Το δικέφαλο κόμμα

Σήμερα θα κάνω μια ζαβολιά. Ζαβολιά εξομολογουμένη ουκ έστιν ζαβολιά, όπως θα λέγαμε εμείς τα παλιά παπαδάκια –αλλά, πιστέψτε με, πίσω από αυτή τη ζαβολιά δεν κρύβεται ούτε η οκνηρία μου, ούτε η απουσία έμπνευσης, ούτε τίποτε από όλα εκείνα που κάλλιστα θα μπορούσε να υποψιαστεί ακόμη και ο πιο καλόπιστος αναγνώστης. Συχνά έχουμε την αίσθηση ενός αναγνωστικού déjà vu, τουτέστιν πως έχουμε ξαναδιαβάσει το κείμενο που μας σερβίρεται ως καινούργιο, αν όχι με τις ίδιες ακριβώς λέξεις, με σκανδαλωδώς παρόμοιες –και συνήθως δεν πέφτουμε έξω: πολλοί πολιτικοί αναλυτές, ιδίως οι λεγόμενοι "μονοθεματικοί", μπαίνουν στον πειρασμό να ζεσταίνουν και να ξαναζεσταίνουν την ίδια μερίδα κειμένου, μέχρι να την σιχαθούν οι αναγνώστες τους ή να την σιχαθούν και οι ίδιοι.

Δεν συμβαίνει κάτι ανάλογο με το κείμενο που παραθέτω παρακάτω. Σε αυτό το κείμενο δεν άλλαξα ούτε μια λέξη, παρότι εύκολα θα μπορούσα να το πράξω, προκειμένου να το "επικαιροποιήσω". Δημοσιεύτηκε αυτούσιο στα "Νέα" την 7η Σεπτεμβρίου του 2019, γράφτηκε μία ή δύο ημέρες πριν από τη δημοσίευσή του και –το πιο ανατριχιαστικό- είναι "επικαιροποιημένο" από μόνο του. Όχι, δεν την ψώνισα ότι διαθέτω κάποιο ενορατικό χάρισμα, τουλάχιστον δεν την ψώνισα ακόμη. Αναλογιστείτε όμως τι μπορεί να σημαίνει ένα κείμενο που γράφτηκε μόλις δύο μήνες μετά τις προτελευταίες εθνικές εκλογές (πριν από την πανδημία, πριν από τις φυσικές καταστροφές, πριν από τις δέκα πληγές του Φαραώ που αντιμετώπισε η κυβέρνηση Μητσοτάκη) κι εντούτοις δεν χρειάζεται κανένα "ρετούς" για την αναδημοσίευσή του… Όχι τι σημαίνει για τον συντάκτη του κειμένου, αλλά τι σημαίνει για μια χώρα που λιμνάζει σε τέτοια πολιτικοϊδεολογικά βαλτόνερα ώστε, ό,τι και αν της συμβεί, να μην δύναται να ξεκολλήσει. Σε πόσο καταθλιπτικές σκέψεις μπορεί να σε βυθίσει ένα παρόμοιο βάλτωμα. Εξ ου και η ανατριχίλα.

Είναι η Νέα Δημοκρατία συντηρητική ή φιλελεύθερη;

Θα σας γελάσω. Και για να μη νομίσετε πως πρόκειται για προσωπική μου παραξενιά, προσωπικό μου απωθημένο ή έστω αυστηρά προσωπική μου εκτίμηση, σπεύδω να σας διαβεβαιώσω ότι θα σας γελάσουν και όλοι όσοι αρνηθούν να σας το παίξουν Λουίτζι Πιραντέλο: "΄Ετσι είναι, αν έτσι νομίζετε". Τι την θέτε; -όπως θα έλεγε και ο Γιάννης Γκιωνάκης στα "Κίτρινα Γάντια" (1960) του αμίμητου Σακελλάριου. Συντηρητική την θέτε; Συντηρητική είναι. Φιλελεύθερη την θέτε; Φιλελεύθερη είναι. Αποφασίστε επιτέλους τι την θέτε κι εμείς θα σας την σερβίρουμε.

Τα τελευταία χρόνια, από επαγγελματική διαστροφή, τσαλαβουτάω στα προφίλ εκείνων που θεωρούν τους εαυτούς τους ως γνήσιους εκπροσώπους της κεντροδεξιάς παράταξης και, μα την Παναγία, δεν είμαι ακόμη σε θέση να ξεχωρίσω τους πιο γνήσιους από τους γνήσιους. Φανταστείτε να σας διαβάζει την τελευταία του ανακοίνωση ο εκπρόσωπος μιας μάζωξης Κενταύρων. Ποιους εκπροσωπεί; Τους ανθρώπους ή τα άλογα; Έτσι και στον μπαξέ των social media. Άφθονο χρόνο για χάσιμο να έχετε, γερό στομάχι στη σαχλαμάρα και δυσανεξία στον ορθολογισμό, και θα συναπαντήσετε κάθε λογής αρχηγίσκο ή ιεροκήρυκα, να απευθύνεται στον Μητσοτάκη στον ενικό, με αυτό το τόσο χαρακτηριστικό ταπ-ταπ στην πλάτη που κληρονομήσαμε όλοι από τα χρόνια του Ανδρέα, πεπεισμένος ότι μονάχα εκείνος –ή, εν πάση περιπτώσει, εκείνος και όσοι συμφωνούν μ’ εκείνον- βρίσκεται σε απευθείας σύνδεση με τις αυθεντικές αρχές της παράταξης, η μοναδική όαση ορθοδοξίας σ’ ένα πέλαγος αιρέσεων και παρεκκλίσεων. Κοίτα, γκαντεμιά• να μην αμείβονται τα ψώνια, να χεστούν στο τάληρο.

Το πρόβλημα δεν έγκειται τόσο στο ότι θεωρούν όλοι τον εαυτό τους κληρονόμο των αρχών της παράταξης, όσο στο περιεχόμενο των αρχών αυτό καθεαυτό. Σαν να διατείνεσαι εσύ πως είσαι ο βιολογικός πατέρας της Σταυρούλας, να διατείνομαι εγώ πως είμαι ο βιολογικός πατέρας της Σταυρούλας, αλλά κανένας από τους δυο μας να μην αναφέρεται σε μια Σταυρούλα υπαρκτή, αλλά σε μια Σταυρούλα φαντασιακή, κομμένη και ραμμένη στα μέτρα του καθενός μας, πλασμένη κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν. Προφανώς και δεν είμαστε η μοναδική δυτικοευρωπαϊκή χώρα όπου ο συντηρητισμός συστεγάζεται με τον φιλελευθερισμό στο ίδιο κόμμα, αλλά μονάχα εδώ οι αποκλίσεις μεταξύ τους είναι τόσο ακραίες. Μονάχα εδώ θα βρεις τη θεούσα με το καντήλι να συνυπάρχει με το πουλέν της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας. Τόσο large είμαστε; Μακάρι να ήμασταν, αλλά δεν είμαστε. Βλέπουμε τον διπλανό μας, τον διαφορετικό, ως το τυπογραφικό λάθος.

Η ίδια η περίπτωση του Κυριάκου Μητσοτάκη είναι διαφωτιστική. Όπως και τον πατέρα του, για χρόνια τον θεωρούσαν "σώγαμπρο" στην παράταξη που δημιούργησε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, μολονότι εκείνος –σε αντίθεση με τον πατέρα του- δεν πέρασε από καμία άλλη παράταξη: δεν μπορείς να περιμένεις τίποτε λιγότερο από μια χώρα όπου κυριαρχεί η πίστη ότι μέσω του αίματος μεταφέρονται τόσο τα μειονεκτήματα όσο και τα χαρίσματα (έτσι εξηγείται και γιατί, ως απόγονοι των αρχαίων Ελλήνων, το παίζουν ξερόλες διάφοροι τενεκέδες ξεγάνωτοι). Κληρονόμος ενός πολιτικού επωνύμου με βαρύ εκτόπισμα, τόσο με θετικό όσο και με αρνητικό πρόσημο, ο συγκεκριμένος πολιτικός δούλεψε επί χρόνια με υπομονή και επιμονή προκειμένου να αντικαταστήσει το επώνυμό του με το βαπτιστικό του: από "Μητσοτάκης" να γίνει "Κυριάκος". Κόντρα σε όλες τις πιθανότητες, ο "σώγαμπρος" κατάφερε να εκλεγεί πρόεδρος στην καραμανλική παράταξη. Εκεί τελείωσαν και τα βάσανά του; Όχι. Εκεί μόλις ξεκίνησαν.

"Οι φιλελεύθερες αρχές δεν κερδίζουν εκλογές". Αυτή η αφοριστική γνωμάτευση γράφτηκε στη γερμανική καθολική εφημερίδα "Tagespost" και την αναφέρει ο Matthew Qvortrup στο βιβλίο του "Ανγκελα Μέρκελ: Η Σιδηρά Κυρία της Ευρώπης" (εκδόσεις Οξύ, 2019), με το οποίο θα ασχοληθούμε διεξοδικά λίαν συντόμως. Θα μπορούσε φυσικά να έχει γραφτεί και σε οποιαδήποτε ελληνική εφημερίδα –ακροδεξιά, φιλοχουντική ή και απλώς συντηρητική- κατά την δική μας πρόσφατη προεκλογική περίοδο και, κυρίως, πριν από τις ευρωεκλογές. Θυμάστε τι έγραφαν τότε για τον Μητσοτάκη οι εν λόγω εφημερίδες; Είμαι βέβαιος ότι πολλοί από εμάς το θυμούνται, αν και οι ίδιες οι εν λόγω εφημερίδες, ως ταρτούφοι επιμηθείς, κάνουν εκ των υστέρων τα πάντα για να το ξεχάσουμε. Τότε τα ηγετικά προσόντα του Κυριάκου, όχι μονάχα ήταν ακόμη προς απόδειξη, αλλά –εάν δώσουμε βάση στα καθημερινά τους λιβελογραφήματα- δεν υφίσταντο καν. Τότε ο "Κούλης" οδηγούσε την καραμανλική παράταξη στην καταστροφή. Με το άνοιγμά του προς το Κέντρο και την Κεντροαριστερά και τις φιλελεύθερες "εμμονές" του απεμπολούσε τις παραδοσιακές αρχές του κόμματος. Ποιες παραδοσιακές αρχές; Τις συντηρητικές, βεβαίως-βεβαίως• υπάρχουν και άλλες; Οι ψηφοφόροι της Νέας Δημοκρατίας σίγουρα θα τον τιμωρήσουν στην κάλπη. Εδώ είμαστε και θα το δούμε.

Εδώ ήμασταν, αλλά δεν το είδαμε. Ο Μητσοτάκης εξασφάλισε την αυτοδυναμία στο Κοινοβούλιο και, μαζί με αυτήν, την τόσο σπάνια για έναν πολιτικό ικανοποίηση να βλέπει τους ενδοκομματικούς επικριτές του να καταπίνουν τη γλώσσα τους. Τα μισοβγαλμένα ξίφη ξαναμπήκαν στα θηκάρια. Ασφαλώς, δεν είναι και ο αντίλογος για πέταμα. Σύμφωνα με αυτόν, δεν έβαλαν μονάχα οι συντηρητικοί νερό στο κρασί τους. Έβαλε και ο Κυριάκος. Για κάθε ναυαγό από το Ποτάμι που περιθάλπει στη νέα διοίκηση, όλο και κάποιος ακροδεξιός παίρνει επίσης το πράσινο φως. "Όλοι οι καλοί χωράνε", κατά τη γνωστή κυνική ρήση. Είναι όμως κυνισμός ή είναι ρεαλισμός; Έχει κάποιο νόημα –για να το θέσουμε ακόμη πιο ωμά- να διακρίνουμε τον κυνισμό από τον ρεαλισμό στην πολιτική; Ο συντηρητισμός διαπερνά οριζόντια τα ελληνικά κόμματα και κανένα φιλελεύθερο ραβδάκι δεν πρόκειται να τον εξαφανίσει από τη μια μέρα στην άλλη. Ένας πολιτικός που, όχι μόνο απέσπασε την πλειοψηφία των εδρών στο Κοινοβούλιο, αλλά επιθυμεί και να την διατηρήσει, οφείλει να μην υποτιμάει τη διαχρονική αλήθεια –τουλάχιστον στα δημοκρατικά κοινοβουλευτικά καθεστώτα: κανένας λαός δεν προχώρησε ποτέ πέραν του σημείου που θέλησε ο ίδιος να προχωρήσει. Φιλελευθερισμός με τον βούρδουλα, δεν επιβάλλεται. Δηλαδή, μια χαρά επιβάλλεται, αλλά παύει να είναι φιλελευθερισμός. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης έχει αυτή τη στιγμή την κοινοβουλευτική πολυτέλεια να μην έρχεται αντιμέτωπος με τα αδιέξοδα και τις αντιδικίες στις οποίες οδηγεί η μακρόχρονη συγκατοίκηση φιλελεύθερων και συντηρητικών: όποιος του δημιουργήσει προβλήματα, από όποια ιδεολογική όχθη και αν προέρχεται, θα δει τον δρόμο προς την "έξοδο" προτού καν το πάρει χαμπάρι. Ας την χαρεί ο Μητσοτάκης –και ας την εκμεταλλευτεί- όσον καιρό την έχει. Πικρά γνωρίζει πως δεν θα την έχει για πάντα.

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr