Brexit: Το δύσκολο «διαζύγιο»

Οι δυσκολίες του «διαζυγίου», οι νέες ισορροπίες στην Ε.Ε., ο ρόλος του ΝΑΤΟ, η θέση της Τουρκίας και οι προκλήσεις για την Ελλάδα. H επικείμενη έξοδος της Μεγάλης Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση έχει και μεγάλο γεωπολιτικό βάθος, αλλά και αντίστοιχο εύρος συνεπειών που είναι αρκετά νωρίς για να ορίσουμε τα όρια τους.

Αν η Ε.Ε. σήμερα είναι ένα πλοίο σε καταιγίδα η εμφάνιση ενός ρήγματος δεν είναι αφορμή για να σταματήσουμε το πλοίο μεσούσης της καταιγίδας, αλλά να απομονώσουμε το ρήγμα

Ακόμα και μετά την ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων και τη συμφωνία αποχώρησης από την Ε.Ε. θα ανακαλύπτουμε νέες διαστάσεις αυτού του «διαζυγίου». Και αυτό, διότι το ειδικό βάρος της ίδιας της Μεγάλης Βρετανίας, από τη μία, αλλά και η ιστορική πρωτοτυπία αυτού του εγχειρήματος, από την άλλη, θα αποκαλύψουν πολλές άγνωστες, σύνθετες όσο και ενδιαφέρουσες πτυχές το επόμενο διάστημα. Παρά ταύτα, προκύπτουν ήδη μερικά βασικά συμπεράσματα. Πρώτα- πρώτα το BREXIT είναι ένα πλήγμα στη γοητεία της Ε.Ε.. H σύγχρονη Belle Époque τελείωσε. Η Ευρώπη περνά πλέον σε μια περίοδο ενδοσκόπησης. Και η ενδοσκόπηση συχνά οδηγεί σε εσωστρέφεια. Aυτό για την περίπτωση της Ε.Ε. έχει σημαντικές γεωπολιτικές επιπτώσεις. Επίσης, η Ένωση, αναγκαστικά θα χάσει ένα σημαντικό μέρος της ενέργειάς της για να καθορίσει τους όρους του διαζυγίου. Πρόκειται όμως για πολύτιμη ενέργεια σε μια κρίσιμη περίοδο. Και το σημαντικότερο, πρέπει να αναζητηθεί μια λεπτή ισορροπία που θα διασφαλίζει μια λειτουργική σχέση της Ε.Ε. με τη Βρετανία, αλλά και δεν θα είναι τόσο ελκυστική ώστε το παράδειγμα της Βρετανίας να βρει μιμητές και να ξεκινήσει ένα ντόμινο δημοψηφισμάτων εξόδου από την Ε.Ε..

Δεν μπορεί να σταλεί το μήνυμα στους λαούς της Ευρώπης ότι οι Βρετανοί «ξανακέρδισαν την πλήρη εθνική κυριαρχία έναντι των Βρυξελλών», όπως ήταν το σύνθημα του BREXIT αλλά παράλληλα διατηρούν και όλα τα προνόμια της συμμετοχής στην ενωμένη Ευρώπη. Αυτό θα λειτουργούσε απολύτως διαλυτικά. Μια ειδική εταιρική σχέση με μεγάλα πλεονεκτήματα και εξαιρέσεις θα οδηγήσει de facto σε μια Ευρώπη à la carte κάτι που πόρρω απέχει από τα ελληνικά συμφέροντα. Η Ελλάδα χρειάζεται μια Ευρώπη κοινού βηματισμού, ώστε να μπορούν να υπηρετηθούν τα εθνικά συμφέροντα. Σε μια Ευρώπη πολλών ταχυτήτων δεν υπάρχει καμία διασφάλιση ότι η χώρα μας θα βρίσκεται στην πρώτη ταχύτητα. Θα κινδυνεύει λοιπόν να χάσει το στρατηγικό πλεονέκτημα από την πλήρη ένταξη στην τότε ΕΟΚ.

«Η έξοδος σημαίνει έξοδος»

Αυτή φαίνεται πως είναι η λογική της νέας Πρωθυπουργού της Βρετανίας. Και η αλλαγή σκυτάλης στην Downing Street νωρίτερα του αναμενομένου είναι στη θετική κατεύθυνση, καθώς δημιουργείται η προσδοκία να ξεκαθαρίσει η εικόνα. Παρά το ότι δεν περιμένουμε άμεση ενεργοποίηση του άρθρου 50, μόνο και μόνο η ύπαρξη στο Λονδίνου ενός έγκυρου –αν και σκληρού- συνομιλητή διευκολύνει την έναρξη διαλόγου, όσο δύσκολα κι αν αυτός εξελιχθεί.

Χωρίς τον 007

Συνολικά, τόσο η Ε.Ε. όσο και η Μεγάλη Βρετανία βγαίνουν γεωπολιτικά πιο αδύναμες από το δημοψήφισμα. Η Βρετανία, είναι πυρηνική δύναμη, με μόνιμη θέση στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ και είναι η χώρα με τη μεγαλύτερη στρατιωτική ισχύ στην Ε.Ε.. Μαζί με τη Γαλλία αποτελούν τις δύο ευρωπαϊκές δυνάμεις που είναι σε θέση να επιχειρούν και να δρουν στρατιωτικά σε διεθνή κλίμακα.

Ταυτόχρονα όμως η Βρετανία προσφέρει στην Ευρώπη ένα ευρύ διπλωματικό δίκτυο, με αντίστοιχες υπηρεσίες πληροφοριών, αλλά και ένα πλέγμα πιέσεων ήπιας ισχύος (soft power) και διεθνούς συνεργασίας. Σε αυτούς τους τομείς μια πλήρης αφαίρεση της Βρετανίας από την ευρωπαϊκή εξίσωση θα οδηγήσει σε αισθητή αποδυνάμωση του τελικού αποτελέσματος. Η Ευρώπη θα έχει μικρότερη επιρροή στην παγκόσμια σκηνή χωρίς τη Βρετανία. Παραμένει διχασμένη σε βασικά ζητήματα, ενώ δεν είναι αποφασισμένη να αφιερώσει την απαιτούμενη ενέργεια για να «σκεφθεί» και να τοποθετηθεί γεωστρατηγικά.

Ποιος θα συμπληρώσει το κενό στην Ευρωπαϊκή ασφάλεια;

Χωρίς τη Βρετανία, η Γαλλία θα κληθεί να σηκώσει ένα μεγαλύτερο στρατιωτικό και διπλωματικό βάρος. Σε κάθε περίπτωση όμως δημιουργείται ένα κενό στην Ευρωπαϊκή ασφάλεια. Επειδή όμως η φύση και η ιστορία δεν αγαπούν τα κενά μέλει να δούμε πως αυτό θα συμπληρωθεί από χώρες όπως η Γερμανία, για την οποία ανοίγονται ευκαιρίες ανάπτυξης της γεωπολιτικής της παρέμβασης. Ενδεχομένως όμως να δούμε και την Πολωνία να αναβαθμίζεται. Να αναλαμβάνει έναν ρυθμιστικό ρόλο που μπορεί το μέγεθος της – ήδη- να της το επιτρέπει, αλλά στις μέχρι σήμερα ισορροπίες δυνάμεων δεν υπήρχε το απαραίτητη «σχισμή» για να μπορέσει να το διεκδικήσει.
Το BREXIT είναι πολύ πιθανό να δώσει μια νέα ώθηση στην Κοινή Πολιτική Ασφάλειας και Άμυνας, η οποία έβρισκε συχνά δυσκολίες (εμπόδια) στη βρετανική πλευρά. Τώρα, δημιουργείται μια χρυσή ευκαιρία για το «τρίγωνο της Βαϊμάρης» (Γαλλία- Γερμανία- Πολωνία). Το σίγουρο είναι ότι υπάρχει η ανάγκη για μια νέα αρχιτεκτονική ασφαλείας με ξεκάθαρο ευρωπαϊκό ρόλο και στρατηγικούς στόχους. Η Ευρώπη των 27 θα χρειαστεί να επενδύσει περισσότερο στην ασφάλειά της. Είναι όμως σε θέση να αφιερώσει τους απαραίτητους πόρους και την πολιτική ενέργεια σε αυτό; Το ερώτημα αυτό θα τεθεί ξεκάθαρα το επόμενο διάστημα και δεν μπορεί να μην απαντηθεί.

Ο νέος ρόλος του ΝΑΤΟ

Για τη Βορειατλαντική Συμμαχία, η πρόκληση είναι μεγάλη καθώς η πλέον φιλονατοϊκή δύναμη της Ευρώπης εγκαταλείπει την Ε.Ε.. Η ευρω-Βρετανική κρίση αποδυναμώνει εσωτερικά τη Συμμαχία, καθώς οι δύο οργανισμοί λειτουργούν συμπληρωματικά σε πολλά πεδία. Ο αντίκτυπος των δύσκολων διαπραγματεύσεων του διαζυγίου μπορεί να επηρεάσει ουσιαστικά το κλίμα στη Συμμαχία. Παράλληλα ελλοχεύει ο κίνδυνος να αναπτυχθούν τάσεις απομονωτισμού στο Ηνωμένο Βασίλειο με προφανείς συνέπειες για το ΝΑΤΟ. Οι Βρετανικές αμυντικές δαπάνες φαίνεται πως θα είναι από τα πρώτα θύματα των περικοπών για να καλυφθούν οι οικονομικές αναταράξεις από το BREXIT.
Η πρόσφατη σύνοδος της Συμμαχίας έδειξε ότι υπάρχει η αποφασιστικότητα η αμυντική συνεργασία να παραμείνει λειτουργική και ικανή να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις. Οι αποφάσεις για την ανάπτυξη ΝΑΤΟικών δυνάμεων σε Πολωνία Λετονία, Λιθουανία και Εσθονία στέλνει αναμφίβολα ένα συμβολικό μήνυμα συνοχής. Παρά ταύτα, πολλά θα πρέπει να επανακαθοριστούν και εσωτερικά στο ΝΑΤΟ. Μένει για παράδειγμα να δούμε ποιο είναι το μέλλον των συμφωνιών του Lancaster House του 2010 για την άκρως στενή Γαλλοβρετανική αμυντική συνεργασία και διασύνδεση των δύο δυνάμεων.
Μια ορατή συνέπεια είναι η ενίσχυση του ρόλου του ΝΑΤΟ στην εφαρμογή της πολιτικής ασφάλειας και σταθερότητας στην Ευρώπη. Όμως αυτό – πέραν όλων των άλλων- έχει και μια ακόμα επίπτωση ειδικού ενδιαφέροντος για τη χώρα μας. Όσο περισσότερο ενδυναμώνεται η ισχύς του ΝΑΤΟ, τόσο ενδυναμώνεται η δύναμη της φωνής της Τουρκίας. Περισσότερες κοινές αποφάσεις θα απαιτούν πλέον και τη σύμφωνη γνώμη της γείτονος. Και αυτό είναι κάτι που θα πρέπει να συνυπολογίζει η ελληνική διπλωματία.
Η Ευρώπη κλείνει την πόρτα

Το BREXIT πλήττει τη διαδικασία διευρύνσεων της Ε.Ε.. Όσο κι αν έχει αναγνωρισθεί εδώ και καιρό ότι οι διευρύνσεις προς ανατολάς έγιναν αρκετά βιαστικά και έφεραν αρκετά προβλήματα στην Ένωση, η προοπτική τους λειτουργούσε πάντα ως καταλύτης για τον εκδημοκρατισμό, σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κλπ. Τώρα αυτή η προοπτική γίνεται λιγότερο ρεαλιστική και συνεπακόλουθα ελκυστική.
Έχει όμως σημασία να δούμε πως διαμορφώνονται οι Ευρω-τουρκικές σχέσεις με την έξοδο της Βρετανίας. Χάνεται από το Συμβούλιο μια φωνή που πάντα έβλεπε πιο θετικά την Άγκυρα. Η κυριαρχία της γαλλογερμανικής στάσης απέναντι στην Τουρκία (για διαφορετικούς λόγους η κάθε μια) – σε συνδυασμό και με το διαμορφούμενο πολιτικό σκηνικό στην γείτονα, απομακρύνουν την Άγκυρα από τις Βρυξέλλες. Αυτή η προοπτική κρύβει αρκετούς κινδύνους. Η λογική της προσέγγισης, αλλά και η προσδοκία μιας κάποια εμβάθυνσης στις σχέσεις των δύο πλευρών, είναι προς το συμφέρον της χώρας μας για την προοπτική επίλυσης των διμερών διαφορών. Η απομάκρυνση από την Ευρώπη επιδεινώνει το γεωπολιτικό περιβάλλον μέσα στο οποίο διεκδικούμε την επίτευξη των εθνικών μας στόχων. Ως προς τις άμεσες επιπτώσεις, αρκεί να αναλογιστούμε τον ρόλο των ευρωτουρκικών σχέσεων στο κλείσιμο της εισροής προσφύγων και μεταναστών. Μόνο και μόνο αυτή η διάσταση είναι αρκετή για να γίνουν κατανοητές οι ενδεχόμενες επιπτώσεις για τη χώρα μας. Το να κλείσει η πόρτα της Ευρώπης για την Τουρκία δημιουργεί μεγάλη πίεση για εμάς που βρισκόμαστε ακριβώς πίσω από την πόρτα.

