Αποτελεσματικό κράτος και ανάπτυξη

Ότι το ελληνικό κράτος είναι ο μεγάλος ασθενής που εμποδίζει κάθε προσπάθεια για ανάπτυξη και πρόοδο είναι μια πικρή, αλλά μεγάλη αλήθεια. Επίσης, ότι όσες προσπάθειες έχουν γίνει μέχρι τώρα για εκσυγχρονισμό και ανανέωση των δομών του, βρήκαν αντίσταση σε κάθε λογής οργανωμένα συμφέροντα, είναι και αυτό γνωστό. Σε καμιά όμως περίπτωση, οι διαπιστώσεις αυτές δε δικαιολογούν την αμφισβήτηση του ρόλου και της σημασίας του κράτους στην εξέλιξη και ανάπτυξη μιας σύγχρονης κοινωνίας. Όσοι το κάνουν διαπνέονται από τις αρχές ενός ακραίου νεοφιλελευθερισμού, που θέλει το κράτος θεατή στη γωνία, τον οποίο μάλιστα τελευταία προπαγανδίζουν με το νεολογισμό «ρεαλιστικός καπιταλισμός»

οι διαπιστώσεις αυτές δε δικαιολογούν την αμφισβήτηση του ρόλου και της σημασίας του κράτους στην εξέλιξη και ανάπτυξη μιας σύγχρονης κοινωνίας.

Είναι πράγματι δικαιολογημένη η απαίτηση στο πλαίσιο των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων, να γίνουν βαθιές τομές για την εξάλειψη της γραφειοκρατίας, της πολυνομίας, της διαφθοράς, στην απονομή της δικαιοσύνης, στο φορολογικό σύστημα ή στην πολεοδομία. Όμως, από την άλλη πλευρά, θα πρέπει να γνωρίζουμε, ότι η παρουσία του κράτους στη λειτουργία μιας σύγχρονης οικονομίας και κοινωνίας, είναι απολύτως απαραίτητη. Δεν υπάρχει άλλωστε ανεπτυγμένη κοινωνία στον κόσμο που δε στηρίζεται σε ένα καλά οργανωμένο κράτος.

Δυστυχώς η στρεβλή αυτή άποψη για το ρόλο του κράτους τείνει τόσο εδώ, όσο και στην υπόλοιπη Ευρώπη να γίνει κυρίαρχη. Συντηρητικοί κύκλοι υποστηρίζουν συνεχώς, ότι στην Ευρώπη έχουμε μεγάλο κράτος και μικρό ιδιωτικό τομέα. Ότι η Ευρώπη είναι καλή για τον πολιτισμό της, τη μόδα της και το ποδόσφαιρο, αλλά της λείπει το επιχειρηματικό πνεύμα.

Γιατί ερωτούν, οι πιο δυναμικές, καινοτόμες επιχειρήσεις όπως η Google, η Amazon, η Apple ή η Facebook βρίσκονται στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, χωρίς όμως να κάνουν τον κόπο να ψάξουν και για την απάντηση. Με λίγη προσπάθεια βέβαια θα ανακάλυπταν πως πίσω από αυτές τις επιτυχίες κρύβεται μια αφοπλιστική σχέση του κράτους με τις επιχειρήσεις.

Στη χώρα που κυριαρχεί η επιχειρηματικότητα λίγοι γνωρίζουν, ότι το κράτος έχει μεγάλη συμμετοχή σε πολλές από τις γνωστές επιχειρηματικές πρωτοβουλίες. Χωρίς να παρεμβαίνει άμεσα στη λειτουργία της αγοράς, στηρίζει κατά περίπτωση προσπάθειες που θεωρεί ότι προάγουν την επιστήμη, την καινοτομία, την παραγωγή και την πρόοδο.

Η αμερικανική κυβέρνηση είναι εκείνη που χρηματοδότησε την έρευνα που ενσωματώνει την εξυπνάδα στο γνωστό μας iPhone. Η υπηρεσία Darpa του αμερικανικού υπουργείου άμυνας, χρηματοδότησε την ανάπτυξη του Internet, μέσω του οποίου είμαστε πλέον όλοι οι πολίτες του κόσμου συνδεδεμένοι. Επίσης, όταν μέσω μιας εφαρμογής GPS στο κινητό μας μπορούμε να βρούμε τον ακριβή τόπο που κάθε στιγμή βρισκόμαστε, αυτό το οφείλουμε στο διαστημικό πρόγραμμα Navstar.

Φυσικά χρειαζόμαστε ευρηματικά επιχειρηματικά μυαλά όπως του Steve Jobs και του Mark Zuckerberg που θα μετουσιώσουν τις ιδέες και τα αποτελέσματα των ερευνών σε προϊόντα. Όμως, το παράδειγμα των ΗΠΑ φανερώνει ξεκάθαρα, ότι για την επιτυχία χρειάζεται η αγαστή συνεργασία και των δύο τομέων. Τόσο του κράτους, όσο και των επιχειρήσεων.

το παράδειγμα των ΗΠΑ φανερώνει ξεκάθαρα, ότι για την επιτυχία χρειάζεται η αγαστή συνεργασία και των δύο τομέων. Τόσο του κράτους, όσο και των επιχειρήσεων.

Έτσι, στα δικά μας, σε εθνικό επίπεδο θα πρέπει να αυξηθούν οι διαθέσιμοι πόροι για έρευνα και ανάπτυξη, τόσο από την πλευρά του κράτους όσο και των μεγάλων επιχειρήσεων, που για πολλά χρόνια βρίσκονται καθηλωμένοι στο μίζερο 0,4% του ΑΕΠ για τον κάθε τομέα, όταν ο μέσος όρος στην Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται στο 2,5% αντίστοιχα. Μ’αυτόν τον τρόπο θα δημιουργήσουμε ερευνητικές και επιχειρηματικές κυψέλες, αξιοποιώντας το άρτια εκπαιδευμένο ανθρώπινο δυναμικό μας, αλλά και τους διαθέσιμους ευρωπαϊκούς πόρους, που ιδιαίτερα στο πλαίσιο του νέου ΕΣΠΑ προβλέπονται για δραστηριότητες που σχετίζονται με την ανάπτυξη της νέας οικονομίας.

Για την Ευρώπη ως σύνολο θα ήταν σκόπιμο, αντί να ψάχνουμε για λύση στο πρόβλημα της ανταγωνιστικότητας, μέσω των περικοπών σε μισθούς και συντάξεις, να εκμεταλλευθούμε με μοχλό την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, το φθηνό χρήμα της ποσοτικής χαλάρωσης του κ. Ντράγκι και να το κατευθύνουμε σε παραγωγικές, καινοτόμες δραστηριότητες, αντί της εύκολης διάθεσής του μέσω των τραπεζών σε κερδοσκοπικά παιχνίδια των διαφόρων Funds, των οποίων η μοναδική συμβολή βρίσκεται στην προετοιμασία της επόμενης χρηματοπιστωτικής κρίσης, με τη διαρκώς αυξανόμενη τοξική φούσκα.

* Ο Χαράλαμπος Γκότσης είναι Καθηγητής Οικονομικών του Πανεπιστημίου Πειραιώς

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr