Ενα δάκρυ για την Αργεντινή

Η τελευταία χρεοκοπία της Αργεντινής θέτει ανησυχητικά ερωτήματα για όσους χαράσσουν πολιτική. Είναι αλήθεια ότι, οι περιοδικές κρίσεις χρέους της χώρας είναι συχνά αποτέλεσμα της δικής της αυτο-καταστροφικής μακροοικονομικής πολιτικής. Αλλά, αυτή τη φορά, η χρεοκοπία προκλήθηκε από μια σημαντική αλλαγή στο διεθνές καθεστώς κρατικού χρέους.

Δεν υπάρχουν ήρωες σε αυτή την ιστορία. Σίγουρα όχι οι διαμορφωτές της πολιτικής της Αργεντινής

Η αλλαγή ευνοεί τους σκληροπυρηνικούς πιστωτές με εκδόσεις ομολόγων που διέπονται από το δίκαιο των ΗΠΑ. Με την ανάπτυξη των αναδυόμενων αγορών να επιβραδύνεται, και το εξωτερικό χρέος να αυξάνεται, νέες νομικές ερμηνείες που κάνουν την μελλοντική απομείωση και επιμήκυνση του χρέους πιο δύσκολη, δεν είναι καλός οιωνός για την παγκόσμια χρηματοπιστωτική σταθερότητα.

Δεν υπάρχουν ήρωες σε αυτή την ιστορία. Σίγουρα όχι οι διαμορφωτές της πολιτικής της Αργεντινής, οι οποίοι μια δεκαετία πριν προσπάθησαν μονομερώς να αναγκάσουν μια μαζική και γενικευμένη απομείωση στους ξένους κατόχους ομολόγων. Οι οικονομολόγοι που παινεύονταν για τη «συναίνεση του Μπουένος Αιρες», ως το νέο τρόπο διαχείρισης των οικονομιών, εκ των υστέρων δείχνουν ανόητοι. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο έχει από καιρό αναγνωρίσει ότι έδωσε πολλά δάνεια προσπαθώντας να σώσει τη μη βιώσιμη πρόσδεση της Αργεντινής στο δολάριο, καθώς κατέρρευσε το 2001.

Αυτή δεν είναι η πρώτη φορά που μια χρεοκοπία της Αργεντινής έχει απειλήσει τις διεθνείς κεφαλαιαγορές. Σύμφωνα με την καταμέτρηση που συντάξαμε μαζί με την Κάρμεν Ρέινχαρτ το 2009 για το βιβλίο μας «Αυτή τη φορά είναι διαφορετικά», η Αργεντινή έχει χρεοκοπήσει σε επτά προηγούμενες περιπτώσεις: 1827, 1890, 1951, 1956, 1982, 1989, και 2001.

Η Αργεντινή μπορεί να είναι τόσο διάσημη για τις χρεοκοπίες της, όσο είναι και για τις ομάδες ποδοσφαίρου της, αλλά δεν είναι η μόνη

Η Αργεντινή μπορεί να είναι τόσο διάσημη για τις χρεοκοπίες της, όσο είναι και για τις ομάδες ποδοσφαίρου της, αλλά δεν είναι η μόνη. Σχεδόν κάθε χώρα με αναδυόμενες αγορές αντιμετώπισε επαναλαμβανόμενα προβλήματα κρατικού χρέους. Η Βενεζουέλα είναι η κάτοχος του ρεκόρ, με 11 χρεοκοπίες από το 1826 και, ενδεχομένως, με άλλες που θα έρθουν.

Πίσω στο 2003, εν μέρει ως απάντηση στην κρίση της Αργεντινής, το ΔΝΤ πρότεινε ένα νέο πλαίσιο για την νομική τακτοποίηση του κρατικού χρέους. Ομως, η πρόταση αντιμετώπισε την έντονη αντίθεση όχι μόνο από τους πιστωτές που φοβήθηκαν ότι το ΔΝΤ θα είναι πολύ φιλικό σε προβληματικούς οφειλέτες, αλλά και από τις αναδυόμενες αγορές που δεν έβλεπαν κανένα βραχυπρόθεσμο κίνδυνο για το αξιόχρεο τους. Οι υγιείς δανειολήπτες ανησύχησαν ότι οι πιστωτές θα ζητούσαν υψηλότερα επιτόκια εάν οι κυρώσεις για χρεοκοπία μαλάκωναν.

Πρόσφατα, ως αποτέλεσμα της επανεξέτασης της δανειοδότησης του ΔΝΤ προς την περιφέρεια της Ευρώπης (και ειδικότερα στην Ελλάδα), το Ταμείο έχει προωθήσει μια άλλη προσέγγιση για την αναδιάρθρωση του χρέους, μια προσέγγιση που θα μπορούσε να εφαρμοστεί ευκολότερα. Το ΔΝΤ αναγνωρίζει τώρα ότι το μεγαλύτερο μέρος της χρηματοδότησης ουσιαστικά χρησιμοποιείται για να επιτρέψει στους βραχυπρόθεσμους πιστωτές να αποφύγουν τις απώλειες. Ως αποτέλεσμα, δεν απέμειναν αρκετά χρήματα για να μειωθούν οι περικοπές στον προϋπολογισμό που επιβλήθηκε από την ξαφνική διακοπή της εξωτερικής χρηματοδότησης.

Η αναδιαμόρφωση είναι ένας ευφημισμός για την αναδιάρθρωση του χρέους, η οποία επιτρέπει στις χώρες να δανείζονται από τους υπάρχοντες πιστωτές

Η εμπειρία από την πρόσφατη κρίση της ευρωζώνης είναι κάθετα αντίθετη με την κρίση χρέους της Λατινικής Αμερικής στη δεκαετία του 1980, όταν οι τράπεζες δεν είχαν τη δυνατότητα να ξεφύγουν γρήγορα από τα δάνεια τους. Αν η νέα πρόταση υιοθετηθεί, το ΔΝΤ θα αρνηθεί υπό όρους κεφάλαια σε χώρες που μεταφέρουν βάρη χρέους που οι ειδικοί του Ταμείου εκτιμούν ότι πολύ πιθανόν δεν είναι βιώσιμο. Οι πιστωτές θα πρέπει πρώτα να συμφωνήσουν σε μια «αναδιαμόρφωση» (reprofiling) του χρέους.

Η αναδιαμόρφωση είναι ένας ευφημισμός για την αναδιάρθρωση του χρέους, η οποία επιτρέπει στις χώρες να δανείζονται από τους υπάρχοντες πιστωτές για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και με χαμηλότερα επιτόκια από ό,τι θα ήταν σε θέση να κάνουν στην ελεύθερη αγορά. Αν και δεν είναι καθόλου σαφές πόσο εύκολα το ΔΝΤ θα μπορούσε να επιμείνει απέναντι στους πιστωτές που διαπραγματεύονται σκληρά, η νέα πολιτική, εάν υιοθετηθεί, θα σκληρύνει την προσέγγιση του Ταμείου σε περιπτώσεις όπου βρίσκει τον εαυτό του να πετά τα καλά χρήματα μετά τα κακά.

Επί του παρόντος, οι Ηνωμένες Πολιτείες δείχνουν απρόθυμες να συναινέσουν στην πρόταση του ΔΝΤ. Προφανώς, οι κυβερνητικές αρχές των ΗΠΑ πιστεύουν ότι σε ορισμένες περιπτώσεις η γεωπολιτική προηγείται της οικονομίας (κάτι που αντικατοπτρίζεται, για παράδειγμα, στην πρόσφατη επιστροφή του ΔΝΤ στην Ουκρανία μετά από μια σειρά αποτυχημένων προγραμμάτων).

Η αμερικανική αντίσταση είναι ατυχής. Θα ήταν πολύ καλύτερα αν οι ΗΠΑ έβρισκαν τρόπους συνολικής χρηματοδότησης ειδικών περιπτώσεων, όπως η Ουκρανία, αντί να σχεδιάζει το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα γύρω από αυτές.

Οι χώρες που ενδιαφέρονται για δανεισμό μεγάλων ποσών από το εξωτερικό θα πρέπει να αναπτύξουν θεσμούς οι οποίοι θα έκαναν την υπόσχεση της αποπληρωμής αξιόπιστη

Με δεδομένες τις συνεχείς επιπλοκές από την εκδίκαση των συμβάσεων κρατικού χρέους σε ξένα δικαστήρια, και την αδυναμία του κόσμου να οργανώσει μια αξιόπιστη και δίκαιη διαδικασία για τις ξένες πτωχεύσεις, ίσως η καλύτερη ιδέα είναι να κατευθύνουν τη ροή του μεγαλύτερου μέρους του διεθνούς χρέους μέσω των δικαστηρίων της χώρας-οφειλέτη. Ο Τζέρεμι Μπάλοου και εγώ κάναμε μια πρόταση προς αυτή την κατεύθυνση πριν από 25 χρόνια. Εξακολουθεί να είναι η σωστή προσέγγιση.

Σε αυτό το σενάριο, οι χώρες που ενδιαφέρονται για δανεισμό μεγάλων ποσών από το εξωτερικό θα πρέπει να αναπτύξουν θεσμούς οι οποίοι θα έκαναν την υπόσχεση της αποπληρωμής αξιόπιστη. Σε γενικές γραμμές, η εμπειρία υποστηρίζει αυτή τη μέθοδο. Πράγματι, η τεράστια επέκταση της έκδοσης εσωτερικού χρέους (χρεογράφων) των αναδυόμενων αγορών τα τελευταία χρόνια έχει βοηθήσει την απομείωση εντάσεων στις αγορές (αν και η συνεχιζόμενη εξάρτηση εταιρειών από το ξένο χρέος αφήνει πολλές από τις χώρες ευάλωτες).

Αλλά ο εσωτερικός δανεισμός δεν είναι πανάκεια. Το να πιστεύει κανείς ότι κάθε χώρα που εκδίδει χρέος στο δικό της νόμισμα δεν αντιμετωπίζει κινδύνους, όσο η συναλλαγματική ισοτιμία είναι ευέλικτη, είναι εκπληκτικά αφελές. Κατ' αρχήν, εξακολουθεί να υπάρχει ο κίνδυνος πληθωρισμού, ιδίως για τις χώρες με αδύναμους δημοσιονομικούς θεσμούς και το βάρος του χρέους.

Παρ' όλα αυτά, το τελευταίο τραύμα του χρέους της Αργεντινής δείχνει ότι το παγκόσμιο σύστημα για τη διαχείριση του χρέους έχει μεγάλη ανάγκη επισκευής. Η εμβάθυνση των εσωτερικών αγορών χρέους - και ίσως αλλαγές σύμφωνα με τις κατευθύνσεις που προτείνονται από το ΔΝΤ - είναι απολύτως αναγκαίες.

*Ο Κένεθ Ρογκόφ είναι Καθηγητής Οικονομικών και Δημόσιας Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ. Το 2011 τιμήθηκε με το βραβείο Deutsche Bank στον τομέα των Χρηματοπιστωτικής Οικονομίας. Από το 2001-2003 ήταν ο κύριος οικονομολόγος για το ΔΝΤ.

Πηγή: Project Syndicate

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr