Πώς να "ξεφορτωθούμε" το Κυπριακό

Ο Σονέρ Τσαγαπτάι είναι διευθυντής του τουρκικού προγράμματος στο Washington Institute και μίλησε στην "Καθημερινή" της Κυριακής και στον συνάδελφο Παύλο Παπαδόπουλο για τα ελληνοτουρκικά, λίγο πριν φθάσει στην Αθήνα ο υπουργός Εξωτερικών της γειτονικής χώρας Μεβλούτ Τσαβούσογλου.

Αναλύοντας την κρίση στις σχέσεις των δυο χωρών, χρησιμοποίησε μια φράση που μου έκανε πολύ εντύπωση και τη βρίσκω εξαιρετικά διεισδυτική: "Λέγεται ότι το Μαυροβούνιο κυβερνά τη Σερβία και το Ναγκόρνο- Καραμπάχ κυβερνά την Αρμενία, είπε. Το ίδιο συμβαίνει και με την Κύπρο. Η Κύπρος κυβερνά την Ελλάδα και την Τουρκία".

Αν και η διατύπωση είναι εξαιρετικά επιτυχημένη, όσοι γνωρίζουν την ιστορία των σχέσεων των δυο χωρών δεν θα εκπλαγούν. Είναι άλλωστε γνωστό ότι Ελλάδα- Τουρκία έζησαν αρμονικά όλα τα χρόνια μετά τη Μικρασιατική καταστροφή, και τα σύννεφα άρχισαν να συσσωρεύονται όταν η Κύπρος άρχισε να διεκδικεί την ανεξαρτησία της από τη Μεγάλη Βρετανία και την ένωσή της με την Ελλάδα.

Για τους σημερινούς Ελληνες, το Κυπριακό είναι μια παλιά ιστορία που πλέον "δεν πουλάει”. Σίγουρα δεν συγκινεί, δεν κινητοποιεί και δεν ενδιαφέρει την κοινή γνώμη, που βλέπει τις δηλώσεις για το Κυπριακό, τις επικλήσεις του Διεθνούς Δικαίου και τις υπενθυμίσεις των αποφάσεων του ΟΗΕ, σαν μέρος μιας διπλωματικής χορογραφίας χωρίς νόημα. Το κυπριακό είναι πλέον μια "τροχοπέδη", έγραψε πρόσφατα ο Μιχάλης Μητσός στην εφημερίδα "Τα Νέα". Αλλοι κάνουν ένα βήμα παρακάτω και το βλέπουν σαν "ένα φορτίο που το μεταφέρουμε στους ώμους και δεν ξέρουμε πώς να το ξεφορτωθούμε" (βλ. Στέφανος Κασσιμάτης).

Για τους Τούρκους τα πράγματα είναι τελείως διαφορετικά. Το Κυπριακό είναι προτεραιότητα της εξωτερικής πολιτικής και για λόγους ασφαλείας και εξαιτίας των ιερών δεσμών της "μητέρας πατρίδας” με το "μωρό της πατρίδας”. Η τουρκική πολιτική τάξη θεωρεί ότι η Τουρκία κινδυνεύει από την περικύκλωσή της από την Ελλάδα -αν η Κύπρος χαθεί- καθώς συν τοις άλλοις, η Κύπρος ελέγχει και τα δυο λιμάνια της Τουρκίας που είναι η έξοδός της στην Ανατολική Μεσόγειο. Οπως το έθεσε ο μετριοπαθής πρόεδρος της Τουρκίας τη δεκαετία του '50 Τζελάλ Μπαγιάρ στους Αμερικανούς, η Κύπρος για την Τουρκία είναι ζωτικής σημασίας, ενώ για την Ελλάδα "είναι ένα καπρίτσιο”, (βλ Αλέξης Ηρακλείδης, Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειος, εκδόσεις Θεμέλιο).

Ακούγεται σαν κοινοτοπία, ότι στις παρούσες συνθήκες, δείχνει μάλλον απίθανο να υπάρξει οποιαδήποτε λύση στο Κυπριακό. Αλλωστε δεν είμαστε καθόλου βέβαιοι ούτε καν για τις επιδιώξεις του Νίκου Αναστασιάδη, που κατηγορείται ότι στο Κραν Μοντανά, αυτός πρότεινε στον Μεβλούτ Τσαβούσογλου τη λύση των δυο κρατών. Και δεν έχει διαψευστεί...

Μπορεί να υπάρξει ουσιαστική πρόοδος στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, όσο αυτή η πληγή παραμένει ανοιχτή; Ενδεχομένως θα μπορούσε. Αλλωστε δεν θα είναι η πρώτη φορά που το Κυπριακό μπαίνει στο ράφι. Θα μπορούσε να υπάρξει πρόοδος και εκτόνωση, όχι όμως και λύση, όσο το εθνικό θέμα παραμένει ανοιχτό... Και έτσι ξαναγυρίζουμε στο υπαρξιακό πρόβλημα των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Ένα πρόβλημα που ανέδειξε η πρόσφατη αντιπαράθεση ανάμεσα στον Κώστα Σημίτη και τον Κώστα Καραμανλή. Αντιπαράθεση ανάμεσα σε δυο σχολές.

Η μία είναι οπαδός των λύσεων, λύσεων που δεν μπορούν παρά να είναι φυσικά προϊόν συμβιβασμού ή επιδιαιτησίας. (Εκτός αν κερδίσουμε τον πόλεμο, αλλά μεταξύ μας δεν βλέπω και πολλούς πρόθυμους να ξεκινήσουμε μια νέα εκστρατεία). Η άλλη είναι οπαδός της ακινησίας και του σημερινού status quo. Με τον προφανή κίνδυνο σύντομα οι ελληνοτουρκικές σχέσεις, που τώρα εισέρχονται- όπως δείχνουν τα πράγματα- σε μια περίοδο σχετικής νηνεμίας, να επιστρέψουν σύντομα σε μια νέα φάση κρίσης και θερμής αντιπαράθεσης.

Δεν είναι σαφές τι επιδιώκει η ελληνική πλευρά στην παρούσα φάση. Διάλογο ώστε να βρεθεί λύση ή διάλογο ώστε να εκτονωθεί η ένταση και να μεταφέρουμε το πρόβλημα στο μέλλον; Δεν είναι σαφές ούτε αν ο Κυριάκος Μητσοτάκης έχει το κομματικό του μέτωπο ελεύθερο, ώστε να επιδιώξει λύσεις στα προβλήματα με την Τουρκία. Δεν είναι βέβαιο ούτε αν η ελληνική αριστερά, που παγίως υποστήριζε τον διάλογο και την επιδίωξη λύσεων μέσω αμοιβαίων συμβιβασμών, παραμένει στο ίδιο μήκος κύματος. Οι κατηγορίες που εκτόξευσε ο ΣΥΡΙΖΑ εναντίον της κυβέρνησης, για τις επαφές των Μητσοτάκη και Δένδια με τον κ. Τσαβούσογλου, ότι βοηθούν την Τουρκία "να αποκαταστήσει τη διεθνή εικόνα της, χωρίς κόστος”, δείχνουν ότι η Συμφωνία των Πρεσπών ήταν οδυνηρό μάθημα- πάθημα για την αξιωματική αντιπολίτευση. Δεν θα το επαναλάβει.

Δεν είναι καν βέβαιο ότι υπάρχει διάθεση στην ελληνική κοινή γνώμη για αναζήτηση λύσεων. Το θερμό καλοκαίρι του 2020 έχει ήδη ξεχαστεί...

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr