Ο κόσμος μοιάζει σε μεγάλη αναστάτωση στις μέρες μας, που ίσως να είναι έναυσμα να εξετάσουμε τις δυνάμεις που παράγουν την αναταραχή. Αλλά στην Ουάσιγκτον, φυσικά, αυτό παρέχει άλλη μία ευκαιρία για κομματικές σκοπιμότητες. “Πιστεύω ότι τα πράγματα που βλέπουμε σήμερα στον κόσμο, [που βρίσκεται] σε μεγαλύτερη αναταραχή από ό, τι σε οποιαδήποτε στιγμή κατά τη διάρκεια της ζωής μου, [είναι] ένα άμεσο αποτέλεσμα της έλλειψης αμερικανικής ηγεσίας”, δήλωσε ο γερουσιαστής Τζον Μακέιν το περασμένο Σαββατοκύριακο στο CNN.
Αλήθεια; Ο Μακέιν έχει μια μακρά και διακεκριμένη ζωή και είμαι σίγουρος ότι θυμάται τι συνέβη, ας πούμε, το 1973, το έτος που ο ίδιος και 590 άλλοι απελευθερώθηκαν από τη φυλακή στο Βιετνάμ. Εκείνη τη χρονιά, στο Βιετνάμ και μόνο, εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους ως αποτέλεσμα του πολέμου.
Και αυτό δεν περιλαμβάνει τις δεκάδες χιλιάδες που έχασαν τη ζωή τους στον πόλεμο του Γιομ Κιπούρ, επίσης το 1973. Το αποτέλεσμα αυτού του πολέμου ήταν ότι, σε αντίποινα για τη συμμετοχή της Αμερικής, οι κυριότερες πετρελαιοπαραγωγές χώρες ανακοίνωσαν εμπάργκο πετρελαίου εναντίον των Ηνωμένων Πολιτειών και των κυριότερων συμμάχων της. Μέσα σε ένα χρόνο η τιμή του πετρελαίου είχε τετραπλασιαστεί και ο βιομηχανοποιημένος κόσμος βυθίστηκε σε βαθιά οικονομική κρίση, χάνοντας για πάντα την πρόσβαση σε φθηνή ενέργεια από τη Μέση Ανατολή.
Μέσα σε ένα χρόνο η τιμή του πετρελαίου είχε τετραπλασιαστεί και ο βιομηχανοποιημένος κόσμος βυθίστηκε σε βαθιά οικονομική κρίση, χάνοντας για πάντα την πρόσβαση σε φθηνή ενέργεια από τη Μέση Ανατολή
Όλα αυτά συνέβησαν υπό τη σκιά ενός πιθανού πυρηνικού πολέμου. Οι υπερδυνάμεις είχαν σχεδόν 45.000 πυρηνικά όπλα που στόχευαν η μια την άλλη. Κατά τη διάρκεια του πολέμου του Yom Kippur, οι αμερικανικές δυνάμεις τέθηκαν σε επιφυλακή - DEFCON 3. Η μόνη φορά που είχαν τεθεί σε μια πιο σοβαρή κατάσταση ετοιμότητας, DEFCON 2, ήταν κατά τη διάρκεια της πυραυλικής κρίσης της Κούβας.
Θα μπορούσα να είχα διαλέξει το 1956, τη χρονιά που η Σοβιετική Ένωση κατέστειλε βίαια την ουγγρική εξέγερση, ο γαλλικός έλεγχος του Βιετνάμ κατέρρευσε, Γάλλοι, Βρετανοί και Ισραηλινοί αποπειράθηκαν μια αποτυχημένη εισβολή της Αιγύπτου, και οι Σινο-αμερικανικές εντάσεις σχετικά με την Ταϊβάν εξακολουθούσαν να υποβόσκουν, εντάσεις λίγα χρόνια νωρίτερα είχαν ωθήσει την Ουάσινγκτον στο να εξετάζει το ενδεχόμενο χρήσης πυρηνικών όπλων.
Ο σημερινός κόσμος είναι απρόβλεπτος, αλλά δεν συγκρίνεται με τα είδη των γεωπολιτικών κινδύνων που υπήρχαν για δεκαετίες κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, για να μην αναφερθούμε και πριν από εκείνη την περίοδο. Πάντως, αξίζει να καταλάβουμε τι παράγει αυτή την αστάθεια σήμερα.
Στην Ανατολική Ευρώπη, η βασική κινητήρια δύναμη είναι ότι ο ουκρανικός λαός έχει αποφασίσει ότι δεν θέλει να ζει κάτω από τον αντίχειρα του Κρεμλίνου. Αυτό έχει δημιουργήσει εντάσεις, αλλά είναι επειδή οι άνθρωποι απαιτούν πραγματική ανεξαρτησία από ένα παλιό αυτοκρατορικό σύστημα. Αυτή είναι μια θετική εξέλιξη, όσο και να περιπλέκει τη ζωή.
Στην Ανατολική Ασία, είμαστε μάρτυρες μιας από τις παλαιότερες εκφάνσεις της ιστορίας, την άνοδο μιας νέας μεγάλης δύναμης. Αποτελεί, πραγματικά, τέτοια έκπληξη το γεγονός ότι η Κίνα, η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο, επιδιώκει μεγαλύτερη πολιτική επιρροή στην περιοχή της;
Στις δύο αυτές περιπτώσεις, η κυβέρνηση Ομπάμα χειρίστηκε τις προκλήσεις αρκετά καλά, ανταπαντώντας με προσεκτικό αλλά αποφασιστικό τρόπο, συντονίζοντας την πολιτική με τους συμμάχους και διασφαλίζοντας ότι οι εντάσεις δεν ξεφεύγουν από τον έλεγχο και δεν μετεξελίσσονται σε ανοικτές συγκρούσεις.
Η κυβέρνηση Ομπάμα χειρίστηκε τις προκλήσεις αρκετά καλά, ανταπαντώντας με προσεκτικό αλλά αποφασιστικό τρόπο
Ηταν λιγότερο επιτυχής στην αντιμετώπιση της ευρύτερης Μέσης Ανατολής, της περιοχής με τη μεγαλύτερη αναταραχή. Οπως μας θυμίζει ο πόλεμος του Γιομ Κιπούρ, αυτό δεν είναι ένα νέο φαινόμενο. Ο Ζμπίγνιεφ Βρζεζίνσκι μιλούσε για ένα “τόξο της αστάθειας” κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1970 που μοιάζει εκπληκτικά παρόμοιο με την περιοχή της αναταραχής σήμερα. Ο πόλεμος Ιράν-Ιράκ προκάλεσε πάνω από ένα εκατομμύριο θύματα στη δεκαετία του 1980. Και τότε υπήρχαν δύο υπό αμερικανική ηγεσία πόλεμο ικατά του Ιράκ, η ισραηλινή εισβολή στο Λίβανο, δύο Ιντιφάντα και ούτω καθεξής.
Οι δυνάμεις που δημιουργούν την παρούσα αστάθεια είναι βαθύτερες από ό,τι ποτέ πριν. Η παλιά τάξη της Μέσης Ανατολής βασίστηκε σε δύο συναφή γεγονότα - υποστήριξη υπερδυνάμεων και κατασταλτικά δικτατορικά καθεστώτα. Και τα δύο έχουν αποδυναμωθεί και, ως εκ τούτου, δυνάμεις που ευρίσκονταν υπό μακρά καταστολή - το Ισλάμ, η εθνική ταυτότητα και η δημοκρατία – ξαφνικά αναδύονται. Η ιδέα ότι η Ουάσιγκτον μπορεί να σταθεροποιήσει την κατάσταση εύκολα είναι ανόητη, όπως οι μακροχρόνιες και δαπανηρές εμπειρίες της στο Ιράκ και το Αφγανιστάν σίγουρα αποδεικνύουν.
Οι ανοικτές αγορές, το εμπόριο και τα ταξίδια έχουν γνωρίσει τεράστια αύξηση, επιτρέποντας σε εκατοντάδες εκατομμύρια να ξεφύγουν από τη φτώχεια και να ζήσουν μια καλύτερη ζωή.
Παρ' όλα τα προβλήματα, ας έχουμε κατά νου ότι σήμερα ζούμε σε έναν κόσμο με πολύ λιγότερους κινδύνους. Ο πυρηνικός πόλεμος φαντάζει απίθανος. Τα ρωσο-αμερικανικά πυρηνικά οπλοστάσια είναι κάτω από το ένα πέμπτο του μεγέθους που είχαν το 1973 και βρίσκονται σε πολύ χαμηλότερο επίπεδο ετοιμότητας. Το 1973, το Freedom House δημοσίευσε το πρώτο ετήσιο απολογισμό της πολιτικών δικαιωμάτων σε όλο τον κόσμο. Εκείνη την εποχή, οι χώρες που αναφέρονταν ως “μη ελεύθερες” ήταν περισσότερες από τις “ελεύθερες” χώρες. Σήμερα αυτό έχει αναστραφεί, με τον αριθμό των “ελεύθερων” χωρών να έχει διπλασιαστεί. Οι ανοικτές αγορές, το εμπόριο και τα ταξίδια έχουν γνωρίσει τεράστια αύξηση, επιτρέποντας σε εκατοντάδες εκατομμύρια να ξεφύγουν από τη φτώχεια και να ζήσουν μια καλύτερη ζωή.
Φυσικά υπάρχουν κρίσεις, προβλήματα και εντάσεις σε όλο τον κόσμο. Αλλά κανείς με οποιαδήποτε αίσθηση της ιστορίας δεν θα ήθελε να πάει πίσω στο χρόνο σε αναζήτηση λιγότερης αναταραχής.
*Ο Φαρίντ Ζακάρια είναι αρθρογράφος της Washington Post και συνεργάτης του CNN.
ΠΗΓΗ: Washington Post
Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις
Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr