Αυτή την εβδομάδα –την Παρασκευή, για την ακρίβεια, 24 Ιανουαρίου- αναμένεται να ξεκινήσει από το Mega η προβολή του δεύτερου κύκλου της τηλεοπτικής σειράς "Άγιος Παϊσιος – Από τα Φάρασα στον Ουρανό", μια παραγωγή του Ινστιτούτου "Άγιος Μάξιμος ο Γραικός", που δεν είναι –δεδηλωμένα, απροκάλυπτα- παρά το κοσμικό υποκατάστημα της Μονής Βατοπαιδίου. Ο πρώτος κύκλος της σειράς απέσπασε εντυπωσιακά ποσοστά τηλεθέασης –εξ ου κι εξασφάλισε έναν δεύτερο κύκλο. Ωστόσο, από την πρώτη στιγμή αντιμετώπισε ένα δίλημμα αυτοπροσδιορισμού –με άλλα λόγια: μια κρίση ταυτότητας. Τι ακριβώς "είναι" αυτή η σειρά;
Εάν δώσουμε βάση στον τρόπο που περιγράφει η ίδια τον εαυτό της, στα κατά καιρούς δελτία τύπου του τηλεοπτικού σταθμού, θα παρατηρήσουμε ότι ο αυτοπροσδιορισμός της διαρκώς μεταλλάσσεται και πίσω από κάθε μεταλλαγή υποκρύπτεται μια νέα μορφή αμηχανίας ή/και ενοχής. Οι δημιουργοί της σειράς –πόσο μάλλον οι παραγγελιοδότες της- δείχνουν να αισθάνονται άβολα με τον κορσέ του εκάστοτε αυτοπροσδιορισμού και, αλλάζοντας συνεχώς κορσέ, δεν εξαλείφουν τη δυσφορία τους, απλώς την μεταθέτουν.
Τι θέλει να πει ο ποιητής; Ας γίνουμε όσο το δυνατόν πιο σαφείς. Όταν έσκασε πρώτη φορά μύτη αυτή η σειρά, τον Φεβρουάριο του 2022, αυτοπροσδιορίστηκε ως "ιστορική – βιογραφική", κάτι που δημιουργούσε ευθύς εξαρχής αντικρουόμενα συναισθήματα οργής και ιλαρότητας στις γραμμές των ιστορικών. Μια σειρά που, ήδη από τον υπότιτλό της, αποκαλύπτει ότι θεωρεί ως γενέτειρα του Παϊσίου τα Φάρασα της Καππαδοκίας (πολύ σωστά) και ως σημερινή διεύθυνση κατοικίας του μεταστάντος τον… Ουρανό (εδώ γελάνε), δεν ξεκινάει και με τα καλύτερα εχέγγυα αξιοπιστίας ως "ιστορική – βιογραφική". Αντιθέτως, εάν στον υπότιτλο αυτοπροσδιοριζόταν –ρίχνουμε μια ιδέα- με την περιγραφή "Από την Αλήθεια στον Μύθο", θα δικαιολογούσε κάπως τη μετάβαση στα μάτια των ιστορικών και θα περιόριζε τις αντιδράσεις τους.
Σας ακούγονται σχολαστικά όλα αυτά; Δεν είναι. Πολύ γρήγορα –από το πρώτο κιόλας επεισόδιο- οι δημιουργοί της σειράς και οι παραγγελιοδότες της έδειξαν ότι δεν είχαν την παραμικρή διάθεση να παραδεχτούν πως ανακατεύουν ιστορικά γεγονότα με μυθεύματα: όταν έκαναν λόγο για "Ουρανό", δεν μιλούσαν μεταφορικά· κυριολεκτούσαν. Στην πορεία, από επεισόδιο σε επεισόδιο, η κατάσταση δεν μπορούσε παρά μονάχα να επιδεινωθεί. Στο έκτο επεισόδιο, ο νεαρός Παϊσιος (τότε ακόμη ονόματι Αρσένιος) –απόφοιτος Δημοτικού, σημειωτέον- έριχνε στα σκουπίδια με συνοπτικές διαδικασίες την εξελικτική θεωρία του Δαρβίνου κι ενστερνιζόταν πέραν πάσης αμφιβολίας την καταγωγή του ανθρώπου από τον Αδάμ, την Εύα, το Μήλο και το Φλύαρο Φίδι, όχι με κάποιας μορφής –έστω και πρωτόγονης- επιχειρηματολογίας, αλλά ζητώντας από τον Ιησού Χριστό να του φανερωθεί αυτοπροσώπως και ο Ιησούς Χριστός, το βρήκατε, του φανερώθηκε πάραυτα. Εικάζω ότι κάπου εδώ οι μισοί ιστορικοί κινδύνευσαν από αιφνίδια καρδιακή ανακοπή και οι άλλοι μισοί έτρεξαν στην τουαλέτα κατουρημένοι από τα γέλια. Κάποιος απόηχος των αντιδράσεών τους, όμως, θα έφθασε και στα αφτιά των δημιουργών/παραγγελιοδοτών που, προκειμένου να τις κατευνάσουν, έσπευσαν να μετονομάσουν τη σειρά από "βιογραφική – ιστορική" σε "ιστορική – θρησκευτική", κλείνοντας έτσι το μάτι στους ειδήμονες ότι, εντάξει, η σειρά δεν είναι κι εντελώς… ιστορική, δεν την προορίζουμε για το History Channel, ενίοτε λέμε και καμιά θρησκευτική τερατολογία, να περάσει η ώρα. Εντούτοις, ούτε αυτή η μετάλλαξη του αυτοπροσδιορισμού καταλάγιασε τις αντιδράσεις, οπότε και προχώρησαν σε νέα θαρραλέα μετάλλαξη: όχι, γράψτε πάλι λάθος, η σειρά δεν είναι ούτε "ιστορική – θρησκευτική", δεν είναι καθόλου "ιστορική" -φτου, κακά-, είναι ένα "θρησκευτικό δράμα", τάλε κουάλε με τα "θρησκευτικά δράματα" που προβάλλονται κάθε Πάσχα και κάθε Χριστούγεννα κι έχουν τόση συγγένεια με την ιστορική αλήθεια όση η Μαρία Αντουανέτα με την Κοκκινοσκουφίτσα.
Αντιδράσεις, είπα; Ρέπω κι εγώ στην υπερβολή. Σιγά τις αντιδράσεις. Καλαμπούρια και κακεντρέχειες στους κύκλους των ειδημόνων που, εάν κρίνουμε από τη δημόσια σιωπή τους στην Ελλάδα (με ολίγες λαμπρές εξαιρέσεις, βεβαίως-βεβαίως), μάλλον υιοθετούν την κυνική άποψη πως τα αμνοερίφια δεν χρήζουν καμίας προστασίας ή έστω προειδοποίησης εκ μέρους τους, εάν καταπίνουν αμάσητη όποια τερατολογία τούς σερβίρει η Μονή Βατοπαιδίου, "κακό του κεφαλιού" τους. Και το κερασάκι στην τούρτα; Η σειρά επελαύνει ξανά αυτοπροσδιοριζόμενη ως "ιστορική – βιογραφική" (σαν να μην πέρασε μια μέρα) και υπόσχεται ότι θα δείξει τόσο τα "θαύματα" που έκανε ο Παϊσιος εν ζωή, όσο και τα… μεταθανάτια. Μάλιστα, στο αποκορύφωμα αυτής της παράνοιας, ο Προκόπης Αγαθοκλέους, ο πρωταγωνιστής της σειράς, φιλοξενείται στις σελίδες των "Νέων" το περασμένο Σάββατο και θρηνολογεί στον πηχυαίο τίτλο: "Αλίμονο εάν από τον κόσμο χαθεί η πνευματικότητα". Όπου –για όποιον δεν το έπιασε με το πρώτο- "πνευματικότητα" είναι οι τερατολογίες ξεμωραμένων καλόγερων και –εξ αντιδιαστολής, θα πρέπει να υποθέσω- "αντιπνευματικότητα" είναι η δαρβινική θεωρία και, εν γένει, η επιστημονική έρευνα. Ο ορισμός της υποκλοπής. Το ριφιφί του αιώνα.