Μπορεί να μην άρεσε σε όλους ο τρόπος που μπήκε και πάλι στην ατζέντα, αλλά γεγονός είναι ότι το θέμα είναι σοβαρό και αγγίζει την ίδια την ποιότητα της δημοκρατίας μας. Ο λόγος για τη θέση των οροθετικών στην Ελλάδα, για τις διακρίσεις και τα δικαιώματά τους. Η δημόσια δήλωση του Γρηγόρη Βαλλιανάτου ότι είναι οροθετικός, άσχετα αν κάποιος συμφωνεί ή όχι με τον τρόπο που έγινε, δημιούργησε αίσθηση και άνοιξε πάλι τη συζήτηση για ένα θέμα το οποίο πολλές φορές αντιμετωπίζεται ως ταμπού ενώ τις περισσότερες φορές μπαίνει κάτω από το χαλί όπως συμβαίνει και με τόσα άλλα θέματα που αφορούν στα δικαιώματα. «Ωχ, βρε, αδερφέ! Είναι ώρα να ασχολούμαστε με τέτοια τώρα; Υπάρχουν πιο σοβαρά προβλήματα» είναι μια συνηθισμένη αντίδραση όταν πάει να ανοίξει η συζήτηση για τα κοινωνικά δικαιώματα.
Στην Ελλάδα εκτιμάται ότι ο αριθμός των οροθετικών κυμαίνεται γύρω στις 20,000
Ας δούμε τα στοιχεία. Στην Ελλάδα εκτιμάται ότι ο αριθμός των οροθετικών κυμαίνεται γύρω στις 20,000. Οι πιο συντηρητικές εκτιμήσεις λένε τουλάχιστον 10,000. Σε κάθε περίπτωση, ο αριθμός δεν είναι αμελητέος. Οι πλειοψηφία αυτών δεν είναι ομοφυλόφιλοι, όπως τα στερεότυπα αφήνουν να νοηθεί. Δεν είναι ούτε μετανάστες, όπως λέει ένας άλλος μύθος. Ούτε οι εκδιδόμενες γυναίκες όπως η ελληνική κυβέρνηση προσπάθησε να μας πει το 2012. Είναι χρήστες ενδοφλέβιων ουσιών. Χρήστες οι οποίοι αναγκάζονται να χρησιμοποιούν μολυσμένες σύριγγες για να πάρουν τη δόση τους και οι οποίοι έχουν αφεθεί στην τύχη τους λόγω της έλλειψης μιας ολοκληρωμένης και αποτελεσματικής πολιτικής έναντι των ναρκωτικών. Ο ΟΚΑΝΑ έχει μιλήσει επανειλημμένα για το πρόβλημα ζητώντας από την πολιτεία άμεση δράση. Δυστυχώς η ανταπόκριση υπήρξε περιορισμένη ως ανύπαρκτη.
Πέρασαν πολλά χρόνια από τη δεκαετία του 1980 κατά την οποία οι ασθενείς και οι φορείς με AIDS αντιμετωπίζονταν ως μιάσματα της κοινωνίας, ως θανατηφόρος κίνδυνος. Το AIDS σήμερα δεν θερίζει όπως τότε. Ούτε προκαλεί τη φρίκη που κάποτε προκαλούσε. Τα στοιχεία δείχνουν ότι και η ποιότητα και το προσδόκιμο ζωής των ασθενών και φορέων του AIDS είναι κατά πολύ βελτιωμένα. Οι θάνατοι μειώθηκαν, το κόστος αντιμετώπισης της ασθένειας, αν και ακόμα ψηλό, έπεσε. Εκατοντάδες συμπολίτες μας που είναι οροθετικοί ζουν και εργάζονται ανάμεσα μας. Είναι δίπλα μας στους εργασιακούς χώρους, στις στιγμές της διασκέδασης μας. Αυτά είναι τα καλά νέα. Αλλά τελειώνουν εδώ.
Η στοχοποίηση κοινωνικών ομάδων, όπως οι ομοφυλόφιλοι, οι μετανάστες ή οι ιερόδουλες δεν έχει σταματήσει
Τα κακά νέα είναι ότι, σύμφωνα με στοιχεία των ελληνικών οργανώσεων οροθετικών, ο αριθμός ασθενών και φορέων με AIDS έχει αυξηθεί και το κόστος της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης σε πολλά νοσοκομεία, όπως για παράδειγμα στο ΑΧΕΠΑ, δεν μπορεί να καλυφθεί. Αποτέλεσμα είναι οροθετικοί και ασθενείς να ζουν καθημερινά με ένα εφιάλτη για την επόμενη μέρα.
Οι διακρίσεις εναντίον οροθετικών, τόσο στην παροχή ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης όσο και στο χώρο εργασίας, είναι μια πραγματικότητα
Παράλληλα ο στιγματισμός δεν έχει παρέλθει. Ούτε τα στερεότυπα έχουν εκλείψει. Οι διακρίσεις εναντίον οροθετικών, τόσο στην παροχή ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης όσο και στο χώρο εργασίας, είναι μια πραγματικότητα. Η στοχοποίηση κοινωνικών ομάδων, όπως οι ομοφυλόφιλοι, οι μετανάστες ή οι ιερόδουλες δεν έχει σταματήσει. Η προσωρινή φυλάκιση και διαπόμπευση, με κρατική οδηγία, 26 οροθετικών εκδιδόμενων γυναικών το 2012 είναι ενδεικτικό παράδειγμα.
Ο φόβος των διακρίσεων επιβάλλει στους περισσότερους οροθετικούς να κρύβουν την ασθένειά τους ειδικά στους χώρους εργασίας. Ο φόβος ότι αυτό ενδεχομένως να οδηγήσει στην απόλυσή τους είναι υπαρκτός. Και αυτό παρότι η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας (ΔΟΕ) υιοθέτησε το Μάιο του 2010 τη Σύσταση 200 με την οποία διαμορφώνεται ένα ισχυρό πλαίσιο προστασίας των εργασιακών δικαιωμάτων των οροθετικών. Στόχος της ΔΟΕ είναι η καταπολέμηση του εργασιακού αποκλεισμού και των δυσμενών διακρίσεων στους χώρους εργασίας καθώς και η διασφάλιση του απορρήτου των προσωπικών τους δεδομένων.
Το ελληνικό εργασιακό νομικό πλαίσιο παραμένει ελλιπές με αποτέλεσμα το παράθυρο των διακρίσεων να παραμένει ανοικτό
Η Ελλάδα, τον Οκτώβριο του 2013, καταδικάστηκε από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ) για παραβίαση των άρθρων 8 και 14 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου. Τα άρθρο 8 κατοχυρώνει το σεβασμό στην ιδιωτική και οικογενειακή ζωή και το άρθρο 14 απαγορεύει τις διακρίσεις. Η υπόθεση αφορούσε στην απόλυση το 2010 ενός οροθετικού εργαζόμενου ύστερα από πιέσεις συναδέλφων του στη διεύθυνση της εταιρείας. Ο απολυμένος κατέφυγε στην ελληνική δικαιοσύνη. Παρά το γεγονός ότι το Πρωτοδικείο Αθηνών και το Εφετείο τον δικαίωσαν το αρμόδιο τμήμα του Αρείου Πάγου αναίρεσε την απόφαση του Εφετείου και έκρινε ότι η απόλυση «δεν ήταν αντίθετη με το νόμο» διότι «δικαιολογούνταν από το συμφέρον του εργοδότη». Παρά την ευρωπαϊκή καταδίκη, το ελληνικό εργασιακό νομικό πλαίσιο παραμένει ελλιπές και δεν καλύπτει κοινωνικές ομάδες όπως οι οροθετικοί με αποτέλεσμα το παράθυρο των διακρίσεων να παραμένει ανοικτό.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο στιγματισμός και ο αποκλεισμός παραμένουν ίσως το μεγαλύτερο πρόβλημα. Για να σταματήσουν, και μαζί τους οι διακρίσεις, χρειάζεται σωστή διαπαιδαγώγηση σε όλα τα επίπεδα. Υπάρχει ανάγκη ουσιαστικής ενημέρωσης έτσι ώστε να αντιμετωπιστεί ο φόβος και να διαλυθούν τα στερεότυπα. Την πρώτη ευθύνη για όλα αυτά την έχει η πολιτεία η οποία πρέπει, επιτέλους, να αντιμετωπίσει το θέμα των δικαιωμάτων ως προτεραιότητα.