Μισαλλοδοξία και συμπερίληψη

Η τελετή έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων στο Παρίσι επανέφερε στην ημερήσια διάταξη την ατέρμονη συζήτηση γύρω από τη μισαλλοδοξία και τη συμπερίληψη. Η συζήτηση αυτή δεν σβήνει ποτέ.

Καταλαγιάζει, περνάει στο περιθώριο κι εκεί που τεκμαίρεις πως "ό,τι ήταν να ειπωθεί, ειπώθηκε", κάποιος αναμοχλεύει τα μισοσβησμένα κάρβουνα, αναζωπυρώνεται και ξεκινάει από την αρχή, λες και "τίποτε πριν δεν είχε ειπωθεί". Έχω την αίσθηση –τη διαίσθηση, αν προτιμάτε- πως από εδώ κι εμπρός κάθε νέα γενιά θα ξεκινάει αυτή τη συζήτηση με τη ζέση και το μεράκι των Πρωτόπλαστων.

Η μισαλλοδοξία είναι μια πανέμορφη λέξη που εκφράζει κάτι αποκρουστικό. Πώς λέμε: "από έξω κούκλα κι από μέσα πανούκλα;". Αυτό ακριβώς. Μισαλλοδοξία: το μίσος για τη δόξα (την πίστη, την άποψη) του άλλου. Στους αντίποδες, η συμπερίληψη: όλοι οι καλοί χωράνε. Οι αλγόριθμοι των social media ευνοούν την ομοιομορφία και τείνουν να μας φέρνουν σε επαφή με άτομα που, όπως κι εμείς, πάσχουν από την "προκατάληψη της επιβεβαίωσης": τους αρέσει να ακούν τις δικές τους απόψεις από τα χείλη των άλλων. Κακό είναι αυτό; Δεν το λες και καλό.

Σίγουρα η αυτοπεποίθηση του καθενός μας χρειάζεται από καιρού εις καιρόν μια τονωτική ένεση· θα ήταν πραγματική κόλαση ένας κόσμος όπου δεν θα συναπαντούσαμε ούτε μία "αδελφή ψυχή" πρόθυμη να δείξει κατανόηση και (γιατί όχι;) να υιοθετήσει τις ιδέες μας, τις
φιλοδοξίες μας, τα όνειρά μας ή και να μοιραστεί μόνο τον καημό μας, να συμπάσχει μαζί μας για ό,τι μας εκνευρίζει ή μας εξοργίζει.

Από εκεί κι έπειτα, το πράγμα αρχίζει να χαλάει με τη συχνότητα και τη δραστικότητα των τονωτικών ενέσεων· εν ολίγοις, με τη δοσολογία.

Μια overdose αυταρέσκεια μπορεί να μας οδηγήσει στο λανθασμένο συμπέρασμα ότι το σύμπαν περιστρέφεται γύρω από τον άξονά μας (εκείνος ο απατεώνας ο Κοέλιο μάς έχει κάνει μεγάλη ζημιά) και οι άλλοι δεν είναι παρά αντίτυπά μας, άλλοι πιστά αντίγραφα, άλλοι κακέκτυπα, ετερόφωτα εν πάση περιπτώσει πλάσματα που τρέφονται κι ανθίζουν αποκλειστικά από τη δική μας ενέργεια. Το παρατηρώ ιδίως το καλοκαίρι στις παραλίες, με τις μπάρμπεκιου καλλονές και τους σφίχτερμεν καλλονούς που τραβούν όλη την ώρα selfies με τα κινητά τους. Μου έρχεται να τους βάλω όλους στη σειρά και να τους μοιράσω σκαμπίλια, όπως ο Ούγκο Τονιάτσι στους "Εντιμότατους φίλους μου", στην περίφημη σκηνή με το τρένο. Ο μόνος λόγος που με συγκρατεί είναι ότι δεν θα προλάβω κατόπιν να διαφύγω· θα με σαπίσουν στο ξύλο.

Η συμπερίληψη σε εμποδίζει να εγκλωβιστείς στο ναρκισσισμό σου. Σου υπενθυμίζει διαρκώς ότι υπάρχουν τριγύρω σου πλάσματα διαφορετικά από εσένα, με άλλες αντιλήψεις, με άλλα γούστα. Δεν σου επιβάλλει να τα κάνεις σώνει και καλά παρέα, αλλά ούτε είναι και σωστό –σου λέει- εσύ και τα γούστα σου να κυκλοφορείτε ελεύθερα στο δρόμο και όσοι δεν είναι του δικού σου γούστου να κρύβονται στις κατακόμβες.

Υποτίθεται πως αυτή είναι και η λυδία λίθος της δημοκρατίας: να έχουν τα ίδια δικαιώματα μ’ εσένα εκείνοι που δεν συμφωνούν μαζί σου. Αλλιώς δεν λέγεται "δημοκρατία"· λέγεται "καθρέφτη, καθρεφτάκι μου, ποιος είναι ο πιο ωραίος;".

Εξυπακούεται ότι υπάρχει και μια τρίτη κατηγορία, που κινείται ανάμεσα στη μισαλλοδοξία και στη συμπερίληψη και, παραδόξως, τα κίνητρά της δεν είναι τόσο αγαθά όσο ακούγονται. Είναι η κατηγορία που επιχείρησε να εκφράσει η Καθολική Εκκλησία της Γαλλίας μιλώντας (και ζητώντας συγγνώμη, εκ μέρους της Γαλλίας) για "χλευασμό του χριστιανισμού" κατά την εναρκτήρια τελετή. Τι είπε; Ας δούμε πρώτα τι "δεν" είπε. Δεν είπε: "Μην ειρωνεύεστε τους χριστιανούς, ειρωνευτείτε τους μουσουλμάνους". Είπε: "Μην ειρωνευτείτε κανέναν". Είπε: "Σεβασμός προς όλους". Too good to be true. Ο σεβασμός προς όλους και η αντιμετώπιση κάθε θρησκευτικής παράδοσης ως "ιερής" -ακόμη και της πιο χαζής ή/και της πιο μισάνθρωπης- θα έστελνε όλον τον Διαφωτισμό στα σκουπίδια. Θα αχρήστευε εν μία νυκτί την ελευθερία της σκέψης, την ελευθερία της έκφρασης και την ελευθερία της δημιουργίας. Θα άνοιγε την πίσω πόρτα για τη δικαίωση εκείνων των "θιγμένων" που δολοφόνησαν τους σκιτσογράφους του Charlie Hebdo. Και, από εκείνη την αποφράδα ημέρα του 2015, "είμαστε όλοι Charlie Hebdo". Ή δεν είμαστε;

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr