Η συνέντευξη στο TheTOC του υφυπουργού Οικονομικών Χάρη Θεοχάρη:
Ερ: Η κλιματική κρίση είναι για πολλούς το υπ' αριθμόν ένα παγκόσμιο πρόβλημα. Παραδόξως όμως, στον πολιτικό διάλογο το θέμα έχει περιθωριακή θέση -αν συζητείται καθόλου. Κατά τη δική σας άποψη κύριε Υφυπουργέ, πώς εξηγείται αυτό το φαινόμενο;
Απ: Θεωρώ ότι βρισκόμαστε ακόμη στο αρχικό στάδιο της ολοκληρωμένης και εις βάθος κατανόησης του τι ακριβώς σημαίνουν όροι όπως "κλιματική αλλαγή", "κλιματική κρίση", "υπερθέρμανση του πλανήτη" κ.λπ. Και αυτό ισχύει διεθνώς σε πολύ μεγάλο βαθμό, όχι μόνο στην Ελλάδα. Παρόλο ότι οι σχετικές συζητήσεις και ο προβληματισμός εντείνεται -κάτι που συμβαίνει και στη χώρα μας, πιστεύω πως δεν έχουμε αντιληφθεί ακόμη πλήρως τη σοβαρότητα της κατάστασης, όπως και τις ποικίλες παρενέργειες στην πραγματική ζωή και την καθημερινότητα όλων μας. Κι όμως, τη στιγμή που μιλάμε, σε ενεστώτα χρόνο κυριολεκτικά, η κλιματική κρίση απειλεί ακόμη και την ίδια την ύπαρξη πληθυσμών σε πολλές περιοχές του κόσμου. Αναφέρω επιγραμματικά μερικά μόνο από τα, συγκλονιστικά συμπεράσματα στα οποία κατέληξε μια πρόσφατη έρευνα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας. Σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ. λοιπόν, προβλέπεται ότι στο διάστημα της 20ετιας 2030-2050 θα σημειωθεί αύξηση θανάτων, με επιπλέον 250.000 ανθρώπους να χάνουν τη ζωή τους κάθε χρόνο ως θύματα του καύσωνα και των αφύσικα υψηλών θερμοκρασιών του περιβάλλοντος, των πυρκαγιών, των πλημμυρών, των τροπικών καταιγίδων, τυφώνων κ.ο.κ. Τα ακραία φυσικά φαινόμενα, τα οποία χρόνο με το χρόνο γίνονται όλο και πιο σφοδρά, όλο και πιο επικίνδυνα, συνιστούν απειλή για 3,6 δισ. ανθρώπους, οι οποίοι ζουν σε περιοχές της Γης που πλέον θεωρούνται σαν "υψηλού κινδύνου", δηλαδή ευάλωτες σε φυσικές καταστροφές μεγάλης κλίμακας.
Το φαινόμενο αυτό συνδέεται άμεσα με την κλιματική αλλαγή. Κι αν θέλετε μια εκτίμηση κόστους, μιλάμε για 2-4 δισ. δολάρια ανά έτος, σαν άμεση ζημία στη δημόσια υγεία. Επομένως, εάν ευαισθητοποιηθούμε εγκαίρως, εάν επενδύσουμε σε "πράσινες" υποδομές, επιδιώκοντας τη μείωση του ανθρακικού αποτυπώματος πχ στον κλάδο της κτηνοτροφίας έχουμε ένα πιο καθαρό περιβάλλον για εμάς και για τα παιδιά μας. Θα δώσουμε καλύτερη και περισσότερη ζωή στον πλανήτη. Γι' αυτό λοιπόν θεωρώ ότι το ζήτημα της κλιματικής κρίσης είναι υπαρξιακό, γενικότερα αλλά και για την Ελλάδα ειδικότερα. Ένα ζήτημα που μας επηρεάζει ήδη και θα μας επηρεάσει στο άμεσο μέλλον, κάτι που διαπιστώσαμε με τα πρόσφατα γεγονότα. Δυστυχώς, οι μακροχρόνιες συνέπειες αυτού του φαινομένου και οι τεχνικές παράμετροί του, καθιστούν την κλιματική κρίση δυσνόητη στις λεπτομέρειές της, οπότε, μοιραία το ενδιαφέρον των πολιτών στρέφεται πολύ γρήγορα σε διαφορετικά, πιο επιτακτικά ζητήματα.
