Την επόμενη εβδομάδα η Σκωτία θα διεξαγάγει δημοψήφισμα για το αν θα εγκαταλείψει το Ηνωμένο Βασίλειο. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η υποστήριξη για την ανεξαρτησία έχει σημειώσει άνοδο κατά τους τελευταίους μήνες, κυρίως διότι οι εκπρόσωποι της εκστρατείας υπέρ της ανεξαρτησίας έχουν καταφέρει να μειώσουν τον «παράγοντα φόβος» - δηλαδή, τις ανησυχίες για τους οικονομικούς κινδύνους της ανεξαρτητοποίησης. Αυτή τη στιγμή το αποτέλεσμα φαίνεται αμφίρροπο.
Λοιπόν, έχω ένα μήνυμα για τους Σκωτσέζους: Να φοβάστε, να φοβάστε πολύ
Λοιπόν, έχω ένα μήνυμα για τους Σκωτσέζους: Να φοβάστε, να φοβάστε πολύ. Οι κίνδυνοι της ανεξαρτησίας είναι μεγάλοι. Μπορεί να νομίζουν ότι η Σκωτία θα γίνει ένας άλλος Καναδάς, αλλά είναι πολύ πιο πιθανό ότι θα καταλήξει να γίνει σαν την Ισπανία, αλλά χωρίς τον ήλιο.
Συγκρίνοντας τη Σκωτία με τον Καναδά φαίνεται, εκ πρώτης όψεως, αρκετά λογικό. Ο Καναδάς, όπως και η Σκωτία, είναι μια σχετικά μικρή οικονομία η οποία διεξάγει το μεγαλύτερο μέρος του εμπορίου της με ένα πολύ μεγαλύτερο γείτονα. Επίσης, όπως η Σκωτία, είναι πολιτικά στα Αριστερά αυτού του γίγαντα γείτονα. Και το παράδειγμα του Καναδά δείχνει ότι αυτό μπορεί να λειτουργήσει. Ο Καναδάς ευημερεί, είναι οικονομικά σταθερός (αν και ανησυχώ για το υψηλό χρέος των νοικοκυριών και αυτό που φαίνεται να είναι μια μεγάλη φούσκα ακινήτων) και έχει εφαρμόσει με επιτυχία πολιτικές που είναι στα Αριστερά από αυτές των γειτόνων του στα νότια των συνόρων: ασφάλεια υγείας, πιο γενναιόδωρη βοήθεια προς τους φτωχούς, υψηλότερη συνολική φορολόγηση.
Μήπως Καναδάς έχει πληρώσει οποιοδήποτε τίμημα για την ανεξαρτησία; Πιθανώς. Το ύψος της παραγωγικότητας είναι μόνο τα 3/4 αυτού των ΗΠΑ, και εν μέρει το χάσμα μπορεί να αντικατοπτρίζει το μικρό μέγεθος της καναδικής αγοράς (ναι, έχουμε μια συμφωνία ελεύθερου εμπορίου, αλλά πολλά στοιχεία δείχνουν ότι η παρουσία συνόρων αποθαρρύνει το εμπόριο ούτως ή άλλως). Ωστόσο, μπορεί να υποστηριχθεί ότι ο Καναδάς είναι Ο.Κ.
Μήπως Καναδάς έχει πληρώσει οποιοδήποτε τίμημα για την ανεξαρτησία; Πιθανώς
Αλλά ο Καναδάς έχει το δικό του νόμισμα, το οποίο σημαίνει ότι η κυβέρνηση δεν απειλείται να ξεμείνει από χρήματα, μπορεί να διασώσει τις τράπεζες αν κριθεί απαραίτητο, κλπ. Μια ανεξάρτητη Σκωτία δεν θα μπορούσε να τα κάνει αυτά. Και αυτό κάνει μια τεράστια διαφορά.
Θα μπορούσε η Σκωτία να έχει το δικό της νόμισμα; Ισως. Αν και η οικονομία της Σκωτίας είναι ακόμα πιο στενά συνδεδεμένη με εκείνη της Μεγάλης Βρετανίας από ότι είναι του Καναδά εμε τις Ηνωμένες Πολιτείες. Επομένως, η προσπάθεια να διατηρηθεί ένα ξεχωριστό νόμισμα, θα είναι δύσκολη. Ωστόσο, το ζήτημα είναι θεωρητικό καθώς το κίνημα ανεξαρτησίας της Σκωτίας ήταν πολύ σαφές ότι προτίθεται να διατηρήσει τη λίρα ως το εθνικό νόμισμα. Ο συνδυασμός της πολιτικής ανεξαρτησίας με ένα κοινό νόμισμα είναι συνταγή καταστροφής. Και εδώ είναι που μπαίνει προειδοποιητική σφήνα της Ισπανίας.
Ο συνδυασμός της πολιτικής ανεξαρτησίας με ένα κοινό νόμισμα είναι συνταγή καταστροφής
Εάν η Ισπανία και οι άλλες χώρες που εγκατέλειψαν τα δικά τους νομίσματα για να υιοθετήσουν το ευρώ ήταν μέρος ενός πραγματικού ομοσπονδιακού συστήματος, με κοινά θεσμικά κυβερνητικά όργανα, η πρόσφατη οικονομική ιστορία της Ισπανίας θα έμοιαζε πολύ με αυτή της Φλόριντα. Και οι δύο οικονομίες παρουσίασαν ένα τεράστιο οικοδομικό οργασμό μεταξύ του 2000 και του 2007. Και οι δύο είδαν εκείνη την έκρηξη να μετατρέπεται σε μια θεαματική αποτυχία. Και οι δύο υπέστησαν μια απότομη ύφεση ως αποτέλεσμα αυτής της αποτυχίας. Και στα δύο μέρη η ύφεση σήμαινε μια βουτιά των φορολογικών εσόδων και αύξηση των δαπανών για επιδόματα ανεργίας και άλλες μορφές κοινωνικών βοηθημάτων.
Στη συνέχεια, ωστόσο, οι δρόμοι απέκλιναν. Στην περίπτωση της Φλόριντα, το μεγαλύτερο μέρος της δημοσιονομικής επιβάρυνσης της ύφεσης δεν έπεσε στην τοπική κυβέρνηση, αλλά στην Ουάσιγκτον, η οποία συνέχισε να πληρώνει για την κοινωνική ασφάλιση και το Medicare καθώς και ένα μεγάλο μέρος της αύξησης της βοήθειας προς τους ανέργους. Υπήρξαν μεγάλες απώλειες από τα στεγαστικά δάνεια, και πολλές τράπεζες της Φλόριντα κατέρρευσαν, αλλά πολλές από τις απώλειες έπεσαν στους ώμους των ομοσπονδιακών υπηρεσιών δανεισμού, ενώ οι καταθέτες των Τραπεζών προστατεύονται από την ομοσπονδιακή ασφάλιση. Μπορείτε να πάρετε την εικόνα. Στην πραγματικότητα, η Φλόριντα έλαβε μια μεγάλη ενίσχυση την ώρα της καταστροφής.
Η Ισπανία ανέλαβε όλο το κόστος της κατάρρευσης της οικοδομικής αγοράς από μόνη της
Η Ισπανία, αντίθετα, ανέλαβε όλο το κόστος της κατάρρευσης της οικοδομικής αγοράς από μόνη της. Το αποτέλεσμα ήταν μια δημοσιονομική κρίση, η οποία έγινε πολύ χειρότερη από τους φόβους μιας τραπεζικής κρίσης που η ισπανική κυβέρνηση δεν θα ήταν σε θέση να διαχειριστεί, διότι ενδεχομένως να έμενε πραγματικά χωρίς μετρητά. Το κόστος δανεισμού για την Ισπανία ανέβηκε στα ύψη και η κυβέρνηση αναγκάστηκε να λάβει βάρβαρα μέτρα λιτότητας. Το αποτέλεσμα ήταν μια φοβερή ύφεση, συμπεριλαμβανομένης και της ανεργίας των νέων που είναι πάνω από το 50%, από την οποία η Ισπανία μόλις έχει αρχίσει να ανακάμπτει.
Και δεν ήταν μόνο η Ισπανία, ήταν όλη η νότια Ευρώπη και πέραν αυτής. Ακόμα και χώρες της ζώνης του ευρώ με υγιείς οικονομίες, όπως η Φινλανδία και η Ολλανδία, έχουν υποστεί βαθιές και παρατεταμένες υφέσεις.
Ο,τι συνέβη στην Ευρώπη από το 2009 απέδειξε ότι όταν μοιράζεσαι ένα νόμισμα χωρίς κοινή κυβέρνηση είναι κάτι πολύ επικίνδυνο
Με λίγα λόγια, ό,τι συνέβη στην Ευρώπη από το 2009 απέδειξε ότι όταν μοιράζεσαι ένα νόμισμα χωρίς κοινή κυβέρνηση είναι κάτι πολύ επικίνδυνο. Στη γλώσσα της οικονομίας, η δημοσιονομική και τραπεζική ολοκλήρωση είναι ουσιώδες στοιχεία για μια ισχυρή νομισματική ζώνη. Μια ανεξάρτητη Σκωτία, η οποία χρησιμοποιεί τη βρετανική στερλίνα, θα βρεθεί σε ακόμα χειρότερη κατάσταση από ό,τι οι χώρες του ευρώ, οι οποίες έχουν τουλάχιστον κάποιο λόγο για το πως η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα λειτουργεί.
Βρίσκω παράλογο το γεγονός ότι η Σκωτία σκέφτεται να πάει προς αυτή την κατεύθυνση μετά από όλα όσα έχουν συμβεί τα τελευταία χρόνια. Αν οι σκωτσέζοι ψηφοφόροι πιστεύουν πραγματικά ότι είναι ασφαλές να γίνουν μια χώρα χωρίς νόμισμα, έχουν παραπλανηθεί άσχημα.
*Ο Πωλ Κρούγκμαν είναι αμερικανός οικονομολόγος βραβευμένος με το Νόμπελ Οικονομικών Επιστημών.
Πηγή: New York Times