Μπορεί η συμφωνία στην οποία κατέληξαν η Σαουδική Αραβία με τη Ρωσία για «πάγωμα» της παραγωγής πετρελαίου να συνεφέρει τις τιμές και την αγορά του αργού, η οποία την τελευταία περίοδο αγγίζει άλλο ένα ιστορικό ναδίρ;
Την Τρίτη, οι υπουργοί πετρελαίου του Κατάρ, της Ρωσίας, της Σαουδικής Αραβίας και της Βενεζουέλας συναντήθηκαν στην Ντόχα και αποφάσισαν να διατηρήσουν την παραγωγή τους στα επίπεδα του περασμένου Ιανουαρίου. Όπως αναφέρει το οικονομικό πρακτορείο Bloomberg, η συμφωνία έρχεται να επιστεγάζει σειρά μυστικών συναντήσεων που έγιναν κατά τη διάρκεια του τελευταίου χρόνου από διπλωμάτες των τεσσάρων χωρών.
Η συνάντηση στην Ντόχα πραγματοποιήθηκε σε μια στιγμή που το φάντασμα μιας «κατάρρευσης» της αγοράς πετρελαίου πλανάται πιο έντονα από ποτέ πάνω από τις χώρες της Δύσης και της Ανατολής. Τον περασμένο μήνα οι τιμές του αργού έπεσαν στα 27.88 δολάρια το βαρέλι, τη χαμηλότερη τιμή από το 2003. Στα μέσα του 2014, η τιμή του βαρελιού άγγιζε τα 115 δολάρια. Σε παγκόσμιο επίπεδο, η πτώση της τιμής του πετρελαίου έχει προκαλέσει τεράστιες μειώσεις στις επενδύσεις των πετρελαϊκών εταιριών, τη στιγμή που σύμφωνα με μελέτη της συμβουλευτικής εταιρίας Deloitte, σχεδόν το ένα τρίτο των εταιρειών παραγωγής πετρελαίου αντιμετωπίζει υψηλό κίνδυνο χρεοκοπίας το 2016. Και μπορεί μετά την ανακοίνωση της συμφωνίας των «τεσσάρων» οι τιμές του αργού να σημείωσαν μια ισχνή ανάκαμψη, φτάνοντας στα 33.15 δολάρια το βαρέλι, ωστόσο αναλυτές και άνθρωποι με γνώση της αγοράς διατυπώνουν σοβαρές αμφιβολίες για το αν το «deal» της Ντόχα μπορεί πραγματικά να αντιστρέψει το κλίμα.
Τα μεγάλα εμπόδια
Οι αμφιβολίες αυτές σχετίζονται κατ'αρχάς με το ίδιο το περιεχόμενο της συμφωνίας. Το Κατάρ, η Ρωσία, η Σαουδική Αραβία και η Βενεζουέλα συναίνεσαν μεν στο να παγώσουν την παραγωγή τους, αλλά υπό την προϋπόθεση ότι το ίδιο θα κάνουν και οι υπόλοιποι μεγάλοι παραγωγοί. Τουτέστιν το Ιράκ αλλά κυρίως το Ιράν.
Κάτι τέτοιο βεβαίως εμφανίζεται αρκετά απίθανο, δεδομένου ότι η Τεχεράνη επιθυμεί διακαώς ανακτήσει το μερίδιο της στην παγκόσμια αγορά, μετά την άρση των κυρώσεων του εμπάργκο. Σημειώνεται πως το Ιράν -για πρώτη φορά μετά από αρκετά χρόνια- έστειλαν αυτήν την εβδομάδα τα πρώτα τρία τάνκερ προς την Ευρώπη. Μιλώντας στο Reuters, ιρανοί αξιωματούχοι ανέφεραν πως η Τεχεράνη θα ήταν διατεθειμένη να προχωρήσει σε ένα πάγωμα της παραγωγής αλλά μόνο εάν τα επίπεδα παραγωγής της φτάσουν στα επίπεδα που βρίσκονταν πριν την επιβολή των κυρώσεων, δηλαδή 500.000 βαρέλια την ημέρα. Από την άλλη μεριά, αμφίβολη παραμένει και η στάση που θα κρατήσει το Ιράκ, το οποίο ωστόσο αύξησε την παραγωγή του την περασμένη χρονιά σε επίπεδα ρεκόρ.
«Το ουσιαστικό ζήτημα είναι ποιος μειώνει την παραγωγή. Το θέμα είναι να αποσυρθούν βαρέλια από την αγορά, αλλά η άποψη που υπάρχει στο Ριάντ είναι πως δεν θα κόψουμε εμείς χωρίς να κόψουν και οι άλλοι», αναφέρει ο οικονομολόγος John Sfiakianakis στους FT. Ο υπουργός πετρελαίου της Βενεζουέλας Eulogio del Pino αναμένεται πάντως να βρεθεί στην Τεχεράνη την Τετάρτη για να συναντηθεί με τους ομολόγους του από το Ιράν και το Ιράκ για να βολιδοσκοπήσει τις προθέσεις τους.
Ένα δεύτερο σημείο ανησυχίας αφορά τα ίδια τα εμπλεκόμενα μέρη της συμφωνίας. Η Μόσχα, με έντονα τα σημάδια επιβράδυνσης της οικονομίας της, είχε διαμηνύσει στο παρελθόν πως δεν επιθυμεί να μειώσει την δική της παραγωγή. Η ρωσική παραγωγή έφτασε σε επίπεδα ρεκόρ τον Ιανουάριο με 10,2 εκ. βαρέλια την ημέρα. Σύμφωνα πάντως με εκτιμήσεις τα επίπεδα αυτά δεν μπορούν να συνεχιστούν. Παρά την κατ'αρχήν συμφωνία, αρκετοί είναι οι αναλυτές υπενθυμίζουν πως το 2011 η Ρωσία είχε κατηγορηθεί ότι παραβίασε μια αντίστοιχη συμφωνία. Τα παραπάνω καταδεικνύουν μια σειρά πρακτικών προβλημάτων που αφορούν το deal, με κυριότερα το που θα τεθεί το ακριβές όριο στο οποίο θα παγώσει η παραγωγή αλλά και το πως θα διαπιστώνεται αν μία από τις χώρες παραβιάζει τη συμφωνία.
Είναι επαρκή τα μέτρα;
Τέλος, έντονο προβληματισμό εκφράζουν τα διεθνή μέσα μαζικής ενημέρωσης για το αν το πάγωμα της παραγωγής αρκεί για την τόνωση της αγοράς, με αρκετούς αναλυτές να υπογραμμίζουν πως απαιτούνται πιο δραστικά μέτρα όπως εκείνο της μείωσης.
Σύμφωνα πάντως με τον υπουργό πετρελαίου του Κατάρ, Mohammed bin Saleh al-Sada, το «πάγωμα» της παραγωγής θα οδηγήσει σε μια «σταθεροποίηση της αγοράς». Από τη μεριά του, ο υπουργός πετρελαίου της Σ. Αραβίας Ali al-Naimi, υπονόησε πως μπορεί να ακολουθήσουν και άλλα μέτρα: «Πρόκειται για την έναρξη μιας διαδικασίας που θα αξιολογηθεί τους επόμενους μήνες και θα αποφασίσουμε εάν χρειάζονται και άλλα βήματα για να σταθεροποιήσουμε την αγορά [...] Πρέπει να κάνουμε ένα βήμα τη φορά.»
Η συμφωνία Μόσχας-Ριάντ σηματοδοτεί ωστόσο και κάτι ακόμη, καθώς επιτυγχάνεται σε μια περίοδο που οι σχέσεις των δύο χωρών δεν βρίσκονται στο καλύτερο σημείο λόγω του συριακού ζητήματος. Οι δύο χώρες υποστηρίζουν διαφορετικές πλευρές στον εμφύλιο στη χώρα, ενώ η ένταση κλιμακώθηκε τις τελευταίες ημέρες όταν το Ριάντ δήλωσε έτοιμο να αποστείλει πολεμικά αεροσκάφη στην Τουρκία για να συνδράμει σε μια ενδεχόμενη χερσαία επίθεση στη Συρία.