Πεποίθησή μου, εδώ και χρόνια, είναι ότι δεν υπάρχει μονάχα μια Ελλάδα. Υπάρχουν πολλές Ελλάδες, τουλάχιστον πέντε ή έξι, όσες και οι ταχύτητες ενός αυτοκινήτου. Αυτές οι πολλές Ελλάδες ή, εάν προτιμάτε, η Ελλάδα των πολλών ταχυτήτων διαμορφώνει μια ιδιαίτερα περίεργη, ανεξέλεγκτη κι ενίοτε επικίνδυνη κατάσταση.
Άλλη Ελλάδα προχωράει με την πρώτη ταχύτητα, άλλη με τη δεύτερη, άλλη με την τρίτη… -ενώ υπάρχει και μια Ελλάδα, διόλου αμελητέα στο μέγεθος, που κινείται σταθερά με την όπισθεν. Το αποτέλεσμα θυμίζει έντονα ένα παλιό τηλεοπτικό σκετσάκι των Μόντι Πάιθον, υπό τον ιλαρό τίτλο: "Δρομείς χωρίς αίσθηση προσανατολισμού"· μόλις ο αφέτης έδινε το σύνθημα, οι αθλητές έτρεχαν προς πάσα δυνατή κατεύθυνση.
Βεβαίως, δεν χρειάζεται και να το παινευτούμε. Δεν είναι αποκλειστικά δική μας εθνική πατέντα. Αρκεί να ρίξουμε μια βιαστική ματιά στον πλανήτη μας προκειμένου να διαπιστώσουμε ότι, παρά τις συντονισμένες προσπάθειες της λεγόμενης "παγκοσμιοποίησης" για την επιβολή ομοιομορφίας, υπάρχουν κράτη ή/και ομάδες κρατών που δείχνουν να κινούνται σε διαφορετικούς αιώνες. Ούτε είναι ανάγκη να απομακρυνθούμε πολύ από την περιοχή μας. Στον σκληρό πυρήνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπου επαιρόμαστε ότι ανήκουμε, ο δέκατος όγδοος αιώνας, ο επονομαζόμενος και "Αιώνας του Διαφωτισμού", έδωσε την απατηλή υπόσχεση/εντύπωση ότι το φως θα νικήσει το σκοτάδι και, όπου κυριαρχεί ακόμη ο ζόφος της αμάθειας και των προκαταλήψεων, θα διαλυθεί ευθύς μόλις ανάψουμε τον πυρσό των γνώσεων. Ο αιώνας που ακολούθησε, ο δέκατος ένατος, ο επονομαζόμενος και "Αιώνας της Επιστήμης", έδειξε να επιβεβαιώνει τη ψευδαίσθηση του προηγούμενου: η ανθρωπότητα ήταν προορισμένη να ακολουθήσει μια "γραμμική πορεία" προς τα εμπρός· ο δρόμος επιστροφής ή, πιο δραματικά, "πισωγυρίσματος" στους προ-νεωτερικούς χρόνους, στην εποχή προ Διαφωτισμού, είχε οριστικά μπλοκαριστεί.
Ο εικοστός αιώνας μάς τα μπέρδεψε λιγάκι. Από τη μια μεριά η επιστήμη κυριολεκτικά εκτοξεύθηκε σε δυσθεώρητα ύψη, το ίδιο και το προσδόκιμο όπως και η ποιότητα ζωής του μέσου ανθρώπου, αλλά από την άλλη μεριά η ανθρωπότητα ένιωσε στο πετσί της τέτοιες φρικαλεότητες και σε τόσο μαζική κλίμακα –τις βάφτισε "εθνοκαθάρσεις"- ώστε υποχρεώθηκε να αναθεωρήσει την πεποίθησή της για μια Ιστορία που βαδίζει σταθερά από το σκοτάδι προς το φως και από πίσω προς τα εμπρός: κάλλιστα μπορούσε να "πάρει ανάποδες". Εντούτοις, έως και την εμφάνιση των social media, κατά την αυγή του εικοστού πρώτου αιώνα, εξακολουθήσαμε να πιστεύουμε ότι τα "σκουπίδια" αποκλείεται να ξαναπεταχτούν πάλι έξω από τον "σκουπιδοτενεκέ". Οι συνομήλικοί μου –η γενιά των "εξήντα και φεύγα"- θυμούνται καθαρά πως ακόμη και οι πιο φθηνές βιντεοταινίες της δεκαετίας του 1980, όπως και οι αντίστοιχες κωμωδίες στην τηλεόραση, επιδείκνυαν ασυγκρίτως πιο θαρραλέα και βλάσφημη στάση απέναντι στις θρησκευτικές τερατολογίες από αυτήν που επιδεικνύουν σήμερα, σε μια εποχή μάλιστα που δεν έπαυε να επικρέμεται πάνω από τις κεφαλές των βλάσφημων η ποινική δίωξη (οι σχετικές διατάξεις του ποινικού κώδικα, τα διαβόητα άρθρα 198 και 199, καταργήθηκαν το 2019).
Σας έχω νέα. Ένα κόμμα στην ελληνική Βουλή, η Νίκη του Δημήτρη Νατσιού, ζήτησε πρόσφατα –στις 16 Δεκεμβρίου του 2024, για την ακρίβεια- την "επαναφορά των διατάξεων περί κακόβουλης βλασφημίας και καθύβρισης θρησκεύματος". Στην αιτιολογική έκθεση της πρότασης νόμου που κατέθεσε, υποστήριξε μεταξύ άλλων ότι "για πολλούς συμπολίτες μας, η θρησκευτική τους πίστη είναι ιερότερη από την προσωπική τους τιμή, ουσιώδες στοιχείο της προσωπικότητάς τους, η οποία προστατεύεται μεν από άλλες διατάξεις των εγκλημάτων κατά της τιμής, αλλά ανεπαρκώς, αφού δεν περιλαμβάνει την θρησκευτική τιμή". Περί του τι ακριβώς εννοεί με τον νεφελώδη προσδιορισμό "θρησκευτική τιμή" και πώς ακριβώς αυτή "θίγεται", ο ίδιος ο Νατσιός δεν αφήνει το παραμικρό αμφιβολίας. Λίγο καιρό πριν καταθέσει την πρόταση νόμου, τόσο με βιντεοσκοπημένο μήνυμά του στο YouTube όσο και από το βήμα της ολομέλειας της Βουλής, ο Νατσιός ισχυρίστηκε ότι επιτέλους έβρεξε σε συγκεκριμένες περιοχές της χώρας (τις κατονόμασε αναλυτικά) ύστερα –και ως συνέπεια- από λιτανείες που προηγήθηκαν ώστε να φιλοτιμηθεί ο Πανάγαθος και να διακόψει την παρατεταμένη περίοδο ανομβρίας. Ο Πανάγαθος φιλοτιμήθηκε περί τα μέσα Νοεμβρίου περίπου και ο Νατσιός έσπευσε καμαρωτά να καταθέσει στο κονοβούλιο τις αποδείξεις "με ονόματα και διευθύνσεις". Εικάζω τώρα πως εάν εγώ με τη σειρά μου ισχυριστώ ότι τα "τεκμήρια" του Νατσιού είναι χοντρές μαλακίες (ολογράφως, παρακαλώ), θα θίξω τη "θρησκευτική τιμή" του και, όταν κι εάν ψηφιστεί ποτέ η "πρόταση νόμου" του, δεν θα μπορώ να επαναλάβω τον δικό μου ισχυρισμό δίχως να κινδυνεύω να καθίσω στο σκαμνί. Ακούγεται σωστό και δίκαιο.
Οι λιτανείες επανήλθαν στο προσκήνιο με τους πρόσφατους σεισμούς. Για ένα τεκτονικό φαινόμενο που χρονολογείται από τότε που σχηματίστηκε ο πλανήτης μας, πριν από τέσσερα δισεκατομμύρια πεντακόσια εκατομμύρια χρόνια, πολύ-πολύ πριν σχηματιστεί η πρώτη μορφή ζωής (μιλάμε για αμοιβάδες), πόσο μάλλον τα ερπετά, τα θηλαστικά, τα ανθρωποειδή και ο "σοφότερος λαός του κόσμου", υπάρχουν συμπολίτες μας που βγαίνουν στους δρόμους και παρακαλούν τον επουράνιο φανταστικό τους φίλο να σταματήσει να παίζει με τα lego του. Να επαναλάβω ότι όλες αυτές είναι χοντρές μα… -όχι, όχι, δεν θα το επαναλάβω. Αρκετές μηνύσεις έχω στην καμπούρα μου.