Ωστόσο, είναι δουλειά μας -εννοώ ημών και υμών, δηλαδή των πολιτικών και των δημοσιογράφων- να προσπαθούμε διαρκώς να διατηρούμε ζωντανό τον προβληματισμό και την έγνοια για το περιβάλλον στη σφαίρα του δημοσίου διαλόγου, ώστε να μπορέσουμε να το αντιμετωπίσουμε όσο πιο αποτελεσματικά γίνεται.
Ερ: Υποθέτω πως ένα από τα προβλήματα είναι η αδυναμία μας να προβλέψουμε με ακρίβεια τις επιπτώσεις. Αλλά στην Ελλάδα είδαμε τι σημαίνει κλιματική κρίση τα τελευταία χρόνια. Είδαμε τις φωτιές στα δάση να πολλαπλασιάζονται και να μην σβήνουν, είδαμε και πρωτοφανείς για τα ελληνικά δεδομένα πλημμύρες, είδαμε παρατεταμένους καύσωνες που κάνουν τη ζωή εξαιρετικά δύσκολη το καλοκαίρι, ειδικά στα αστικά κέντρα… Αυτή θα είναι η κανονικότητα πλέον τα επόμενα χρόνια;
Απ: Πράγματι, περιγράφετε παραστατικά την πραγματικότητα όπως την βιώνουμε ολοένα και πιο έντονα, ολοένα και πιο συχνά τα τελευταία χρόνια. Καταλαβαίνετε λοιπόν πόσο σημαντικό είναι το να αντιμετωπίσουμε με αποφασιστικότητα το ζήτημα της κλιματικής αλλαγής, προκειμένου να περιορίσουμε τις όποιες συνέπειές του και να αντιστρέψουμε την καθοδική πορεία των τελευταίων δεκαετιών. Θεωρώ παράγοντα κομβικής σημασίας τη γνώση και την ενημέρωση, την περιβαλλοντική εκπαίδευση στο σχολείο, ακόμη και από τις πρώτες τάξεις του δημοτικού. Αυτή μπορεί να προσφέρει τις βάσεις ώστε να αναπτυχθεί μια γόνιμη και κριτική σκέψη γύρω από κάθε παράμετρο ενός φαινομένου τόσο σύνθετου όσο η κλιματική αλλαγή και οι επιπτώσεις της. Με τη σωστή εκπαίδευση, αφ' ενός θα αναχαιτιστούν οι διάφορες θεωρίες συνωμοσίας, οι αστικοί μύθοι και οι τερατολογίες -είτε προς την κατεύθυνση του τρόμου για την αναπόφευκτη καταστροφή είτε προς την αντίθετη, δηλαδή την υποβάθμιση του ζητήματος ή και την καθολική αδιαφορία. Παρατηρούμε αμφότερες τις τάσεις να εκδηλώνονται, ενίοτε ένθερμα και με θόρυβο, ενίοτε και από ηγέτες πολύ ισχυρών κρατών. Αυτά ως προς τη δυνατότητα της γνώσης και της πρόγνωσης. Όσο για τη νέα κανονικότητα, δυστυχώς δεν είναι αρμοδιότητά μου να κάνω κάποιο χρήσιμο σχόλιο, πόσο μάλλον μια πρόβλεψη. Προφανώς όμως ενώνω τη φωνή μου με όλους όσοι ελπίζουν ότι η ζημιά που έχουμε κάνει, ως ανθρωπότητα, στο φυσικό περιβάλλον είναι αναστρέψιμη.
Ερ: Το κόστος για τις πλημμύρες στη Θεσσαλία υπολογίζεται στα 3 δισ. ευρώ, όπως είπε ο πρωθυπουργός. Υπάρχει μελέτη για το πόσο μας κοστίζουν οι πυρκαγιές στα δάση;
Απ: Ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης είναι εξαιρετικά ευαισθητοποιημένος σε περιβαλλοντικά ζητήματα και το όραμά του για την Ελλάδα του αύριο έχει ως πυρήνα την "πράσινη" ανάπτυξη, την κυκλική οικονομία, τη βιωσιμότητα. Συνεπώς, ο πρωθυπουργός είναι ο πρώτος που γνωρίζει άριστα ότι το κόστος από τις ζημιές που προξενούν οι πυρκαγιές δεν είναι μονοσήμαντο. Είναι πολλαπλό και, σε πολλές περιπτώσεις, ανυπολόγιστο. Προφανώς υπάρχει πάντοτε το άμεσο κόστος, το οποίο αφορά στην αποκατάσταση των υλικών ζημιών, το κόστος που επωμίζεται το κράτος για την κατασκευή αντιπλημμυρικών, αντιδιαβρωτικών κ.α. έργων στις πληγείσες περιοχές από τη φωτιά. Ωστόσο, υπάρχει φυσικά και το κόστος στην ποιότητα ζωής μας, το κόστος στο βιός των ανθρώπων που ζουν από την ενασχόλησή τους με το δάσος, το κόστος για την βιοποικιλότητα, με άμεσο αντίκτυπο στην αγροτική παραγωγή, η οποία εξαρτάται από ένα υγιές περιβάλλον. Εξυπακούεται πως δεν υπάρχουν αναλυτικές μελέτες για όλα αυτά τα επιμέρους κόστη -θα ήταν αδύνατον, άλλωστε, να συνταχθούν τόσο λεπτομερείς εκθέσεις. Εντούτοις, αυτό που υπάρχει, είναι ένα αυξανόμενο αποθεματικό από την πλευρά της χώρας μας, το οποίο για το 2024 θα φτάσει τα 600 εκ. για να αντιμετωπίσουμε τις συνέπειες αυτών φαινομένων όπως οι πυρκαγιές.
Ερ: Τι είδους δημόσιες επενδύσεις πρέπει να κάνει η Ελλάδα όσον αφορά στις υποδομές; Πρέπει να φτιάξουμε έργα που θα αντέχουν φαινόμενα που καταγράφονται μια φορά στα 50 χρόνια ή στα 100 χρόνια; Διότι όσο μεγαλύτερη η αντοχή, τόσο μεγαλύτερο και το κόστος...
Απ: Έχετε δίκιο για τη συνάρτηση αντοχής και κόστους. Είναι μια δύσκολη εξίσωση, η οποία προϋποθέτει ενδελεχή ανάλυση και ψύχραιμη, μακρόπνοη πολιτική βούληση -με καθολική συναίνεση, ανεξαρτήτως κομματικών θέσεων θα προσέθετα. Η σχέση κόστους και αντοχής των δημόσιων υποδομών είναι εκθετική. Διότι πχ ένα έργο το οποίο έχει προδιαγραφές αντοχής 20 ετών, δεν είναι το μισό σε κόστος από ένα έργο που σχεδιάζεται για να αντέχει, φερ' ειπείν, 40 χρόνια. Το έργο των 40 ετών είναι πολύ πιο ακριβό. Γι' αυτό λοιπόν, είναι εξόχως σημαντικό να δούμε τι πραγματικά σημαίνουν αυτοί οι αριθμοί. Με τα σημερινά δεδομένα, άραγε ισχύει ότι αυτό που παλιά λέγαμε "μα τέτοια καταστροφή συμβαίνει μία φορά στα 100 χρόνια", πλέον έρχεται κάθε 10 χρόνια, ή όχι; Η επιστήμη είναι αυτή που, κατά προτεραιότητα, αναλαμβάνει να δώσει απαντήσεις -ή, έστω, να συμβάλλει σε μια ολοκληρωμένη αποτύπωση των προβλημάτων. Κατόπιν, βάσει των επιστημονικών και έγκυρων δεδομένων, δευτερογενώς, μπορεί να γίνει μια αποτίμηση κόστους.
Ερ: Μήπως χρειάζεται μια δραματική αναπροσαρμογή των δαπανών του προϋπολογισμού, ώστε να μετριαστούν τουλάχιστον οι επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης; Όχι απλώς να ενισχυθεί το ταμείο για τις αποζημιώσεις, αλλά να γίνουν επενδύσεις που θα ενισχύσουν την ανθεκτικότητα της Ελλάδας στην κρίση;
Απ: Θίγετε άλλο ένα πολύ σημαντικό ζήτημα. Κατ' αρχάς, όπως ήδη γνωρίζετε, ύστερα από τις πρωτοφανείς καταστροφές που βίωσε η χώρα μας εσχάτως, η Κυβέρνησή μας, με απευθείας πρωτοβουλία του Κυριάκου Μητσοτάκη, προχώρησε αποφασιστικά στην έκτακτη αύξηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας οι οποίοι διοχετεύονται στη στήριξη των συμπολιτών μας στις περιοχές που επλήγησαν. Παρόλ' αυτά, η ίδια η δομή της οικονομίας πρέπει να είναι τέτοια ώστε να διαθέτει μεγαλύτερα περιθώρια αντοχών στις φυσικές καταστροφές που οφείλονται στην κλιματική κρίση. Αυτό σημαίνει πως θα πρέπει να ανοίξει μια ευρύτερη συζήτηση για την οικονομία της χώρας μας, για τις επιπτώσεις των ακραίων φαινομένων, καθώς και για τα μέτρα τα οποία πρέπει να παίρνουμε ώστε να μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τυχόν επώδυνες συνέπειες.
Θυμίζω, για παράδειγμα, ότι η κυβέρνηση ήδη θεσμοθέτησε έκπτωση στον ΕΝΦΙΑ για την ιδιωτική ασφάλιση κατοικιών έναντι κινδύνων από ακραία κλιματικά γεγονότα. Κανένα κράτος στον κόσμο δεν μπορεί να αποκαταστήσει πλήρως τις κατοικίες. Μπορεί να αποκαταστήσει ένα ελάχιστο βιοτικό επίπεδο για τους πολίτες που επλήγησαν, όμως για να χτίσει κάποιος το σπίτι του από την αρχή και όπως ακριβώς ήταν προηγουμένως, μόνο μέσω της ασφάλισης μπορεί να το επιτύχει. Επίσης, μετά από τις πλημμύρες της Θεσσαλίας, θεσμοθετήσαμε επιπλέον την υποχρεωτική ασφάλιση για επιχειρήσεις με ετήσιο κύκλο εργασιών από 2 εκατ. ευρώ και άνω, των κτιριακών υποδομών, των αποθεμάτων και του εξοπλισμού. Τέτοιου είδους μέτρα προσδιορίζουν την κατεύθυνση που θα κινούμαστε στο άμεσο μέλλον, πιθανώς όλο και περισσότερο.
Ερ: Ποιες είναι οι επενδύσεις στις υποδομές που είναι άμεσης προτεραιότητας; Αντέχουν τα οικονομικά της Ελλάδας για μια τέτοια μεγάλη επένδυση (για την κλιματική κρίση); Πόσο μπορεί να επηρεάσει την ανάπτυξη;
Απ: Οι επενδύσεις δεν είναι ποτέ τροχοπέδη στην ανάπτυξη. Οι υποδομές οι οποίες βελτιώνονται, επιτρέπουν στην οικονομία να αντιμετωπίζει τις κρίσεις με μεγαλύτερη ευελιξία και ανθεκτικότητα. Συνεπώς το αυξημένο κόστος, η επιπλέον επιβάρυνση του κράτους, σε αυτή την περίπτωση είναι δικαιολογημένη. Από την άλλη, η πατρίδα μας τα τελευταία χρόνια, χάρη στην ξεκάθαρα και επίμονα φιλοεπενδυτική πολιτική της Νέας Δημοκρατίας, έχει δημιουργήσει εκείνο το δυναμικό momentum, το οποίο της επιτρέπει να αναπτύσσεται -ακόμη και ενάντια, αν θέλετε, στο ρεύμα των προηγούμενων ετών. Ακόμη και κόντρα στις διεθνείς υφεσιακές τάσεις, οι οποίες παρατηρούνται σε πολλές κραταιές οικονομίες της Δύσης.
Ερ: Σε κάθε περίπτωση είναι σαφές υποθέτω ότι η αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης είναι υπόθεση συνολικά της Ευρώπης. Υπάρχει συναντίληψη μεταξύ των εταίρων για την κρισιμότητα της υπόθεσης; Τα συμπεράσματα των G20 άφησαν όλο τον κόσμο απογοητευμένο.
Απ: Η γενικότερη εντύπωση είναι, όντως, αυτή που αναφέρετε. Εγώ όμως θα προσέθετα πως η αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης δεν είναι καν υπόθεση της Ευρώπης. Είναι υπόθεση όλου του κόσμου. Οι εκπρόσωποι της διεθνούς κοινότητας, όμως, προσέρχονται ο καθένας με διαφορετική ατζέντα στη συζήτηση. Αυτό είναι καθόλα θεμιτό, ίσως και εποικοδομητικό ως κάποιο βαθμό. Ωστόσο, υπάρχουν χώρες οι οποίες θεωρούν ότι έχουν πολύ μικρή συμβολή συνολικά στο πρόβλημα, μικρό μερίδιο ευθύνης, οπότε στρέφονται κατά των μεγάλων και ισχυρών κρατών "δείχνοντάς τα με το δάχτυλο".
Πρόκειται για κράτη τα οποία αντικειμενικά έχουν μεγάλη συμβολή στην επιβάρυνση του περιβάλλοντος και την επιδείνωση της κλιματικής κρίσης. Από την άλλη, υπάρχουν χώρες οι οποίες συνολικά, λόγω του μεγάλου πληθυσμού τους επηρεάζουν τα αποτελέσματα. Ενδέχεται όμως ότι στις ίδιες αυτές χώρες, αν τα δεδομένα καταμεριστούν και εξεταστούν κατά κεφαλήν, οι εκπομπές ατμοσφαιρικών ρύπων, διοξειδίου του άνθρακα κ.λπ., να είναι χαμηλότερες. Οπότε αντιπαραθέτουν τέτοιου είδους μετρήσεις σε όσους τους κουνούν απειλητικά το δάχτυλο. Βλέπουμε λοιπόν ότι, πολιτικά, η αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης συνιστά ένα πάρα πολύ δύσκολο ζήτημα. Και, εξάλλου ούτως ή άλλως, ο παγκόσμιος συντονισμός σε μια κοινή προσπάθεια άμυνας, ενδεχομένως απέναντι σε μια κοινή απειλή, δεν κατέστη δυνατόν να επιτευχθεί στην αντιμετώπιση της Covid-19. Άρα, εν κατακλείδι δεν μπορώ να πω ότι έχει εξασφαλιστεί, μέχρι στιγμής τουλάχιστον, ικανός βαθμός συναντίληψης στην Ευρωπαϊκή Ένωση -μολονότι στην ΕΕ οι συνθήκες είναι πιο ευνοϊκές σε σχέση με τον υπόλοιπο κόσμο, υπό την έννοια ότι έχουμε τις απαραίτητες θεσμικές και άλλες προϋποθέσεις ώστε να φτάνουμε σε μια, λίγο έως πολύ, κοινή πορεία.
Ερ: Μήπως χρειάζεται και μια σοβαρή συζήτηση και ενημέρωση της κοινής γνώμης; Στην Ελλάδα ακόμα υπάρχουν αντιδράσεις στη χρήση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας…Πότε μπορεί η Ελλάδα να απεξαρτηθεί από τα ορυκτά καύσιμα; Ή ακόμα το σχέδιο είναι σενάριο επιστημονικής φαντασίας;
Απ: Η Ελλάδα κατατάσσεται σε μία από τις πρώτες θέσεις, σε παγκόσμιο επίπεδο, όσον αφορά στην παραγωγή ενέργειας από φωτοβολταϊκά. Και σε πολύ καλή θέση επίσης συνολικά ως προς την παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές. Όμως, ένα ακόμη πιο θετικό και ευοίωνο στοιχείο είναι ότι τα άλματα με τα οποία προχωρούμε είναι πολύ μεγάλα. Όλο και περισσότερο η βελτίωση σε αυτό τον τομέα θα είναι υπαρκτή και άμεσα ορατή.
Προσωπικά, δεν νομίζω ότι θα χρειαστεί ούτε καν μια δεκαετία έως ότου η χώρα μας βρεθεί σε θέση να γίνει ένας εξαγωγικός πόλος ενέργειας, αντιστρέφοντας πλήρως το ενεργειακό ισοζύγιο, καθώς θα εγκαταλείψει το προφίλ μιας χώρας απολύτως εξαρτημένης από τις εισαγωγές των ορυκτών καυσίμων. Αυτό όμως, πέραν των θετικών επιπτώσεων για την οικονομία, το ισοζύγιο εισαγωγών/εξαγωγών κ.λπ., ασφαλώς έχει ορισμένες προϋποθέσεις, όπως τις επενδύσεις στη στενότερη, πιο αποτελεσματική και πιο σύγχρονη διασύνδεση με τις άλλες χώρες και τον διεθνή περίγυρο. Επενδύσεις, τις οποίες πρόσφατα ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης πρότεινε στη Σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και υιοθετήθηκαν ως απολύτως αναγκαίες.
Ερ: Πολιτικές του τύπου "ο ρυπαίνων πληρώνει" εφαρμόζονται με επάρκεια στην Ελλάδα; Θα δούμε σύντομα αλλαγές στην φορολογική πολιτική με "πράσινα" χαρακτηριστικά;
Απ: Μα, ήδη έχουμε θεσπίσει φορολογικά κίνητρα για μια σειρά από περιπτώσεις, όπως πχ για την αγορά ηλεκτρικών οχημάτων, όπου τα τέλη είναι πολύ χαμηλότερα κ.ο.κ. Συγχρόνως έχουμε πολλαπλές ενεργητικές πολιτικές στήριξης με επιδοτήσεις ενεργειακής αναβάθμισης των κτιρίων, των εργοστασίων, επενδύσεις που γίνονται στην ενέργεια και αρκετές άλλες τέτοιου είδους δράσεις. Συνεπώς, κατά την άποψη μου, σε αυτό τον τομέα θα κινηθούμε ακόμα πιο δυναμικά -και βέβαια με την ανάλογη προσοχή. Διότι, καθώς προχωράμε σε αυτήν την πράσινη ενεργειακή μετάβαση, τα έσοδα από τα καύσιμα και από τη φορολόγηση των ενεργειακών προϊόντων θα φθίνουν, επηρεάζοντας σημαντικά τον προϋπολογισμό. Άρα, θα πρέπει να έχουμε φροντίσει να σχεδιάσουμε πολύ προσεκτικά την επόμενη ημέρα για τη χώρα μας, ιδιαίτερα ως προς το ενεργειακό μίγμα και το πώς αυτό επιδρά στην εθνική οικονομία.
Ερ: Θα βλέπατε μια αλλαγή στο καθεστώς φορολόγησης των ακινήτων, η οποία θα επιβραβεύει τα λιγότερο ενεργοβόρα και θα επιβαρύνει αυτά που ρυπαίνουν, ώστε το σύστημα να λειτουργήσει ως μοχλός πίεσης για την ενεργειακή αναβάθμιση;
Απ: Υπάρχουν ήδη ενεργά εργαλεία για την ενεργειακή μετάβαση: Επαναλαμβάνω πως έχουμε θεσμοθετήσει επιδοτήσεις για την αναβάθμιση κατοικιών, αλλά και επιχειρήσεων. Συγχρόνως, έχουμε δημιουργήσει φορολογικά κίνητρα -και, μάλιστα, στο τελευταίο φορολογικό νομοσχέδιο, βελτιώσαμε τη δομή και τη φιλοσοφία των κινήτρων αυτών, ώστε να επιβραβεύουμε και φορολογικά εκείνους τους φορολογούμενους που αναβαθμίζουν ενεργειακά τις κατοικίες τους. Το εργαλείο στο οποίο αναφέρεται η ερώτησή σας είναι κι αυτό μια δυνατότητα, την οποίαν θα πρέπει να κρατήσουμε και να αξιολογήσουμε ως προς τη χρησιμότητά της. Αυτό που πρέπει να προσέξουμε, όμως, είναι να μην την καταστήσουμε ένα απλό εισπρακτικό μετρό, πρακτικά εξουδετερώνοντας την. Και για να συμβεί αυτό θα πρέπει να έχουμε προχωρήσει στην διαδικασία της ενεργειακής μετάβασης, έτσι ώστε το όποιο κόστος των πιο ενεργοβόρων κτιρίων να αφορά την μειοψηφία του κτιριακού αποθέματος της χώρας.
Ερ: Μήπως είναι προτιμότερο να συνεχιστεί πολιτική κινήτρων; Και αν ναι, υπάρχουν τα απαιτούμενα κονδύλια;
Για την ώρα είναι προφανές ότι τα κονδύλια υπάρχουν. Όπως είπα, οι πολιτικές αποφάσεις που θα ληφθούν συναρτώνται με την ταχύτητα αλλά και την κατεύθυνση καθαυτήν, το δρόμο της ενεργειακής μετάβασης που θα υποδείξει η εξέλιξη, η παγκόσμια αγορά, η ίδια η ζωή εν τέλει. Με άλλα λόγια, ο ενεργειακός προσανατολισμός είναι αυτό που θα ζήσουμε τα επόμενα χρόνια και θα είναι αυτός που θα υπαγορεύσει προσαρμογές σε θεσμικό επίπεδο, σε στρατηγικό σχεδιασμό κ.ο.κ.
Ερ: Είναι στους άμεσους σχεδιασμούς της κυβέρνησης η έκδοση των πρώτων "πράσινων ομολόγων" ώστε να χρηματοδοτηθούν έργα αντιμετώπισης της ενεργειακής και περιβαλλοντικής κρίσης; Δεν άνοιξε ο δρόμος τώρα που ανακτήσαμε και την επενδυτική βαθμίδα;
Απ: Μπορώ να επιβεβαιώσω ότι το ενδεχόμενο έκδοσης "πράσινων ομολόγων" είναι κάτι που έχει ήδη συζητηθεί -αν και τα όποια σχέδια του Ο.Δ.ΔΗ.Χ. είχαν παγώσει, ενόψει της ανάκτησης της επενδυτικής βαθμίδας. Όμως, στην παρούσα συγκυρία η έκδοση "πράσινων" ομολόγων δεν είναι κάτι που εξετάζει ο Ο.Δ.ΔΗ.Χ. σαν απόλυτη προτεραιότητα. Αυτό θα γίνει -και είμαι σίγουρος γι' αυτό- όταν ο Οργανισμός θα υποβάλει τις τελικές εισηγήσεις του προς τον Υπουργό Οικονομικών και γενικότερα την Κυβέρνηση. Όταν αυτές οι προτάσεις ετοιμαστούν, εδώ θα είμαστε να τις αξιολογήσουμε.