Στην πιο ευάλωτη θαλάσσια αρτηρία του πλανήτη, κάθε βολή, κάθε πολιτική δήλωση και κάθε στρατιωτική κινητοποίηση μπορεί να πυροδοτήσει αλυσιδωτές αντιδράσεις σε όλο το φάσμα της παγκόσμιας οικονομίας.
Τα Στενά του Ορμούζ, μήκους 161 χιλιομέτρων και πλάτους μόλις 21 στο στενότερο σημείο, συνδέουν τον Περσικό Κόλπο με τον Ινδικό Ωκεανό και αποτελούν το πέρασμα από το οποίο διέρχεται περίπου το 25% του παγκόσμιου θαλάσσιου εμπορίου πετρελαίου. Μια ενδεχόμενη διακοπή στη ροή του "μαύρου χρυσού" μέσα στις επόμενες ώρες ή ημέρες μπορεί να πυροδοτήσει παγκόσμια κρίση.
Η σημασία των Στενών είναι τόσο μεγάλη, που ακόμη και η υποψία παρεμπόδισης της ναυσιπλοΐας αρκεί για να οδηγήσει τις τιμές του πετρελαίου σε ανοδικό σπιράλ. Αναλυτές της διεθνούς αγοράς εκτιμούν ότι, σε περίπτωση που το Ιράν επιχειρήσει να κλείσει ή να διαταράξει τη διέλευση, η τιμή του Brent θα μπορούσε να ξεπεράσει τα 90 δολάρια το βαρέλι σε διάστημα λίγων ημερών. Ήδη οι εξελίξεις των τελευταίων ημερών έχουν φέρει από το βράδυ της Παρασκευής τη διεθνή τιμή του πετρελαίου στα 77 δολάρια το βαρέλι και μένει να φανεί τι θα γίνει από εδώ και πέρα.
Η μεταφορά περίπου 16,5 εκατ. βαρελιών ημερησίως μέσω των Στενών περιλαμβάνει το σύνολο των εξαγωγών πετρελαίου του Ιράν, του Ιράκ, του Κουβέιτ, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, καθώς και μεγάλο μέρος της παραγωγής της Σαουδικής Αραβίας. Οποιαδήποτε απόπειρα παρεμπόδισης των μεταφορών θα προκαλούσε άμεσο σοκ προσφοράς στην αγορά, με περιορισμένες δυνατότητες αναπλήρωσης σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα. Αν και κάποιες χώρες διαθέτουν εναλλακτικές διαδρομές – όπως η Σαουδική Αραβία μέσω του αγωγού προς την Ερυθρά Θάλασσα ή τα ΗΑΕ μέσω του λιμανιού Fujairah – για πολλές άλλες η εξάρτηση από το πέρασμα του Ορμούζ είναι απόλυτη.
Οι γεωπολιτικές ισορροπίες περιπλέκονται περαιτέρω από τη στάση της Κίνας, του μεγαλύτερου αγοραστή ιρανικού πετρελαίου. Ένα πιθανό μπλόκο θα ανέτρεπε και τις δικές της εισαγωγές, πλήττοντας μια παγκόσμια αλυσίδα εφοδιασμού που παραμένει ήδη εύθραυστη λόγω της ενεργειακής μετάβασης και των επιπτώσεων από συγκρούσεις όπως αυτή στην Ουκρανία. Παράλληλα, η απώλεια πρόσβασης στα Στενά θα προκαλούσε αναστάτωση στις μεταφορές υγροποιημένου φυσικού αερίου, κυρίως από το Κατάρ, επηρεάζοντας άμεσα την ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας.
Το Ιράν έχει μέχρι σήμερα αποφύγει να υλοποιήσει την απειλή, γνωρίζοντας ότι θα πλήξει και τη δική του οικονομία. Όμως το γεγονός ότι έχει τη δυνατότητα να το κάνει – είτε με πυραύλους από την ξηρά, είτε με drones και παρεμβολές GPS, είτε απλώς μέσω παρενοχλήσεων μικρών περιπολικών σκαφών – συντηρεί μια διαρκή ανησυχία στις διεθνείς αγορές. Μένει να φανεί, αν η απειλή θα γίνει πράξη.
Παρά τις επανειλημμένες απειλές και προειδοποιήσεις, τα Στενά του Ορμούζ δεν έχουν ποτέ επισήμως κλείσει. Κατά τον πόλεμο Ιράν–Ιράκ τη δεκαετία του ’80, οι δύο χώρες επιδόθηκαν στον λεγόμενο "πόλεμο των τάνκερ", με εκατοντάδες επιθέσεις σε πετρελαιοφόρα που διέσχιζαν τον Περσικό Κόλπο. Η κατάσταση οδήγησε σε αύξηση του κόστους ασφάλισης, φόβους για διακοπή της ροής πετρελαίου και τελικά σε στρατιωτική παρέμβαση των ΗΠΑ. Το 2011, το Ιράν απείλησε εκ νέου με αποκλεισμό των Στενών ως αντίποινα για τις διεθνείς κυρώσεις, αλλά δεν προχώρησε. Παρά τις περιστασιακές κατασχέσεις πλοίων και τις εντάσεις, το πέρασμα παραμένει –μέχρι σήμερα– ανοικτό. Το ερώτημα λοιπόν δεν είναι μόνο αν θα συνεχίσει να είναι ανοικτό αλλά και αν θα παραμείνει ασφαλές. Λιγότερη ασφάλεια σημαίνει αυξημένο κόστος μεταφοράς άρα και νέα απειλή ανατιμήσεων.