Το γενικευμένο αίσθημα ακρίβειας που κυριαρχεί στα νοικοκυριά οφείλεται στο γεγονός ότι οι τιμές κατά την τελευταία 4ετία σε πολλά βασικά αγαθά και υπηρεσίες, έχουν ανατιμηθεί με πολύ μεγαλύτερο ρυθμό από το πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα. Η επιβάρυνση δεν είναι ίδια για όλους.
Το νοικοκυριό με το ιδιόκτητο σπίτι και το υψηλότερο εισόδημα, αντιμετωπίζει σαφώς μικρότερο πρόβλημα από το αντίστοιχο που νοικιάζει το διαμέρισμά του και εισπράττει λιγότερα σε μισθούς.
Πρώτον διότι το πρώτο νοικοκυριό δεν υπέστη αύξηση κόστους για την κάλυψη των στεγαστικών του αναγκών -στην Ελλάδα παρά τη μείωση το ποσοστό ιδιοκατοίκησης εξακολουθεί να κινείται κοντά στο 70%- και δεύτερον διότι οι μεγάλες ανατιμήσεις χτύπησαν κυρίως στα τρόφιμα για τα οποία τα φτωχότερα νοικοκυριά καταβάλλουν πολύ μεγαλύτερο τμήμα του εισοδήματός τους προκειμένου να τα αποκτήσουν.
Συμπέρασμα πρώτο: δεν αντιμετωπίζουν όλοι το ίδιο πρόβλημα με την ακρίβεια. Ουσιαστικά, μπορεί η ΕΛΣΤΑΤ να ανακοινώνει έναν μέσο ρυθμό μεταβολής των τιμών, όμως ο καθένας από μας βιώνει το πρόβλημα διαφορετικά.
Αυτό που είναι κοινό για όλους είναι τα ποσοστά αυξήσεων στις τιμές των προϊόντων. Οι συγκρίσεις με τα προ τετραετίας επίπεδα (Σεπτέμβριος 2021 – Σεπτέμβριος 2025) αναδεικνύουν τους "πρωταθλητές" των ανατιμήσεων. Η λίστα περιλαμβάνει τα εξής:
1. Μακράν στην πρώτη θέση είναι τα αεροπορικά εισιτήρια και του εξωτερικού που ανατιμήθηκαν κατά 179,7% και του εσωτερικού που έχουν ακριβύνει κατά 101,3%.
2. Μεγάλες οι ανατιμήσεις στις υπηρεσίες μεταφορών: στο +83,3% η αύξηση την τελευταία 4ετία.
3. Ο κατάλογος με τις ανατιμήσεις στα τρόφιμα είναι μακρύς και γεμάτος από πολύ υψηλά ποσοστά. Το κακάο και η σοκολάτα σε σκόνη έχει γίνει κατά 57,5% ακριβότερη σε σχέση με τον Σεπτέμβριο του 2021. Το μοσχαρίσιο κρέας έχει ακριβύνει κατά 57,11%. Ο καφές είναι ακριβότερος κατά 46,55% και οι χυμοί φρούτων κατά 43,48%. Στο +40,9% τα τυριά, στο +37% τα μη αλκοολούχα ποτά, στο +36,1% το χοιρινό.
4. Οι υπηρεσίες του ηλεκτρικού ρεύματος είναι 38,1% ακριβότερες σε σχέση με τον Σεπτέμβριο του 2021 και τον Οκτώβριο είναι πολύ πιθανό ότι αυτό το ποσοστό θα γίνει ακόμη μεγαλύτερο. Ο πίνακας που ακολουθεί δείχνει και μια ακόμη εντυπωσιακή μεταβολή:
Πληρώνουμε +111,13% στο ρεύμα συγκριτικά με τα προ κρίσης επίπεδα καθώς αυτό βγάζει η σύγκριση του 2025 με το 2009. Λόγω της σημασίας του λογαριασμού του ρεύματος για τον οικογενειακό προϋπολογισμό, το πλήγμα εκεί είναι πολύ μεγάλο. Και φαίνεται περισσότερο διότι χρόνο με τον χρόνο, τα νοικοκυριά καταναλώνουν ολοένα και περισσότερη ηλεκτρική ενέργεια είτε λόγω αλλαγής αναγκών είτε λόγω κλιματικής αλλαγής.
Τι σημαίνουν τα ποσοστά αυτά; Οποιοδήποτε ποσοστό μεταβολής σε βάθος 4ετίας άνω του 20%, σημαίνει ότι το νοικοκυριό πρέπει να διαθέσει μεγαλύτερο κομμάτι του εισοδήματός του για να το αποκτήσει. Αυτό συμβαίνει διότι η ταχύτητα μεταβολής της τιμής είναι μεγαλύτερη από την ταχύτητα μεταβολής του εισοδήματος. Θα φανεί εντυπωσιακό αλλά, σε αυτή τη φάση, τα καύσιμα κίνησης (π.χ το πετρέλαιο κίνησης) δεν έχουν ανατιμηθεί με μεγαλύτερη ταχύτητα από το εισόδημα. Ναι έγινε ένας πολύ μεγάλος κύκλος, αλλά τα σημερινά επίπεδα είναι κατά 10% υψηλότερα σε σχέση με πριν από τέσσερα χρόνια.
Και τα ενοίκια; Έχουν ανατιμηθεί κατά 24,5% σε σχέση με πριν από τέσσερα χρόνια. Το πρόβλημα φαίνεται αυτή τη στιγμή εντονότερο διότι το "ράλι" έχει γίνει κυρίως τον τελευταίο ενάμιση χρόνο και επίσης δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι έχουν ολοκληρωθεί οι αυξήσεις. Τα στοιχεία παρ’ όλα αυτά δείχνουν ότι και σήμερα, τα ενοίκια παραμένουν χαμηλότερα σε σχέση με τα προ κρίσης επίπεδα. Η σύγκριση με το 2009 βγάζει μεταβολή -5%. Αυτό επισημάνθηκε μέσω της χθεσινής έκθεσης και από την Τράπεζα της Ελλάδας.
Ο πίνακας που ακολουθεί αποτυπώνει τα προϊόντα και τις υπηρεσίες με τις μεγαλύτερες αυξήσεις κατά την τελευταία 4ετία. Για τα ίδια προϊόντα και υπηρεσίες, αποτυπώνονται και οι μεταβολές των τιμών σε σχέση με τα επίπεδα του 2009.