Ένας νέος συσχετισμός δυνάμεων με τη Ρωσία

Η ένταση που αναμένεται να δημιουργήσουν οι διαπραγματεύσεις του διαζυγίου δεν διαταράσσουν μόνο τις σχέσεις Ε.Ε.- Βρετανίας αλλά ενδέχεται να έχουν επιπτώσεις και στην ενότητα του δυτικού κόσμου ευρύτερα. Σε αυτό εξάλλου φάνηκε να επενδύει και η Ρωσία. Είναι χαρακτηριστικές οι επευφημίες Πούτιν για το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος με την προσδοκία ενός διχασμού της Δύσης. Και η αλήθεια είναι ότι το BREXIT φαίνεται να είναι ένα δώρο για τη Μόσχα.
Εκ των πραγμάτων η ρωσική θέση ενισχύεται από κάθε ρήγμα στη συνοχή της Ευρώπης ή του ΝΑΤΟ. Η απώλεια μια ισχυρής χώρας που είχε τη δύναμη και την πολιτική βούληση να ορθώνει το ανάστημά της απέναντι στις ρωσικές διεκδικήσεις ή επιδιώξεις, αλλάζει στον συσχετισμό δυνάμεων στις Βρυξέλλες. Με δεδομένο ότι οι ευρωπαϊκές κυρώσεις δείχνουν πιο εύθραυστες από ποτέ, η διπλωματική πλάστιγγα γέρνει πλέον περισσότερο υπέρ των διαφορετικών εθνικών – διμερών συμφερόντων με τη Ρωσία σε σχέση με την κοινή - σκληρή στάση της Ένωσης. Είναι χαρακτηριστικό ότι η Γαλλία, η Ιταλία ακόμα και ο σοσιαλδημοκρατής κυβερνητικός εταίρος στο Βερολίνο δεν βλέπουν πλέον νόημα στις κυρώσεις.
Η έξοδος της Βρετανίας ενισχύει το ειδικό βάρος που έχει η πιο μετριοπαθής στάση της Γαλλίας και «στερεί τον ενθουσιασμό» της Ε.Ε. για να εμπλακεί περισσότερο με την Ανατολική γειτονία. Προοπτικά αυτό θα δούμε να ενισχύει τις φιλορωσικές πολιτικές δυνάμεις σε χώρες όπως η Ουκρανία, η Μολδαβία και η Γεωργία.
Αυτό το ντόμινο, σχηματοποιεί εν μέρει την ανάλυση του πως το BREXIT περιορίζει τον βαθμό επιρροής των ΗΠΑ στην Ευρώπη.

Παράπλευρες συνέπειες
Στις Ευρωαμερικανικές σχέσεις θα πρέπει να προσθέσουμε και την τύχη της Διατλαντικής Εταιρικής Σχέσης Εμπορίου και Επενδύσεων, της συμφωνίας TTIP η οποία παρ αμένει σε εκκρεμότητα. Η Βρετανία υπήρξε ισχυρός υποστηρικτής της σε αντίθεση με τις Γαλλικές επιφυλάξεις. Η Βρετανική έξοδος ενισχύει τη θέση αλλά και την επιρροή των Παρισίων σε αυτό το θέμα. Αντίστοιχα, ενισχύεται και το ήδη ενδυναμωμένο –πολιτικά & οικονομικά- Βερολίνο. Υπάρχουν βεβαίως πολλές αναλύσεις για τις σημαντικές οικονομικές επιπτώσεις που μπορούν να υπάρξουν εξ αιτίας των γερμανικών εξαγωγών στη Βρετανία και άλλων οικονομικών παραγόντων, αλλά αυτό είναι αντικείμενο μιας άλλης ανάλυσης. Το βέβαιον είναι ότι για τη Γερμανία το BREXIT φέρνει ένα λιγότερο συμβιβασμό στο Συμβούλιο. Ωστόσο η έξοδος της Βρετανίας κάνει πιο πιεστικό το υπαρξιακό ερώτημα της Γερμανίας, ως προς τον ρόλο που θέλει να διαδραματίσει στη διεθνή σκακιέρα. Θα το πάρει απόφαση να ηγηθεί;
Μια άλλη επίπτωση – πολύ μικρότερης διάστασης βεβαίως- που θα έχει ενδιαφέρον να παρακολουθήσουμε σχετίζεται με το Γιβραλτάρ. Η Ισπανία διεκδικεί την από κοινού διοίκηση του Γιβραλτάρ. Μέσα στο πλαίσιο της Ε.Ε. το αίτημα των Ισπανών είχε περιορισμένη δυναμική. Τώρα τα δεδομένα αλλάζουν και πολλοί στη Μαδρίτη εκτιμούν ότι πλησιάζει η ώρα της εκ νέου διεκδίκησης του «βράχου» και το τέλος της βρετανικής κυριαρχίας που ξεκίνησε το 1913. Οι σχέσεις της Ευρώπης με τον αραβικό κόσμο θα χρειαστούν επιπρόσθετη φροντίδα με δεδομένο τον ρόλο που παραδοσιακά έχει το Ηνωμένο Βασίλειο με τις χώρες του Κόλπου. Είναι ενδεικτική η περίπτωση των εν εξελίξει διαπραγματεύσεων μεταξύ της Ε.Ε. και του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου (Gulf Cooperation Council) για μια συμφωνία ελεύθερου εμπορίου με τις χώρες του Κόλπου, μια συμφωνία η οποία πλήττεται από το BREXIT.

Η οικονομική συνδρομή της Βρετανίας θα λείψει βεβαίως από τον συνολικό προϋπολογισμό της Ε.Ε. Θα λείψει συνεπώς και από την αναπτυξιακή και ανθρωπιστική βοήθεια. Συνεπώς δεν θα λείψει μόνο από το κονδύλι χρηματοδότησης της Ευρωτουρκικής συμφωνίας για τους πρόσφυγες, αλλά και από εκείνα τα κονδύλια που λειτουργούν υποστηρικτικά ώστε να μειωθεί το κύμα των προσφύγων και μεταναστών από τρίτες χώρες. Τα έλλειμμα λοιπόν θα είναι διπλό και η χώρα μας θα βρεθεί αντιμέτωπη με αυτό.

Στροφή προς τα κεντροαριστερά

Σε πολιτικό επίπεδο, η απώλεια της Βρετανίας για την Ευρώπη είναι και απώλεια μιας φιλελεύθερης προσέγγισης στα πράγματα η οποία λειτουργούσε εξισορροπητικά στις πιο παρεμβατικές – προστατευτικές προσεγγίσεις άλλων χωρών. Δημιουργούνται λοιπόν νέες ισορροπίες. Η αφαίρεση των 73 Βρετανών Ευρωβουλευτών δημιουργεί για πρώτη φορά μετά από χρόνια τη δυνατότητα διαμόρφωσης πλειοψηφιών στο Ευρωκοινοβούλιο, χωρίς τη συμμετοχή του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος. Συνολικά, τόσο στο Συμβούλιο, όσο και στο Ευρωκοινοβούλιο η πολιτική πλάστιγγα γέρνει λίγο περισσότερο προς τα κεντροαριστερά.

Αναζητώντας την ευρωπαϊκή Realpolitik

Το BREXIT, όταν και όπως τελικώς γίνει, δεν θα είναι το τελευταίο σκαλί των εξελίξεων. Έχουμε μπροστά μας ένα πλούσιο εκλογικό χρονοδιάγραμμα που όχι μόνο θα «μετρήσει» τις πολιτικές επιπτώσεις του Brexit, αλλά και θα προδιαγράψει τις συνολικές εξελίξεις στην Ευρώπη. Έχουμε τις νέες προεδρικές εκλογές στην Αυστρία, αλλά και το συνταγματικό δημοψήφισμα στην Ιταλία το φθινόπωρο, τις προεδρικές εκλογές στη Γαλλία την επόμενη άνοιξη, αλλά και τις Γερμανικές εκλογές στη συνέχεια. Ενώ στην Ολλανδία, ήδη οι εκλογές του 2017 θεωρούνται καθοριστικές για τη στάση της χώρας απέναντι στην Ε.Ε. Για την Ευρώπη το BREXIT φέρνει μια ισχυρή δόση πολιτικού ρεαλισμού σε μια περίοδο που το όραμα της Ε.Ε. δείχνει να μην αγγίζει την καρδιά των ευρωπαίων πολιτών. Επιτείνει την ανάγκη για ένα νέο αφήγημα της Ε.Ε.. Ένα αφήγημα που θα ξεπερνά τα θεμελιώδη της ειρήνης και της ευημερίας και θα αναδεικνύει το θετικό πρόσημο που έχει στην καθημερινότητα των ευρωπαίων η Ε.Ε. Τις ευκαιρίες που δημιουργούνται για τον καθημερινό άνθρωπο από μια ενωμένη Ευρώπη στο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον. Παράλληλα, η Ευρώπη πρέπει να ξανασυνδεθεί με τους πολίτες της. Να μην αφήσει το μέλλον της έρμαιο στους δημαγωγούς που υπόσχονται ουτοπίες.

Το BREXIT ως ευκαιρία

Η νέα αυτή πρόκληση για την Ευρώπη έχει όμως και θετικές αναγνώσεις.
Η Ε.Ε. έχει μάθει να προχωρά μέσα από τις κρίσεις. Βεβαίως δεν έχει δοκιμαστεί σε μια αντίστοιχη κρίση στο παρελθόν και η συγκυρία κάθε άλλο παρά ευνοϊκή είναι. Ωστόσο μπορούμε να δούμε το BREXIT ως μια ευκαιρία για να ξεκαθαρίσει το τοπίο στην Ευρώπη. Γι αυτό και ήταν εξ αρχής προτιμότερο ένα σαφές BREXIT από ένα ισχνό Bremain, διότι τότε ο εσωτερικός πολιτικός κατακερματισμός θα δημιουργούσε μεγαλύτερη αβεβαιότητα στην Ευρώπη. Και το κόστος αυτής της αβεβαιότητας θα ήταν μεγαλύτερο από το όποιο κόστος του BREXIT σήμερα. Επίσης, το BREXIT φέρνει την ευρωπαϊκή ηγεσία αλλά και τους ίδιους τους Ευρωπαίους πολίτες απέναντι στις ευθύνες μας: Είναι η ώρα να αποφασίσουμε αν και πως θα προχωρήσουμε. Δεν χωρούν ημίμετρα. Πρέπει να περάσουμε σε μια περίοδο «αναγέννησης» της Ευρώπης.

Το BREXIT εγείρει πολλά πρακτικά αλλά και υπαρξιακά ερωτήματα. Ωστόσο, στις δομικές – συστημικές κρίσεις όπως αυτή που αντιμετωπίζει σήμερα η Ε.Ε. η λύση δεν έρχεται από τους δισταγμούς αλλά από την αποφασιστικότητα. Η παράλυση θα επιτείνει το πρόβλημα.

Αν η Ε.Ε. σήμερα είναι ένα πλοίο σε καταιγίδα η εμφάνιση ενός ρήγματος δεν είναι αφορμή για να σταματήσουμε το πλοίο μεσούσης της καταιγίδας, αλλά να απομονώσουμε το ρήγμα. Να περιορίσουμε την εισροή υδάτων (τις επιπτώσεις) και να προχωρήσουμε. Το επόμενο λιμάνι είναι μπροστά. Σίγουρα όχι πίσω μας.

Ο Παναγιώτης Κακολύρης είναι δημοσιογράφος και συντονιστής του ερευνητικού προγράμματος «Πολιτικό & Εκλογικό Παρατηρητήριο» στο ΚεΔΕΠΟΔ- Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου.

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr