Τι έσπειρε η Δύση;

Δεν θα έχουν περάσει δυο εβδομάδες. Κι όμως το θέμα έχει σχεδόν ξεχαστεί. Βλέπετε είναι τέτοια η μαγνητική έλξη που ασκεί η μιζέρια του μικρόκοσμού μας, ώστε ακόμη και κομβικής σημασίας διεθνή ζητήματα με άμεσες προεκτάσεις στην καθημερινότητά μας να καταχωνιάζονται χωρίς πολλή σκέψη σε κάποιο σκονισμένο ντουλάπι της ειδησεογραφίας. Ποιος ασχολείται με την τρομοκρατία όταν τίθεται επί τάπητος το «επείγον» ζήτημα της διαπλοκής ή των κατευθυνόμενων διαρροών στα wikileaks; Επειδή ωστόσο το χτύπημα στις Βρυξέλλες είναι το γεγονός των ημερών, θα είχε ενδιαφέρον τουλάχιστον να ερμηνεύσουμε τη δική μας συμπεριφορά απέναντι στο συμβάν.

«Η Δύση θερίζει ό,τι έσπειρε». Ίσως να μην είναι η συνηθέστερη, είναι όμως σίγουρα μία από τις πιο mainstream αντιδράσεις συμπολιτών μας στο άκουσμα ενός τρομοκρατικού χτυπήματος σε οποιαδήποτε μητρόπολη της Δύσης. Και μάλιστα η συγκεκριμένη κουβέντα –όσο κι αν φαντάζει παράδοξο- μπορεί να ειπωθεί από τον οποιοδήποτε, ανεξαρτήτως μορφωτικού επιπέδου, ηλικίας και κοινωνικής τάξης: από ταξιτζή μέχρι καθηγητή Πανεπιστημίου κι από απολιτίκ εικοσάρη μέχρι προβεβλημένο πολιτικό ή δημοσιογράφο.

Όσο μεγαλύτερο δε το κύρος και η αναγνωρισιμότητα εκείνου που την εκστομίζει τόσο οξύτερες και οι επικρίσεις που θα δεχθεί. Δικαίως; «Όχι βέβαια» θα ισχυρισθούν κάποιοι. Διότι τα εγκλήματα των τρομοκρατών είναι μεν αποτρόπαια, αποτελούν όμως απότοκο της επεκτατικής πολιτικής που διαχρονικά ακολουθούσε η Δύση στη Μέση Ανατολή και της απάνθρωπης μεταχείρισης των λαών που την κατοικούν. Το αίμα φέρνει αίμα, η επιβολή καθεστώτος κηδεμονίας σε κράτη ευνοεί τον εθνικισμό και σε ό,τι αφορά το θρησκευτικό φονταμενταλισμό και τα στρατιωτικά του παρακλάδια, ας μην γελιόμαστε: οι ίδιοι οι Δυτικοί «έπαιξαν» μαζί τους και τα δυνάμωσαν όσο πολεμούσαν κάποιον κοινό εχθρό και τώρα που το φίδι που έτρεφαν στον κόρφο τους άρχισε να δαγκώνει, τρέχουν να μαζέψουν τα ασυμμάζευτα. Το συμπέρασμα; Όλα όσα συμβαίνουν δεν αποτελούν παρά μια σκληρή πλην εύλογη ιστορική νέμεση στα εγκλήματα της Δύσης.

Ή μήπως όχι; Μήπως τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά; Γιατί η αντιπαλότητα Χριστιανών (Δυτικών) – Μουσουλμάνων κρατάει αιώνες και οι εχθροπραξίες δεν ξεκινούσαν πάντα με υπαιτιότητα των πρώτων. Αλλά και γιατί το Ισλάμ παρά την ακραία διαστρέβλωση που υφίσταται από τους φονταμενταλιστές, αφήνει παράθυρο ανοχής στη βία καλώντας τους πιστούς σε Τζιχάντ. Συν τοις άλλοις, συχνά η στρατιωτική ανάμιξη της Δύσης είτε προκαλούταν από πρότερες «αντικανονικές» ενέργειες των αντιπάλων της είτε -ακόμη κι αν είχε ως κυρίαρχο ή και μοναδικό πρόταγμα την εξυπηρέτηση γεωπολιτικών συμφερόντων- ήταν επιβεβλημένη και για καθαρά ανθρωπιστικούς λόγους, όπως στο πρόσφατο παράδειγμα της Αραβικής Άνοιξης. Θα ήταν άραγε πιο ηθικό αν «έκλεινε τα μάτια»; Μάλλον όχι. Κι επειδή οι πόλεμοι σχεδόν πάντα συνεπάγονται ανίερες συμμαχίες δεν είναι τόσο ακατανόητη η πρόσκαιρη σύμπλευση με σχετικά ακίνδυνες, εκ πρώτης όψεως, ισλαμιστικές ομάδες. Ποιος θα μπορούσε να προβλέψει μια τέτοια εξέλιξη;

Αλλά ακόμη κι αν δεχθούμε ότι η Δύση φέρει μεγάλο μερίδιο ευθύνης για την έξαρση του φονταμενταλισμού και της τρομοκρατίας, ποια ακριβώς η σκοπιμότητα του αυτομαστιγώματος από την επομένη κιόλας τέτοιων χτυπημάτων; Διότι η αυτοκριτική είναι πράγματι απαραίτητη προκειμένου να αποφευχθεί η επανάληψη των ίδιων λαθών. Όταν όμως γίνεται τη στιγμή που το μέτωπο είναι ανοιχτό και η μάχη απέναντι στο τέρας του σκοταδισμού βρίσκεται στην κρισιμότερη φάση της, οι συνέπειες είναι δύο: πρώτον, η έμμεση παροχή ελαφρυντικών και άρα μερικής ηθικής νομιμοποίησης στους τρομοκράτες. Και δεύτερον, ο αποπροσανατολισμός της κοινής γνώμης και συνακόλουθα του πολιτικού συστήματος από τον πυρήνα του προβλήματος, δηλαδή τη συντριβή του ISIS και η ανάλωσή τους σε μια ατέρμονη φιλολογική συζήτηση. Τηρουμένων των αναλογιών, θα ήταν σαν να ασχολούνταν οι Βρετανοί και ο Τσώρτσιλ με τις αδιαμφισβήτητες ευθύνες τους για την άνοδο του Ναζισμού στη Γερμανία -λόγω των δυσμενέστατων όρων της Συνθήκης των Βερσαλλιών- την ώρα που ο Χίτλερ προήλαυνε σε όλη την υφήλιο. Πάλι καλά που δεν είχαν τέτοια μυαλά...

Επειδή λοιπόν όλα είναι θέμα timing, η ανάδειξη της συζήτησης περί των δικών μας ευθυνών σε κυρίαρχο ζήτημα είναι άκαιρη. Άλλωστε, πρέπει πάντα να θυμόμαστε ότι -πέραν όλων των άλλων επιτευγμάτων του- ο δυτικός πολιτισμός, ο πολιτισμός μας, όσο κι αν έβαλε το χέρι του στη σπορά του φανατισμού, είναι μακράν ο ανεκτικότερος. Κι αυτό φαίνεται (και) στην αντιμετώπιση των εχθρών του. Ας μην μετατρέψουμε όμως την ανεκτικότητα σε διστακτικότητα γιατί τότε θα αποτελέσει το ισχυρότερο όπλο των δυνάμεων του μίσους.

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr