Επτά χρόνια μετά την έναρξη της κρίσης των ενυπόθηκων δανείων στις ΗΠΑ και έξι μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers, που στην ουσία προκάλεσε και τη μετάδοσή της στη γηραιά ήπειρο, η Ευρώπη παλεύει ακόμη με τα απόνερά της, λαμβάνοντας συχνά αντιφατικά μέτρα για την αντιμετώπισή της.
Υποτίθεται ότι με τις παρεμβάσεις έπρεπε να δημιουργηθεί ένα περιβάλλον στην Ευρώπη που να μην επιτρέπει την επιστροφή στο δημοσιονομικό εκτροχιασμό
Και ενώ το 2009, έγιναν ξαφνικά όλοι Κευνσιανοί και αντέδρασαν με δημοσιονομικά πακέτα για τη στήριξη των Τραπεζών και τη σταθεροποίηση των οικονομιών τους απέναντι στη μεγάλη ύφεση, οι επιλογές που ακολούθησαν αποδείχθηκαν λανθασμένες.
Υποτίθεται, ότι με τις παρεμβάσεις, θα έπρεπε να δημιουργηθεί ένα περιβάλλον στην Ευρώπη, που να μην επιτρέπει την επιστροφή στο δημοσιονομικό εκτροχιασμό και στην απώλεια εμπιστοσύνης μεταξύ των κρατών. Ταυτόχρονα η ασκούμενη πολιτική θα έπρεπε να στοχεύει στην εξάλειψη των ελλειμμάτων, τη μείωση του χρέους καθώς στην καταπολέμηση της ανεργίας κυρίως των νέων.
Το θεσμικό πλαίσιο της Οικονομικής και Νομισματικής Ενωσης ενισχύθηκε και θωρακίσθηκε με ρυθμίσεις, οι οποίες έχουν εν τω μεταξύ δεχθεί αρκετή κριτική. Αυστηρότεροι δημοσιονομικοί κανόνες, αυστηρή εποπτεία, κυρώσεις σε περιπτώσεις παραβίασης, αποτελούν μέρη ενός νέου Συμφώνου Σταθερότητας, στο οποίο περιλαμβάνεται και ένα «χρεόφρενο» που απαιτεί ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς και τη σταδιακή αποκλιμάκωση του χρέους των χωρών κατά το 1/20 ετησίως για εκείνο το μέρος που υπερβαίνει το 60% της ρήτρας του Μάαστριχτ.
Κατά την εκτίμηση του Γάλλου Προέδρου Ολάντ και του Ιταλού Πρωθυπουργού Ρέντζι, η ικανοποίηση των όρων του νέου συμφώνου που επιβάλλει τη συνέχιση της πολιτικής λιτότητας, επιδεινώνει την κατάσταση αντί να την θεραπεύει. Ετσι, απαιτούν «δημοσιονομική ευελιξία», ανάλογα με τα προβλήματα κάθε χώρας, καθώς και την προώθηση της ανάπτυξης και της απασχόλησης, στον αντίποδα της πολιτικής λιτότητας, την οποία με φανατισμό υποστηρίζει η Καγκελάριος Μέρκελ παρά τις ενστάσεις των Νοτίων.
Στη φάση αυτή, παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον το ερώτημα, αν οι αρχηγοί των δύο κρατών, χρησιμοποιούν το επιχείρημα της δημοσιονομικής ευελιξίας πράγματι για μια αλλαγή της οικονομικής πολιτικής στην Ευρώπη ή αποτελεί απλά πρόσχημα επικοινωνιακών τακτικισμών για εσωτερική κατανάλωση στις χώρες τους.
Οι εννέα αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων του σοσιαλδημοκρατικού χώρου που βρέθηκαν στο Παρίσι προ ημερών, δυστυχώς, δεν παρουσίασαν το περιεχόμενο κάποιας εναλλακτικής πρότασης στην ασκούμενη πολιτική. Αντίθετα, μετά από κάποιες γενικόλογες ευχές για διορθωτικές παρεμβάσεις στο πλαίσιο όμως του συμφώνου σταθερότητας, δήλωσαν την υποστήριξή τους στην επιλογή για την Προεδρία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στον κ. Γιούνκερ, έναντι φυσικά ανταλλαγμάτων με άλλες ευρωπαϊκές θέσεις, όπως άλλωστε άφησαν να εννοηθεί.
Σε κάθε περίπτωση, η αλλαγή πλεύσης στην ευρωπαϊκή οικονομική πολιτική θα πρέπει να περιλαμβάνει τις παρακάτω βασικές παρεμβάσεις, οι οποίες μπορούν να αποτελέσουν τη βάση για μια πρόταση εξόδου από την κρίση και επανόδου σε τροχιά σταθερής ανάπτυξης. Βασική προϋπόθεση βεβαίως για την αποτελεσματικότητα των επιμέρους αλλαγών είναι, ότι οι Ευρωπαίοι θα πρέπει να κατανοήσουν, πως ενωμένοι θα είναι ισχυροί, ενώ ο μοναχικός δρόμος θα οδηγήσει ακόμη και τις ισχυρότερες χώρες στην ασημαντότητα. Ενδεικτικά αναφέρονται:
- Χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής στην κατεύθυνση που κινήθηκαν οι άλλες μεγάλες χώρες, όπως οι ΗΠΑ, η Μεγ. Βρετανία και τελευταία η Ιαπωνία. Τα πρόσφατα μέτρα Ντράγκι είναι μεν προς τη σωστή κατεύθυνση, δεν είναι όμως αρκετά για να αντιστρέψουν την πορεία.
- Στοχευμένη συναλλαγματική πολιτική εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, αφού το ακριβό Ευρώ κάνει τις ισχυρές χώρες ισχυρότερες, ενώ τις αδύναμες πιο ανίσχυρες. Χωρίς αλλαγή της συναλλαγματικής πολιτικής, οι όποιες μεταρρυθμίσεις επιχειρούν να εφαρμόσουν χώρες όπως η Γαλλία, η Ισπανία, η Ιταλία, η Ελλάδα, η Πορτογαλία, ακυρώνονται.
- Επίσης, δείχνει να είναι εξωπραγματική, η θρησκευτική προσήλωση στη ρήτρα του ελλείμματος 3% του Μάαστριχτ, σε μια περίοδο κρίσης, όταν η συνθήκη αυτή δεν τηρήθηκε ούτε σε περιόδους οικονομικής έξαρσης. Αποτελεσματική πολιτική δυστυχώς χωρίς την απαραίτητη ευελιξία ανάλογα με την περίπτωση, με νομικές απαγορεύσεις, δεν μπορεί να υπάρξει, αφού λειτουργεί αντιπαραγωγικά.
Ολα δείχνουν ότι η Ευρώπη βρίσκεται μπροστά σε μια κρίσιμη επιλογή. Ή να παραμείνει προσκολλημένη στη μέχρι σήμερα ατελέσφορη ασκούμενη πολιτική ή να αλλάξει ρότα
Ολα δείχνουν ότι η Ευρώπη βρίσκεται μπροστά σε μια κρίσιμη επιλογή. Ή να παραμείνει προσκολλημένη στη μέχρι σήμερα ασκούμενη ατελέσφορη πολιτική που την οδηγεί με βεβαιότητα σε στασιμότητα διαρκείας ή να αλλάξει ρότα όχι μόνο ως δείγμα αλληλεγγύης προς τις χώρες του Νότου, αλλά και για μια αποτελεσματική σύμπλευση όλων των χωρών με κοινό στόχο την ευημερία των λαών της.
Την αλλαγή αυτή αργά ή γρήγορα θα αναγκασθεί εκ των πραγμάτων να την κάνει, κυρίως λόγω του επαπειλούμενου αποπληθωρισμού. Θα ήταν όμως φρόνιμο και επωφελές οι όποιες αλλαγές να γίνουν γρήγορα, αφού η χρονική μετατόπιση επιδεινώνει την κατάσταση.
* Ο κ. Χαράλαμπος Γκότσης είναι καθηγητής του Πανεπιστημίου Πειραιώς.
Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις
Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr