Πώς ξεγελάς τον εαυτό σου

Οι εκδόσεις Οξύ έριξαν πρόσφατα στην ελληνική αγορά του βιβλίου τα πρώτα πέντε τομίδια από μια συναρπαστική σειρά εκατοντάδων τίτλων του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης (Oxford University Press) με "μικρές εισαγωγές" γύρω από θεμελιώδεις έννοιες: το Χιούμορ, την Τρέλα, την Αισθητική, την Αντίληψη και την Πληροφορία. Στο τομίδιο του "Χιούμορ", που υπογράφει ο σύγχρονος αμερικανός φιλόσοφος της τέχνης Νόελ Κάρολ (γεν. 1947), βρίσκουμε σπάνιο πρωτογενές υλικό τόσο για την ίδια τη φύση του χιούμορ, όσο και για τις διάφορες "θεωρίες" που επιχείρησαν, ήδη από τους αρχαίους χρόνους αλλά κυρίως μετά τον 18 ο αιώνα, να δώσουν μια "ολιστική" εξήγηση σε αυτό το καθαρά ανθρώπινο χαρακτηριστικό –"παρότι μερικοί επιστήμονες", όπως σημειώνει ο Κάρολ, "υποστήριξαν πως ορισμένοι χιμπατζήδες που είχαν διδαχτεί τη νοηματική γλώσσα αντάλλασσαν λογοπαίγνια και τα απολάμβαναν": τη θεωρία της ανωτερότητας, της ασυμβατότητας, της απελευθέρωσης, του παιχνιδιού, της προδιάθεσης κ.ο.κ. –ανάλογα με την ανάγκη που ικανοποιεί εκείνος που κάνει χρήση ή/και επινοεί κάποια
συγκεκριμένη μορφή χιούμορ.

Ο Νόελ Κάρολ αναφέρει πολλά "ανέκδοτα" από όλο τον κόσμο προκειμένου να υποστηρίξει ή να αμφισβητήσει την άλφα ή τη βήτα "θεωρία" και ορισμένα από αυτά, εκτός από λιγότερο ή περισσότερο ξεκαρδιστικά, αποκαλύπτουν και λιγότερο ή περισσότερο αντιληπτές πτυχές της ανθρώπινης ιδιοσυγκρασίας. Ιδιαίτερη εντύπωση μού έκανε το παρακάτω ιρλανδικό: "Ένας Δουβλινέζος που λέγεται Πατ μπαίνει σ’ ένα μπαρ στη Νέα Υόρκη και παραγγέλνει τρία σφηνάκια Jameson. Τα πίνει μονορούφι, παραγγέλνει άλλα τρία και ούτω καθεξής. Τελικά, ο
μπάρμαν ρωτάει τον Πατ γιατί παραγγέλνει πάντα τα ποτά του ανά τρία. Ο Πατ τού εξηγεί ότι του αρέσει να φαντάζεται ότι πίνει μαζί με τα δύο αδέλφια του, που βρίσκονται πολύ μακριά –εκείνη την περίοδο, ο μεγαλύτερος αδελφός του είναι στο Γκάλγουεϊ [πόλη στη δυτική Ιρλανδία] και ο μικρότερος στο Σίντνεϊ. Πολύ γρήγορα ο Πατ γίνεται θαμώνας του μπαρ και κάθε μέρα, με το που εμφανίζεται, ο μπάρμαν αραδιάζει τρία σφηνάκια. Μια μέρα όμως, καθώς ο Πατ θρονιάζεται στο μπαρ, λέει: "Μόνο δύο σφηνάκια σήμερα”. "Λυπάμαι για την απώλειά σου”, σχολιάζει ο μπάρμαν. "Ποια απώλεια;” ρωτά ο Πατ. "Αφού παραγγέλνεις μόνο δύο σφηνάκια. Δεν πέθανε το ένα από τα αδέλφια σου;” "Όχι”, απαντάει ο Πατ. "Αφορά εμένα, ξέρεις. Έκοψα το ποτό”."

Το ανέκδοτο του Ιρλανδού που κόβει το ποτό χωρίς να το κόβει μπορεί να υπαχθεί σε παραπάνω από μία "θεωρίες" του χιούμορ, αλλά μας φανερώνει και τον κρυφό μηχανισμό που βάζουμε σε λειτουργία όταν αποφασίζουμε να ξεγελάσουμε τον εαυτό μας και να μην διαταράξουμε μια πιθανόν πολύτιμη για εμάς ψυχική ισορροπία (να την ονομάσουμε και "γαλήνη";) που τίθεται εν κινδύνω όποτε αποκαλύπτεται μια βαθύτερη λογική αντινομία.

Ακριβώς τον ίδιο διανοητικό μηχανισμό έθεταν σ’ εφαρμογή και οι καλόγεροι τον Μεσαίωνα όταν βάφτιζαν το κρέας "ψάρι" προκειμένου να συνεχίσουν να καταναλώνουν κρέας ακόμη και τις ημέρες της πιο αυστηρής νηστείας. Μπορεί αυτός ο μηχανισμός να μπάζει από παντού, αλλά κάνει τσάτρα-πάτρα τη δουλειά του, ιδίως εάν δεν πολυγουστάρεις να σκαλίζεις τα πράγματα και προτιμάς να ζεις, όπως θα έλεγαν οι Μόντι Πάιθον, "απαλλαγμένος από τις συμφορές της νοημοσύνης". Στο κάτω-κάτω της γραφής, για ποιον άλλο λόγο ανακαλύψαμε τα προσχήματα;

Την περασμένη Τετάρτη έτυχε να παρακολουθήσω στα δικαστήρια της Ευελπίδων το πρώτο μέρος της δίκης για την Απάτη του Αγίου Φωτός –Πατριαρχείο Ιεροσολύμων εναντίον Δημήτρη Αλικάκου- που αναμένεται, εκτός απροόπτου, να ολοκληρωθεί την Παρασκευή που μας έρχεται, 29 Μαρτίου του 2024. Εκτός ακόμη πιο συνταρακτικού απροόπτου ο Αλικάκος αναμένεται να αθωωθεί, καθώς τα στοιχεία που έχουν ήδη κατατεθεί στη δίκη του είναι συντριπτικά υπέρ του και η κατηγορούσα πλευρά, το Πατριαρχείο, ήταν κυριολεκτικά για λύπηση.

Αυτή η δίκη είχε πολλές ιδιομορφίες και η κυριότερη –ένας μηνυτής που συστηματικά απέφευγε την εκδίκαση της μήνυσής του, την ίδια στιγμή που ένας μηνυόμενος συστηματικά την επιδίωκε- δεν ήταν και η μοναδική. Last but not least, όπως λέμε στα χωριά μας, ήταν και η ιδιομορφία να εκδικάζεται παράλληλα στα τηλεοπτικά πρωινάδικα. Εκεί παρατηρούσαμε δύο φαινομενικά "παράδοξα" που λειτουργούσαν ως συγκοινωνούντα δοχεία: αφενός φανατικοί πολέμιοι του Αλικάκου και θιασώτες της αυτοανάφλεξης του Αγίου Φωτός να ισχυρίζονται ότι ποτέ δεν υποστήριξαν πως ανάβει στον Πανάγιο Τάφο με θεία παρέμβαση, αφετέρου άλλοι πονηρότεροι να ισχυρίζονται πως είτε ο Πανάγαθος παρεμβαίνει για να το ανάψει (σε μια δύστηνη μαρτυρική περιοχή όπου διαχρονικά το αίμα αθώων χύνεται ποταμηδόν αλλά δεν του κινεί το ενδιαφέρον για να παρέμβει) είτε πρόκειται για μια "συμβολική τελετή" του συρμού, η πίστη του ποιμνίου αποκλείεται να κλονιστεί, διότι ταξιδεύει μόνη της στο χρόνο και στο χώρο, ακλόνητη και ανεπηρέαστη από τα απανωτά χτυπήματα της κοινής λογικής… Σας θυμίζουν όλα αυτά το ανέκδοτο με τον Ιρλανδό που κόβει το ποτό πίνοντας ή μονάχα εγώ είμαι ο περίεργος;

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr