Σε άλλες χώρες τα αποτελέσματα ήταν ένα σοκ. Μεγάλο σοκ. Στην Ελλάδα αντίθετα ήμασταν ψύχραιμοι. Απολύτως ψύχραιμοι. Είναι χαρακτηριστικά της εθνικής μας ιδιοσυγκρασίας προφανώς οι μετρημένες αντιδράσεις και το φλέγμα. Στα αποτελέσματα των εξετάσεων του διαγωνισμού Programme for Student Assessment (γνωστού ως PISA) αναφέρομαι, αποτελέσματα που έδειξαν ότι στις περισσότερες των χωρών του ΟΟΣΑ- με εξαίρεση την Ιαπωνία ή την Σιγκαπούρη- οι μαθητές είχαν χειρότερες επιδόσεις σε σχέση με το 2018 και στην κατανόηση κειμένου (10 μονάδες) και στα μαθηματικά (15 μονάδες) και στις φυσικές επιστήμες. Εμείς τα πήγαμε ακόμα χειρότερα, αλλά όπως είπαμε, είμαστε ψύχραιμοι.
Υπολογίζεται ότι οι μαθητές που εξετάστηκαν στον διαγωνισμό, έχουν χάσει κατά μέσο όρο από το μισό έως τα 3/4 μιας σχολικής χρονιάς, όταν οι έρευνες έχουν δείξει ότι κάθε χρονιά μάθησης, ανεβάζει τον μισθό προοπτικά κατά 10%, ενώ τυχόν απώλεια, σημαίνει ότι ο μισθός (του σημερινού μαθητή και αυριανού εργαζόμενου) θα είναι χαμηλότερος για πολλά χρόνια μετά. Η βασική αιτία για τις κακές επιδόσεις των μαθητών- αλλά όχι η μοναδική, γιατί πτωτική τάση καταγράφεται όλα τα προηγούμενα χρόνια- εκτιμάται ότι έχει να κάνει με την πανδημία του covid, που έκλεισε τα σχολεία στις περισσότερες χώρες για πολύ μεγάλο διάστημα.
Χώρες όπως η Ελβετία, που η τηλεκπαίδευση κράτησε μόλις 6 εβδομάδες- όταν ο μέσος όρος στην Ευρώπη ήταν 29 εβδομάδες- χώρες όπως η Ιαπωνία που περιέκοψε τις καλοκαιρινές διακοπές για να καλύψουν την ύλη στα σχολεία, τα πήγαν καλύτερα. Εμείς ψυχραιμία φυσικά, σιγά μην κόψουμε τα μπάνια των παιδιών. Τι είμαστε, τίποτα δεξιοί, δήθεν άριστοι; Ημαρτον θεέ μου.
Στην Ελλάδα λοιπόν, όπου οι επιδόσεις των μαθητών ήταν πολύ χειρότερες από το 2018 και όπου ο ΣΥΡΙΖΑ έδωσε μάχη την εποχή της πανδημίας- παρέα με τους συνδικαλιστές της εκπαίδευσης- για να μείνουν και άλλο χρόνο κλειστά τα σχολεία- επ αόριστον ήταν η πρόταση της προοδευτικής αριστεράς-, γιατί υπήρχε απειλή για τη δημόσια υγεία βεβαίως βεβαίως (και οι υγειονομικές μάσκες ήταν μεγάλες a propos), το θέμα δεν φάνηκε να συγκινεί πολλούς.
Για παράδειγμα, η ΟΛΜΕ δεν εξέδωσε καν μια ανακοίνωση, έτσι για τους τύπους βρε αδελφέ και η τελευταία της παρέμβαση αφορά "την αντιεκπαιδευτική πολιτική της αξιολόγησης των εκπαιδευτικών μονάδων", με την Ομοσπονδία να σημειώνει ηρωικά ότι "όταν οι εκπαιδευτικοί έχουν θέληση και αποφασιστικότητα μπορούν να μετρούν νίκες και να εμποδίζουν την εφαρμογή αντιλαϊκών νόμων." No pasaran.
Άλλωστε όπως μας αποκάλυψε ο γραμματέας της Ομοσπονδίας κ. Κωνσταντίνου, το ελληνικό σχολείο έχει άλλη στόχευση και δεν προετοιμάζει για τέτοιους είδους διαγωνισμούς. Προφανώς είναι ανώτερο θέλει να μας πει αλλά από σεμνότητα δεν το διατύπωσε ευθέως. Μην ζηλέψουν και οι Ιάπωνες. Μην μας πάρουν το copy right οι Κορεάτες.
Αλλά για να είμαστε και δίκαιοι, ούτε το αρμόδιο υπουργείο φάνηκε να ανησυχεί. Ούτε ο κ. Πιερρακάκης έστειλε alarm για τις επιδόσεις των Ελλήνων μαθητών, και μάλιστα όπως είπε στη Βουλή, σιγά μην περιμέναμε την Pisa και την όποια Pisa να μας μάθει για τα χάλια μας. Τα ξέραμε από πριν. Ψυχραιμία λοιπόν και καλή καρδιά.
Τι κάνουν οι άλλες χώρες- που δεν έχουν τα ανώτερα σχολεία όπως εμείς- για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα; Αυξάνουν τις ώρες διδασκαλίας, όπως κάνει η Μεγάλη Βρετανία, που επενδύει το ποσό των 3,5 δις λιρών για έξτρα διδασκαλία. Αρκεί; Οι έρευνες έχουν δείξει ότι μετά από ένα ορισμένο ποσό, όσα χρήματα και να δίνεις, δεν κάνει μεγάλη διαφορά στις επιδόσεις των μαθητών. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι ΗΠΑ, που ξοδεύουν 140 χιλιάδες δολάρια ανά μαθητή, αλλά οι επιδόσεις τους δεν είναι και τόσο θεαματικές. Σίγουρα πολύ λιγότερο ικανοποιητικές από αυτές της Ιαπωνίας, που επενδύει 40% λιγότερα χρήματα.
Όπως αναφέρει ο κ. Schleicher του ΟΟΣΑ, η λύση δεν είναι τα περισσότερα χρήματα στο ίδιο μοντέλο, αλλά ένα διαφορετικό μοντέλο. Εχει αποδειχθεί για παράδειγμα ότι η επένδυση στην (μετ)εκπαίδευση των εκπαιδευτικών και στην παροχή κινήτρων στους δασκάλους, μπορεί να φέρει πολύ καλύτερα αποτελέσματα.
Και έτσι ξαναγυρίζουμε στην ΟΛΜΕ και στη μάχη που δίνει εναντίον των "αντιλαϊκών πολιτικών" που έχουν να κάνουν με την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών και των σχολείων. Τι είδους εκπαίδευση των δασκάλων να σχεδιάσεις, τι προγράμματα να εκπονήσεις, όταν δεν ξέρεις ποιος αποδίδει και ποιος όχι, γιατί ο ένας αποδίδει και ο άλλος όχι; Σε ποιον να δώσεις κίνητρα;
Σημειώστε επίσης ότι φυσικά οι μαθητές των ιδιωτικών σχολείων καταγράφουν καλύτερες επιδόσεις από αυτές των μαθητών των δημοσίων σχολείων. Αλλά αν ρωτήσετε την ΟΛΜΕ θα το αποδώσει στην υποχρηματοδότηση, στις λάθος πολιτικές και επ΄ουδενί στους ίδιους τους καθηγητές. Αλλοίμονο.
Στο μεταξύ ο ΣΥΡΙΖΑ ασχολείται με το πόσο μεγάλη οφείλει ή μπορεί να είναι η απόσταση που διανύουν οι μαθητές για να φθάσουν στο σχολείο. Η κ. Νοτοπούλου θύμωσε λέει, επειδή ορισμένοι μαθητές θα πρέπει να περπατήσουν έως και 2 χιλιόμετρα πλέον για να πάνε στο σχολείο, λόγω των συνενώσεων. Ούτε της περνάει από το μυαλό ότι οι συνενώσεις είναι το αντίδοτο στις χαμηλές επιδόσεις των μαθητών σε διαγωνισμούς όπως η PISA. Γιατί φυσικά σε ένα σχολείο με λίγους μαθητές- εκτός από το πρόβλημα της χρηματοδότησης- δεν μπορεί να γίνει ουσιαστική εκπαίδευση. Η εκπαίδευση και η μάθηση γίνονται σε περιβάλλοντα διαλόγου με τη συμμετοχή πολλών, όχι σε άδειες αίθουσες. Ισως έχει επηρεαστεί από το παλιό αίτημα της ΟΛΜΕ για λιγότερους μαθητές ανά τάξη και καθηγητή. Προς όφελος των μαθητών φυσικά, όχι ότι οι καθηγητές έτσι θα είχαν λιγότερη δουλειά. Εννοείται.
Αλλά όπως είπαμε. Ψυχραιμία. Σιγά την Pisa. Αλλά μην έχουμε καμία αμφιβολία ότι την επόμενη φορά θα τα πάμε ακόμα χειρότερα.