Τόσο ο ελληνικός όσο και ο διεθνής τύπος βρίθουν αναλύσεων οι οποίες αφορούν τη διάγνωση των επιδιώξεων του Ερντογάν. Ο Τούρκος δικτάτορας δεν απειλεί μόνο την Ελλάδα και την Κύπρο. Επιδεικνύοντας σχεδόν μια αυτοκτονική διάθεση έχει απλώσει τον "τραχανά" του σε όλη την περιοχή από τον Καύκασο μέχρι τη Λιβύη...
Ο Ερντογάν αμφισβητεί τη Συνθήκη της Λωζάνης η οποία υπεγράφη αμέσως μετά τον Α’ Π.Π. το 1923 και αφορά στη χάραξη των συνόρων της περιοχής. Είναι φανερό πως ο Ερντογάν εκτιμά πως έχουμε εισέλθει σε μια περίοδο αναδιάταξης της Παγκόσμιας Τάξης όπως αυτή καθορίστηκε τελικά από τους νικητές του Β’ Π.Π. το 1945...
Ο Ερντογάν "διάβασε" σωστά την απόσυρση του ενδιαφέροντος των ΗΠΑ από την ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής η οποία στην περίπτωση της Συρίας του έδωσε τους Κούρδους κυριολεκτικά στο "πιάτο".
Ο Τούρκος πρόεδρος που εξελίσσεται σε δικτάτορα αποφάσισε να απομακρύνει την Τουρκία από τη Δύση όπου την ενσωμάτωσε ο Κεμάλ Ατατούρκ και να την επαναφέρει στη θέση της κληρονόμου της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, δηλαδή μιας δύναμης που θα συναλλάσσεται επί ίσοις όροις με δυνάμεις όπως η Ε.Ε., οι ΗΠΑ, η Ρωσία κλπ.
Είναι φανερό πως ο Ερντογάν διαβλέπει πως η αδυναμία των ΗΠΑ θα ενταθεί με αποτέλεσμα την περαιτέρω συρρίκνωση της παγκόσμιας επιρροής τους, ενώ παρατηρεί πως η Ε.Ε. απέχει πολύ μέχρι την απόκτηση ενιαίας εξωτερικής πολιτικής και της αναγκαίας στρατιωτικής ισχύος.
Αυτός είναι ο λόγος που τρέχει να καλύψει το κενό που αφήνει πίσω η απόσυρση των ΗΠΑ και η αδυναμία της Ε.Ε. να αποκτήσει γρήγορα ενιαία φωνή. Ο Ερντογάν πόνταρε στη σχέση του με τον Τραμπ και στο ρεύμα του απομονωτισμού των ΗΠΑ με το οποίο ερωτοτροπεί ο Αμερικάνος Πρόεδρος.
Ο Ερντογάν φαίνεται όμως πως βιάζεται. Δεν υπολόγισε ούτε το κατεστημένο της αμερικανικής πολιτικής που μέσω του Στέιτ Ντιπάρτμεντ αρχίζει να παρεμβαίνει σθεναρά κατά της Τουρκίας, ούτε την ετοιμότητα της Γαλλίας να κινηθεί σαν στρατιωτικός βραχίονας της Ε.Ε. σε προφανή συνεννόηση με Γερμανία, ούτε καν τη σθεναρή αντίδραση της Ελλάδας σε Έβρο και Ν.Α. Μεσόγειο...
Η γενικότερη ανάγνωση των διεθνών εξελίξεων όμως είναι σωστή από την οπτική γωνία της φάσης που βρίσκεται ο ιστορικός πιστωτικός κύκλος με τις οικονομικές και κυρίως γεωπολιτικές εξελίξεις που αυτός δρομολογεί.
Για να δούμε τα πράγματα από αυτήν την οπτική γωνία όμως θα πρέπει να σκιαγραφήσουμε τι είναι και πώς λειτουργεί ένας μακροπρόθεσμος πιστωτικός κύκλος και πώς δρομολογεί γεωπολιτικές, πολιτικές και κοινωνικές εξελίξεις.
O πιστωτικός κύκλος...
Ο μακροπρόθεσμος πιστωτικός κύκλος κυριαρχίας των ΗΠΑ και του δολαρίου ξεκίνησε την επομένη της λήξης του τελευταίου παγκοσμίου πολέμου με τους όρους που επέβαλαν οι νικητές αυτού του πολέμου, οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους.
Ένας ιστορικός πιστωτικός κύκλος ξεκινάει μετά από μια μεγάλη κοινωνική και πολιτική κρίση, με ένα νέο δόγμα που διέπει την παγκόσμια τάξη και ένα σκληρό νόμισμα το οποίο αποκαθιστά την εμπιστοσύνη.
Συνήθως έχει προηγηθεί μια περίοδος υψηλού χρέους, υψηλού πληθωρισμού με γεωπολιτικές και κοινωνικές εντάσεις οι οποίες φτάνουν μέχρι τις επαναστάσεις και τους πολέμους.
Στον τελευταίο κύκλο η περίοδος αυτή ξεκίνησε με τον Α’ Π.Π. και τελείωσε με τον Β’ Π.Π. Οι επαναστάσεις (πραξικοπήματα) που έλαβαν χώρα οδήγησαν στην άνοδο στην εξουσία των κομμουνιστών, των ναζιστών και των φασιστών σε χώρες όπως η Ρωσία, η Γερμανία, η Ιταλία και η Ισπανία.
Από ιστορικής άποψης ένας μακροπρόθεσμος πιστωτικός κύκλος ξεκινάει με την καθιέρωση ενός σκληρού νομίσματος συνήθως με αναφορά στον χρυσό. Το χρέος στην αρχή κάθε κύκλου είναι σχεδόν μηδενικό και κανείς δεν θέλει να ζει με δανεικά γιατί οι καταστροφές που έχει φέρει η υπερχρέωση σε κράτη και νοικοκυριά είναι ακόμη νωπές στις μνήμες.
Σε δεύτερη φάση δημιουργείται ένα "χάρτινο" νομισματικό σύστημα το οποίο όμως είναι σε ευθεία αντιστοιχία με τα αποθέματα χρυσού που έχουν στα θησαυροφυλάκια οι Κεντρικές Τράπεζες.
Όποιος εισέπραττε ένα δολάριο μετά τον πόλεμο γνώριζε πως θα μπορούσε να το πάει στην FED και να εισπράξει το αντίστοιχό του σε χρυσό σε μια ισοτιμία περί τα 35 δολάρια η ουγκιά.
Το ίδιο και όποιος εισέπραττε ένα γαλλικό φράγκο ή μια ελληνική δραχμή. Η δραχμή μετά την υποτίμηση Μαρκεζίνη στις αρχές της δεκαετίας του ’50 ήταν κλειδωμένη σε σταθερή ισοτιμία έναντι του δολαρίου.
Όλα αυτά τελείωσαν στις 15 Αυγούστου του 1971 όταν ο πρόεδρος Νίξον αιφνιδιαστικά ανακοίνωσε το τέλος της υποχρέωσης της FED να καλύπτει κάθε δολάριο που κυκλοφορεί στον κόσμο με χρυσό. Το δολάριο υποτιμήθηκε και ο χρυσός έκανε ράλι από τα 35 μέχρι τα 700 δολάρια περίπου.
Η τρίτη φάση ενός μακροπρόθεσμου πιστωτικού κύκλου είναι αυτή του Fiat Money (του "χάρτινου" χρήματος). Αυτή η περίοδος ξεκίνησε μετά το 1971 και μπήκε στην τελική φάση μετά τη διεθνή χρηματοπιστωτική κρίση του 2008.
Στην τρίτη φάση κάθε μακροπρόθεσμου πιστωτικού κύκλου μεγιστοποιείται το χρέος και ελαχιστοποιείται το αξιόχρεο αλλά και η ισχύς της χώρας ή των χωρών που ηγεμονεύουν. Μαζί τους μειώνεται και η δύναμη του πολιτικού μοντέλου και κοινωνικού οράματος που εκφράζουν.
Μετά τη δεκαετία του ’70 το παγκόσμιο ιδιωτικό και δημόσιο χρέος άρχισαν να αυξάνονται και μοιραία τα επιτόκια να μειώνονται. Η κρίση του 2008 ήταν οριακό σημείο γιατί τα επιτόκια μηδενίστηκαν αλλά αυτό δεν ήταν αρκετό για να πάρει η οικονομία εμπρός. Μετά περάσαμε στην τελευταία φάση αυτή των ποσοτικών χαλαρώσεων όπου οι Κεντρικές Τράπεζες τυπώνουν χρήμα με το οποίο δανείζουν κράτη επιχειρήσεις και ιδιώτες…
Ο Ray Dalio στη μελέτη του Principles έχει κάνει ένα πολύ παραστατικό σχήμα με τις 8 φάσεις των 3 παραπάνω σταδίων ενός μακροπρόθεσμου πιστωτικού κύκλου και τις συνέπειες κάθε φάσης.
1η φάση…
Μετά από μια περίοδο, αχαλίνωτης αύξησης χρέους, χρεοκοπιών, αύξησης των ανισοτήτων, κοινωνικών, πολιτικών και γεωπολιτικών αναταραχών και συχνά πολέμων, γίνεται αναδιάρθρωση χρέους, επιβάλλεται η τάξη και επικρατεί ένα νέο υπόδειγμα παγκόσμιας τάξης και ισορροπίας δυνάμεων. Το χρέος έχει μηδενιστεί και καθιερώνεται ένα νέο νόμισμα συνήθως χρυσό ή με σταθερή σχέση με το χρυσό.
Ο τελευταίος αυτός κύκλος έγινε μετά το τέλος του Β’ Π.Π. και τη συμφωνία του Μπρέττον Γούτς που καθιέρωσε το δολάριο σαν αποθεματικό νόμισμα του Δυτικού κόσμου σε αναλογία 35 δολ. για κάθε ουγκιά χρυσού.
2η Φάση
Πρόκειται για την περίοδο που ο πλούτος αυξάνεται ταχύτερα από το χρέος. Οι άνθρωποι επειδή έχουν ζήσει πληθωρισμούς, χρεοκοπίες, κοινωνικές ταραχές και πολέμους δεν δανείζονται προκειμένου να καταναλώσουν σήμερα μελλοντικά εισοδήματα αλλά αποταμιεύουν για πιθανές δύσκολες μέρες στο μέλλον.
Σε αυτήν την φάση κάθε επόμενη χρονιά είναι καλύτερη από την προηγούμενη και η αισιοδοξία βοηθάει στην αύξηση των γεννήσεων και του πληθυσμού.
Η περίοδος αυτή στον τελευταίο κύκλο είναι η περίοδος του baby boom που κράτησε μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’60.
3η -4η Φάση
Οι κυβερνήσεις επειδή θέλουν να έχουν "ευτυχισμένους" ψηφοφόρους αρχίζουν να δανείζονται και να δημιουργούν εισοδήματα και αύξηση της ζήτησης μέσω χρέους.
Στην αρχή το χρέος αυξάνεται με πιο αργούς ρυθμούς σε σχέση με την ανάπτυξη. Οι άνθρωποι σιγά-σιγά ξεχνούν τις δύσκολες μέρες και αρχίζουν να αποταμιεύουν όλο και λιγότερα και να ξοδεύουν όλο και περισσότερα. Το χρέος αρχίζει να αυξάνεται υπερβολικά και μαζί με αυτό και οι ανισότητες.
Στις ΗΠΑ τα παραπάνω και το κόστος του πολέμου στο Βιετνάμ αύξησαν τον δανεισμό και το 1971 ο Νίξον αναγκάστηκε να καταργήσει τον χρυσό κανόνα. Ο δανεισμός πλέον έγινε πιο εύκολος…
5η Φάση
Το χρέος στη φάση αυτή αρχίζει να γίνεται μη διαχειρίσιμο και οι Κεντρικές Τράπεζες πιέζουν τα επιτόκια όλο και πιο χαμηλά. Έτσι η εξυπηρέτηση του χρέους γίνεται πιο εύκολη και το πρόβλημα της χρεοκοπίας κρατών, επιχειρήσεων και νοικοκυριών μετατίθεται στο μέλλον.
6η Φάση
Τα μηδενικά επιτόκια κάποια στιγμή δεν είναι αρκετά για να κρατήσουν την οικονομία όρθια και ξεκινούν τα προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης. Ο πληθωρισμός συνήθως αναζωπυρώνεται. Η εκτύπωση χρήματος αυξάνει τις οικονομικές ανισότητες και αυτές τις κοινωνικές και πολιτικές εντάσεις.
Μετά την κρίση του 2008 έχουμε εισέλθει στη φάση της εκτύπωσης χρήματος και των αρνητικών επιτοκίων. Κανένας δεν έχει συμφέρον να αποταμιεύει αλλά έχει συμφέρον να δανείζεται. Ο αριθμός των εταιρειών (ζόμπι) που έπρεπε να είχαν χρεοκοπήσει αυξάνεται...
Η εκτύπωση χρήματος αυξάνει το χρέος ταχύτερα από το ΑΕΠ και το μεγαλύτερο μέρος πηγαίνει στις μετοχές, τα ακίνητα κλπ όπου δημιουργούνται "φούσκες".
7η Φάση
Στη φάση αυτή έχουμε εμπορικούς και νομισματικούς πολέμους καθώς κάθε χώρα προσπαθεί να μεταφέρει το πρόβλημα στην άλλη. Προκύπτουν κοινωνικές εντάσεις, κοινωνικοί και πολιτικοί διχασμοί και όχι σπάνια πόλεμοι. Στις περιόδους αυτές αυξάνονται οι άνθρωποι που αποδέχονται περίεργες και ανορθολογικές ερμηνείες όσων συμβαίνουν και των αιτιών που οδήγησαν σε αυτά.
Σε αυτήν τη φάση έχουμε εισέλθει τα τελευταία χρόνια όπου αρχίζουν να μπαίνουν εμπορικοί φραγμοί, όπως τη δεκαετία του ’30. Τότε τη δεκαετία του ’30 επίσης σε διάφορες χώρες διάφοροι ακραίοι λαϊκιστές που υπόσχονται "μαγικές" λύσεις, συνήθως σε βάρος γειτόνων, ανέρχονται στην εξουσία.
8η Φάση
Σε αυτή την περίοδο γίνεται αναδιάρθρωση χρέους και παγκόσμιας τάξης. Αυτό μπορεί να γίνει με "κουρέματα" και ρυθμίσεις ή πληθωριστική διάβρωση του χρέους ειρηνικά ή με επαναστάσεις και πολέμους.
Σε τέτοιες περιόδους ηγεμονίες καταρρέουν και η παγκόσμια τάξη αναδιατάσσεται.
Σε αυτήν τη φάση έχουμε εισέλθει καθώς τα εσωτερικά προβλήματα των ΗΠΑ την αναγκάζουν να αποσυρθεί από τα καθήκοντα της παγκόσμιας ηγεμονίας και να ασχοληθεί με τις εσωτερικές οικονομικές ανισότητες και κοινωνικές και πολιτικές εντάσεις. Παράλληλα, όπως η Γερμανία στη δεκαετία του ’30 αναδύθηκε και αμφισβητούσε την κυριαρχία της Αγγλίας και της Γαλλίας στην Ευρώπη και την Ασία, έτσι και η Κίνα σήμερα αναδύεται και ετοιμάζεται να αμφισβητήσει την ηγεμονία των ΗΠΑ.
Μικρότερες δυνάμεις όπως η Ρωσία και η Τουρκία προσπαθούν να καλύψουν τα κενά που δημιουργούνται και έτσι αρχίζουν οι περιφερειακές τριβές και πόλεμοι. Ο Πούτιν και ο Ερντογάν εμφανίζουν πολλά σημεία που θυμίζουν τον Χίτλερ και το Μουσολίνι.
Η Κίνα που είναι και η πραγματική απειλή για τη Δύση και το μεταπολεμικό μοντέλο που καθιέρωσε η νίκη των δημοκρατιών το ’45 είναι περισσότερο εγκρατής. Προσπαθεί να κερδίσει χρόνο και να δυναμώσει οικονομικά και στρατιωτικά περισσότερο.
Το κενό αυτό προσπαθεί να καλύψει ο Ερντογάν ο οποίος ονειρεύεται στη νέα παγκόσμια τάξη η Τουρκία να έχει σημαντικότερο ρόλο, όπως είχε κάποτε η απέραντη οθωμανική αυτοκρατορία..
Φαίνεται όμως πως βιάζεται και έτσι ενδέχεται να "κάψει" τις προοπτικές της Τουρκίας.
Δικό μας χρέος δικό σας πρόβλημα...
Οι χώρες που διαθέτουν τα αποθεματικά νομίσματα διαθέτουν μια καταπληκτική δύναμη. Το αποθεματικό νόμισμα εκφράζει μια σημαντικότερη ισχύ και από τη στρατιωτική ισχύ, υποστηρίζει ο Ray Dalio επικεφαλής του μεγαλύτερου Hedge Fund στον κόσμο στο βιβλίο του Principles...
Το χρέος των μη Αμερικάνων σε δολάρια φτάνει περίπου τα 20 τρισ. δολάρια σήμερα και είναι 50% υψηλότερο σε σχέση με το 2008.
Το μισό αυτού του χρέους είναι βραχυπρόθεσμο και αυτό σημαίνει πως αν συνεχιστεί η πτώση των εξαγωγών λόγω επιδημίας ή αν η τιμή του πετρελαίου παραμείνει χαμηλά κάποιες χώρες στους επόμενους 12 μήνες θα χρειαστεί να πληρώσουν το δολαριακό χρέος τους χωρίς να έχουν τα απαραίτητα δολάρια. Θα έχουμε χρεοκοπίες...
Η Τουρκία είναι μεταξύ των χωρών αυτών καθώς οι επιχειρήσεις διαθέτουν υψηλό χρέος σε δολάρια.
Οι ΗΠΑ αντιλαμβανόμενες το πρόβλημα για τις χώρες που ενδιαφέρονται να παραμείνουν σταθερές ωθούν την FED να τους εξασφαλίζει την απαραίτητη ρευστότητα. Αυτό που έκανε η Ε.Ε. και η ΕΚΤ με την Ελλάδα μετά το 2010 ήταν κάτι παρόμοιο τηρουμένων των αναλογιών.
Οι ΗΠΑ δεν έχουν κάνει κάτι αντίστοιχο με την Τουρκία μετά την κρίση της επιδημίας...
Το αποθεματικό νόμισμα λοιπόν είναι ένα όπλο γεωπολιτικής ισχύος και το δολάριο είναι το ισχυρότερο καθώς αντιπροσωπεύει το 55% των διεθνών συναλλαγών, διεθνών επενδύσεων και δανεισμού.
Δεύτερο ισχυρότερο νόμισμα είναι το ευρώ με μερίδιο περί το 25% και ακολουθεί το γιεν με 10%. Το κινέζικο νόμισμα απέχει σημαντικά από τη διεθνή αποδοχή με μερίδιο περί το 2%.
Έχει ενδιαφέρον να δούμε περισσότερα στοιχεία για κάθε σημαντική χώρα και οικονομία προκειμένου να έχουμε μια αίσθηση για το πώς οδεύουν τα πράγματα.
Οι ΗΠΑ π.χ. με ΑΕΠ 21,4 τρισ. αντιπροσωπεύουν το 25% του παγκόσμιου ΑΕΠ, ενώ έχουν το 4,2% του παγκόσμιου πληθυσμού. Το δολάριο εκφράζει το 55% των διεθνών συναλλαγών ενώ με αμυντικές δαπάνες το 2019 περί τα 750 δισ. δολ. αντιπροσωπεύουν το 40,5% των συνολικών αμυντικών δαπανών του πλανήτη.
Η Ε.Ε. εκφράζει το 22,1% του παγκόσμιου ΑΕΠ με το ευρώ όπως είπαμε να αντιπροσωπεύει το 25% των διεθνών συναλλαγών...
Η Κίνα με 14,1 τρισ. δολ. αντιπροσωπεύει το 16,7% του παγκόσμιου ΑΕΠ με το γουάν να αντιπροσωπεύει μόνο το 2% των παγκόσμιων συναλλαγών.
Η Ρωσία π.χ. που διεκδικεί ρόλο περιφερειακής δύναμης με ΑΕΠ περί τα 1,6 τρισ. δολ. αντιπροσωπεύει το 1,8% του παγκόσμιου ΑΕΠ και με αμυντικές δαπάνες περί τα 48 δισ. δολ. το 2,6% του συνόλου του 1,8 τρισ. δολ. παγκόσμιων αμυντικών δαπανών.
Η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο π.χ. με ΑΕΠ περί τα 2,5-3 τρισ. δολάρια έχουν αμυντικές δαπάνες περί τα 40-45 δισ. ευρώ δηλαδή έκαστος κοντά στα μεγέθη της Ρωσίας.
Η Τουρκία με ΑΕΠ περί τα 700 δισ. δολ. δύσκολα μπορεί να έχει αμυντικές δαπάνες περί τα 40-50 δισ. για να εξασφαλίσει το ρόλο μιας περιφερειακής δύναμης όπως ονειρεύεται ο Ερντογάν. Η Τουρκία είναι δύσκολο να διατηρήσει τις αμυντικές δαπάνες περί τα 20 δισ. που είναι τώρα…
Η Τουρκία με το εμπορικό έλλειμμα να καλπάζει φέτος, τη λίρα να καταρρέει και τις επιχειρήσεις να έχουν δάνεια σε δολάρια βρίσκεται σε ασφυξία. Η Ε.Ε. και οι ΗΠΑ μπορούν να εξουδετερώσουν τις νεοοθωμανικές τουρκικές φιλοδοξίες χωρίς να πέσει ούτε ένας πυροβολισμός στην ευρύτερη περιοχή.
Οι ΗΠΑ με το δολάριο να αντιπροσωπεύει το 55% των διεθνών συναλλαγών και τις ένοπλες δυνάμεις το 40% των παγκόσμιων αμυντικών δαπανών, απέχουν ακόμη από το να απειληθούν από την Κίνα. Τούτο είναι και το επιχείρημα των γερακιών που αποδέχονται το θεώρημα της "παγίδας του Θουκυδίδη". Πως δηλαδή μια ισχυρή δύναμη αντιμετωπίζει μια ανερχόμενη όσο αυτή είναι ακόμη πολύ μικρότερη.
Το ευρώ και η Ε.Ε. με μερίδια 25% των διεθνών συναλλαγών και 22% του παγκόσμιου ΑΕΠ δυνητικά συνιστούν μεγαλύτερο ανταγωνιστή των ΗΠΑ από την Κίνα. Η Ε.Ε. δεν διαθέτει ενιαία άμυνα και εξωτερική πολιτική. Η προεδρία Τραμπ όμως κάνει ό,τι μπορεί προκειμένου η τελευταία να την αποκτήσει.
Το ισχυρότερο όπλο των ΗΠΑ και της Ε.Ε. είναι το πολιτικό κεφάλαιο που διαθέτουν, το οποίο είναι ισχυρότερο και από τα νομίσματα και από τα κανόνια τους. Οι περισσότεροι άνθρωποι του πλανήτη αν μπορούσαν να επιλέξουν πού θέλουν να ζήσουν τόσο από άποψη υλικών όρων όσο και από άποψη πολιτικών και κοινωνικών θεσμών θα επέλεγαν τις δημοκρατίες και ελεύθερες οικονομίες της Δύσης.
Διανύουμε όντως μια κρίσιμη περίοδο που μοιάζει να είναι κοντά στο τέλος ενός μακροπρόθεσμου πιστωτικού κύκλου. Η Δύση όμως παραμένει ακόμη πολύ ισχυρή για να απειληθεί και να χάσει την κυρίαρχη θέση στον κόσμο. Το πρόβλημα του υπέρογκου χρέους μπορεί να τιθασευτεί με μια αναδιάρθρωση και εν συνεχεία η επάνοδος του χρυσού σε κάποιο ρόλο να δώσει αξιοπιστία στο σύστημα.
Θα υπάρχουν αναταράξεις όπως υπήρξαν άλλωστε και στη δεκαετία του ’70 και του ’80. Στο τέλος αυτή που κατέρρευσε ήταν η ΕΣΣΔ καθώς το δυτικό μοντέλο των ελεύθερων αγορών και ανοιχτών κοινωνιών είναι λιγότερο άκαμπτο από τα υπόλοιπα. Προσαρμόζεται και επιβιώνει.
Η παγκοσμιοποίηση μπορεί να υποχωρήσει και ο κόσμος να μοιραστεί σε μεγάλες οικονομικές, πολιτικές και πολιτισμικές περιφέρειες. Πιο πιθανές λοιπόν είναι οι Ηνωμένες Πολιτείες του Βορείου Ατλαντικού (με ΗΠΑ και Ε.Ε.) παρά ένας παγκόσμιος πόλεμος με κατάρρευση της Δύσης και ανάδυση της κινέζικης, της τσαρικής και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Ο Ερντογάν απλά εξωθεί την Τουρκία εκτός του δυτικού στρατοπέδου και την μεταφέρει στο επίκεντρο ενός κενού μεταξύ των μεγάλων περιφερειών. Δηλαδή στο κέντρο του χάους…
Πηγή: capital.gr
Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις
Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr
![Έλληνες χορευτές στην Τουρκία: Δεν θέλαμε να προκαλέσουμε, χορέψαμε όπως συνηθίζουμε να κάνουμε" [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/crop/both/1f/1fa63d8383d342c6bcbb699963085743.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Δύο πετρελαιοφόρα του σκιώδους ρωσικού στόλου δέχθηκαν επίθεση από ουκρανικά θαλάσσια drones [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu434x532/0,134,434,378/crop/both/fc/fc273abb18984649970cb7a00b8490c1.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Συναγερμός σε λιμάνι της Οδησσού: Ρωσικό drone χτύπησε τουρκικό τάνκερ με χιλιάδες τόνους υγραερίου [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x405/0,75,608,316/crop/both/f8/f88da3bc62ef4119a52cc66eeeee1c9d.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Τουρκική πρόκληση στην Κύπρο: F-16 έφτασαν μέχρι τη "Νεκρή Ζώνη" - Πανηγυρισμοί στην Άγκυρα [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/crop/both/78/78157cd00baa4ef2a12f74a0523b3a0f.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Τούρκοι αναλυτές για συντριβή C-130: Εξετάζονται σενάρια πλήγματος από πύραυλο και δολιοφθορά [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x379/0,31,608,372/crop/both/bc/bcbd420e530241f9b13adf2279c22629.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Συντριβή τουρκικού C-130 στα σύνορα Γεωργίας - Αζερμπαϊτζάν: Νεκροί και οι 20 επιβαίνοντες [εικόνες, βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x326/0,20,608,261/crop/both/a6/a61a88571e7a472aab79561cfd1e0811.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Τραγωδία στην Τουρκία: Εξι νεκροί από φωτιά σε αποθήκη αρωματοποιίας [Βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/crop/both/21/217e9c5c019449738bf1aaa88f64a03e.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Σεισμός στην Τουρκία: Κατέρρευσαν κτίρια μετά τα 6,1 Ρίχτερ - Αισθητή η δόνηση και σε νησιά του βορείου Αιγαίου [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x315/0,45,608,286/crop/both/ae/aed7513df8c04dd9bebaeec1e1bd2277.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Απίστευτες εικόνες στην Τουρκία: Διέκοψαν το κεντρικό δελτίο αντιπολιτευόμενου καναλιού - Συνελήφθη ο ιδιοκτήτης [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu502x281/0,0,501,281/crop/both/b2/b23d046ed368468e8fd93195931b189d.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Αγαθονήσι: "Τουρκική ακταιωρός με επικίνδυνους ελιγμούς προσπάθησε να μας βουλιάξει" - [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/crop/both/8d/8d939ddf8c2747258b41d52ba25ab2c9.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Ο Έρντογάν "μάλωσε" την Μελόνι: "Πρέπει να κόψεις το κάπνισμα" - "Δεν θέλω να σκοτώσω κανέναν" [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x398/185,39,608,276/crop/both/65/65b8ebf4bc56420bb75829957f4e1e08.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Ένταση στα Βαλκάνια: Τουρκικά drones καμικάζι έφτασαν στο Κόσοβο - Οργή από την Σερβία [εικόνες]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x405/0,45,608,386/crop/both/61/61f1d5e61a67479dbea3bddbd1c42613.jpg?quality=60&404=default&v=2)
