π.χ., θερμομόνωση κελύφους, κουφώματα υψηλών προδιαγραφών, συστήματα μηχανικού αερισμού με ανάκτηση θερμότητας, αντλίες θερμότητας).
Η δυνατότητα χρηματοδότησης μέσω αυτών των προγραμμάτων καθιστά την οικοδόμηση ενός παθητικού σπιτιού πιο προσιτή αλλά απαιτείται αναθεώρηση του ΚΕΝΑΚ ώστε τα αποτελέσματα να είναι βελτιωμένα και πιο αξιόπιστα.
Θα μπορούσαμε να προτείνουμε κι άλλα πιο δραστικά κίνητρα όπως :
Ειδικά Χρηματοδοτικά Κίνητρα για την Πιστοποίηση
Επιδότηση Κόστους Πιστοποίησης: Άμεση οικονομική ενίσχυση που να καλύπτει ένα μέρος ή το σύνολο του κόστους της μελέτης PHPP και της τελικής πιστοποίησης (Passive House ή EnerPHit) από το ΕΙΠΑΚ ή άλλο αναγνωρισμένο φορέα.
Αυξημένη Επιδότηση: Παροχή υψηλότερου ποσοστού επιδότησης στα προγράμματα
"Εξοικονομώ" ή "Σπίτι μου" για κτίρια που επιτυγχάνουν την πιστοποίηση Passive House/EnerPHit, αναγνωρίζοντας την ανώτερη ενεργειακή απόδοση.
2. Φορολογικές Ελαφρύνσεις
Μειωμένος ΦΠΑ: Μείωση του συντελεστή ΦΠΑ για τα υλικά και τις υπηρεσίες που χρησιμοποιούνται αποκλειστικά σε πιστοποιημένες κατασκευές Passive House (π.χ., συστήματα ανάκτησης θερμότητας, πιστοποιημένα κουφώματα).
Φοροαπαλλαγές Ακινήτων: Ελαφρύνσεις στον ΕΝΦΙΑ ή στον φόρο μεταβίβασης για τα πιστοποιημένα παθητικά κτίρια.
3. Θεσμικά / Εκπαιδευτικά Κίνητρα
Αυστηροποίηση Κανονισμών: Αυστηροποίηση των κανονισμών ενεργειακής απόδοσης για τις νέες κατασκευές και ανακαινίσεις, ώστε το πρότυπο Passive House να αποτελέσει τον φυσικό επόμενο στόχο μετά τα κτίρια Σχεδόν Μηδενικής Ενεργειακής Κατανάλωσης (nZEB).
Ενίσχυση Εκπαίδευσης: Χρηματοδότηση ή επιδότηση σεμιναρίων κατάρτισης μηχανικών και κατασκευαστών σε θέματα Passive House/EnerPHit (κάτι που είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τον κλάδο, όπως γνωρίζετε), σε συνεργασία με φορείς όπως το Ελληνικό Ινστιτούτο Παθητικού Κτιρίου (ΕΙΠΑΚ).
Δημόσια Κτίρια ως Πρότυπα: Κατασκευή δημόσιων κτιρίων (σχολεία, διοικητήρια, νοσοκομεία) με το πρότυπο Passive House, ώστε να λειτουργήσουν ως πρότυπα και να εκπαιδεύσουν την αγορά.
Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις
Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr
![Ο Αργυρός απαντά στις φήμες ότι θα ασχοληθεί με την πολιτική -"Μου έχουν γίνει προτάσεις" [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/cu341x532/0,24,341,215/crop/both/b3/b3ba56e449e84597ad5433c44abdf8aa.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Η Μαρί Σαντάλ με την ξαδέλφη του Παύλου, Ινφάντα Κριστίνα, σε φιλανθρωπική εκδήλωση [εικόνες]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/cu426x532/0,53,426,292/crop/both/49/49a7699385a940f789de113e929cb5ed.jpg?quality=60&404=default&v=2)
