Ο κίνδυνος από τους δημαγωγούς

Πριν λίγες ημέρες, με αφορμή την ανατρεπτική εκλογική νίκη του Ντόναλντ Τραμπ, ο Economist κυκλοφόρησε με ένα άκρως ευρηματικό εξώφυλλο, όπου Τραμπ και Φάρατζ κρούουν τα τύμπανα του πολέμου, ο Πούτιν φυσάει την φλογέρα και η Λεπέν, εμφανίζεται ως σαν την «ελευθερία», από τον γνωστό πίνακα του Ντελακρουά.

Στο βάθος του σκίτσου κυματίζει η σημαία των ΗΠΑ, δίνοντας την εντύπωση, ότι η Αμερική του Τραμπ νίκησε τον πόλεμο και στο πλευρό της στέκονται οι σύμμαχοί της.

Την ίδια χρονική περίοδο, η γνωστή ιστοσελίδα Politico Europe, δημοσίευσε σκίτσο που απεικονίζονται οι ηγέτες της ευρωπαϊκής ακροδεξιάς (Λεπεν, Βίλντερς και Πέτρι) όπου σε μορφή debate εις εξ αυτών δηλώνει αντίστοιχα: «Ας κάνουμε την Γαλλία ξανά ισχυρή», «Ας κάνουμε την Ολλανδία ξανά ισχυρή» και «Ας κάνουμε την Γερμανία ξανά ισχυρή.» Αντιγράφοντας το προεκλογικό σλόγκαν Τραμπ, όπου έλεγε «Ας κάνουμε την Αμερική ξανά ισχυρή.»

Τα δύο αυτά σκίτσα, επιβεβαιώνουν την γνωστή ρήση «μία εικόνα χίλιες λέξεις» καθώς αποτυπώνουν κατά τρόπο εύστοχο την αισιοδοξία με την οποία έχουν γεμίσει στην Ευρώπη οι ακραίες φωνές που κινούνται στον χώρο της ακροδεξιάς, που υιοθετούν επιθετική, λαϊκίστικη και αντιευρωπαϊκή ρητορική. Αποτυπώνουν κατά τρόπο γλαφυρό το γεγονός ότι το τοπίο στην Ευρώπη μπορεί να ανατραπεί αν outsider, όπως ο Τραμπ, επικρατήσουν.

Χώρες όπως η Αυστρία, η Ολλανδία, η Γαλλία και η Γερμανία, έχουν εκλογές μέσα στο 2017 και σε κάθε μία από αυτές σημειώνεται αύξηση της εκλογικής επιρροής των ακραίων δυνάμεων, οι οποίες ευελπιστούν να διευρύνουν την ισχύ τους αισθανόμενες αισιοδοξία, από το αποτέλεσμα που έφεραν οι αμερικανικές εκλογές.

Στην Ολλανδία το εθνοκεντρικό κόμμα του Βίλντερς, στην Γαλλία στο επίκεντρο έχει βρεθεί η εθνικίστρια Λεπέν, ενώ στην Γερμανία σημαίνοντα ρόλο αναμένεται να έχει το ακραία δεξιό CSU. Η νίκη Τραμπ με την ρητορική και την ατζέντα που προσκόμισε, τόνωσε το φρόνιμα των ακραίων και εθνικιστικών κομμάτων της Ευρώπης, τα οποία ποντάρουν στην αδυναμία της Ένωσης να διαχειριστεί ζητήματα, όπως η οικονομική κρίση, το μεταναστευτικό και η τρομοκρατία. Η Ευρωπαϊκή Ένωση φάνηκε στα δύσκολα αυτά χρόνια, αδύναμη να ασκήσει μία αποτελεσματική ενιαία πολιτική, η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση κατέληξε να θεωρείται ένα άψυχο όραμα, ενώ σε έναν βαθμό αναδείχτηκε η ένδεια στην εξεύρεση ηγετικών προσωπικοτήτων.

Τα κενά αυτά, προσπαθούν τώρα να καλύψουν φωνές που με σκεπτικισμό βλέπουν ολόκληρο το όραμα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, φιλοδοξούν στροφή στην έννοια της πόλης – κράτους κηρύττοντας, ότι θέλουν να διαφυλάξουν ανόθευτη την παράδοση και την ιστορία του τόπου τους. Η πάλαι ποτέ διπλωματία, έδωσε την θέση της στην ρητορική μίσους, ενώ την ίδια ώρα η θεωρία της διαφύλαξης της «καθαρότητας» της φυλής γίνεται σημαία στα χέρια καιροσκόπων λαϊκιστών, που ποντάρουν στην αγανάκτηση των πολιτών. Τα εθνικά σύμβολα μετατρέπονται σε εργαλεία πολιτικής επικοινωνίας και οι πολίτες κινδυνεύουν να μετατραπούν σε οπαδούς.

Φαίνεται, πως όπως στην τέχνη, την τεχνολογία και τις επιστήμες τις τελευταίες δεκαετίες οι ΗΠΑ οδηγούν τις εξελίξεις και «κατασκευάζουν» το αύριο που μεταφέρεται και στις υπόλοιπες ηπείρους, έτσι και σε αυτή την περίπτωση διαφαίνεται πως είναι σε θέση να επηρεάσουν και την γέννηση πολιτικών κινημάτων ή τουλάχιστον να την υποβοηθήσουν με το παράδειγμά τους. Αν επικρατήσουν οι ακραίες αυτές φωνές όμως, όχι μόνο θα διαλυθεί το ευρωπαϊκό οικοδόμημα, αλλά την ίδια στιγμή θα τεθούν σε τροχιά σύγκρουσης οι διμερής σχέσεις των κρατών, γεγονός που θα έχει προφανώς άμεσο αντίκτυπο και στην Ελλάδα.

Είναι ηθικό καθήκον όλων των ευρωπαίων πολιτών να είναι σε πολιτική εγρήγορση ώστε να επικρατήσει η λογική και η φρόνηση, να διαφυλαχτούν τα κεκτημένα της σύγχρονης Δημοκρατίας και να προστατευτούν από την υπεύθυνη και της ανεύθυνη δημαγωγία.

Ιδιαιτέρως τα συμφέροντα της Ελλάδας, ως μια μικρή γεωγραφική χώρα στον παγκόσμιο χάρτη, με ισχνή οικονομική και στρατιωτική υπεροχή, οφείλει να αποτρέψει την γέννηση ανάλογων πολιτικών ρευμάτων στους κόλπους της, τα οποία θα προσπαθήσουν να υιοθετήσουν τις νέες πολιτικές τάσεις, όχι γιατί τις θεωρούν πρόσφορες για τον τόπο, αλλά γιατί τις θεωρούν πάτημα για να εισέλθουν δια της δημαγωγίας στην εξουσία και να θέσουν σε κίνδυνο ακόμα και το ίδιο το πολίτευμα.

* Ο Βασίλης Βρανάς είναι υποψήφιος Διδάκτωρ Πολιτικής Φιλοσοφίας (ΕΚΠΑ)

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr