Πάπας Φραγκίσκος: O πολιτικός που ήθελε να αλλάξει πολλά

Ήταν ένας Πάπας που έδειξε, εξαρχής, τις πολιτικές διαθέσεις του. Ήθελε να βρίσκεται στο "τραπέζι” των συζητήσεων με τους ηγέτες κυβερνήσεων για τα σημαντικά παγκόσμια θέματα. Ισότιμος, καθώς ήταν και αυτός, μεταξύ άλλων, αρχηγός κράτους.

Με καυστική κριτική κατά του καπιταλισμού, του νεοφιλελευθερισμού και του υλισμού, αδιάλλακτος όμως στα ζητήματα της άμβλωσης, των έγγαμων ιερέων και της χειροτόνησης των γυναικών. Με άνοιγμα προς τους ομοφυλόφιλους λέγοντας "ποιος είμαι εγώ για να σας κρίνω;”, αλλά μιλώντας αργότερα πίσω από κλειστές πόρτες για "αδελφάτο” στο εσωτερικό της καθολικής εκκλησίας.

Ο Χόρχε Μάριο Μπεργκόλιο δεν καινοτόμησε σε επίπεδο δόγματος, οι παρεμβάσεις του παρέμειναν "εικονικές”, υποτονικές. Έβλεπε καλά, ότι το εκκλησιαστικό κατεστημένο προέβαλε σφοδρή αντίσταση. Ηταν, ωστόσο, επαναστάτης στη χρήση της γλώσσας, στα επιχειρήματα, στο στιλ της παπικής εξουσίας. Εβαλε σε πρώτο πλάνο την ενσυναίσθηση για τον συνάνθρωπο, ανεξαρτήτως θρησκείας.

"Αδελφοί και αδελφές, καλησπέρα", ήταν τα πρώτα του λόγια από το μπαλκόνι του Αγίου Πέτρου στη Ρώμη, ντυμένος απλά στα λευκά, εκείνο το βροχερό βράδυ της 13ης Μαρτίου 2013. Διαφορετικός, σε σύγκριση με τα χρυσά "στολίδια” και τις αναφορές στα λατινικά των προκατόχων του, Ράτζινγκερ (Πάπας Βενέδικτος ΙΣΤ΄ ) και Βοϊτίλα (Ιωάννης Παύλος Β') όταν εμφανίστηκαν στο ίδιο μπαλκόνι.

Στην οικονομία εμφανιζόταν υπέρ ενός κοινωνικού σοσιαλισμού, της γενναιόδωρης αναδιανομής του υπερσυσσωρευμένου πλούτου στα χέρια των λίγων προς όφελος των οικονομικά ασθενέστερων. Ήθελε να περάσει στην Ιστορία ως ο "Πάπας των φτωχών”. Ένθερμος οικολόγος αφιέρωσε εγκυκλίους για το κλίμα, τη ρύπανση, την υπερεκμετάλλευση των φυσικών πόρων, τη βιοποικιλότητα.

Στα κοινωνικοπολιτικά ζητήματα, το νούμερο ένα θέμα για τον Φραγκίσκο ήταν το μεταναστευτικό. Η άδικη και εγωιστική, κατά τη γνώμη του, διαχείριση των μεταναστών από τις ευημερούσες χώρες του Βορρά. Στη Λαμπεντούσα, πήγε ο ίδιος σε στρατόπεδο προσφύγων στην αρχή της θητείας του, για να καταγγείλει την πολιτική κλεισίματος των συνόρων των Ευρωπαίων και την "παγκοσμιοποίηση της αδιαφορίας". Δεν ήταν "ευαίσθητος” στα επιχειρήματα περί ορίων της μετανάστευσης, για τις εθνικές και πολιτισμικές ταυτότητες στις δυτικές χώρες, για τη λογική υπαρξιακή ανησυχία των λαών, η οποία μπορεί να γειτονεύει με τη ξενοφοβία…

Έβλεπε στον μετανάστη που χτυπά τις πόρτες των πλουσίων μια σύγχρονη χριστιανική φιγούρα, μια δοκιμασία για την ανθρωπότητα. Στο κεφάλαιο της αλληλεγγύης, έδινε πολύ κακές βαθμολογίες στους Ευρωπαίους και στους Δυτικούς. Η ηθική του αυθεντία βρέθηκε, επίσης, αντιμέτωπη με τον κυνισμό της realpolitik . Στην Ουκρανία, οι εκκλήσεις του για ειρήνη έμειναν χωρίς ανταπόκριση. Η καταγγελία των "εμπόρων του θανάτου” δεν συγκίνησε ιδιαίτερα τα λόμπι των όπλων, που δεν ταράχτηκαν όταν έκλαιγε δημόσια για τα θύματα των συγκρούσεων.

Ωστόσο, τα ίδια πράγματα που άρεσαν στον κόσμο ή σε ένα μέρος του κόσμου ενοχλούσαν τη ρωμαϊκή Κουρία, τους αξιωματούχους που κυβερνούν την Αγία Έδρα. Χωρίς να είναι ο σκληρός αριστερός που υποπτεύονταν οι δεξιοί καθολικοί και μισούσαν οι ακροδεξιοί, ο Μπεργκόλιο ήταν στο πνεύμα της εποχής: η επανάσταση κατά του κατεστημένου, των ελίτ, του "συστήματος". Στηλίτευσε τα προνόμια και τις φθηνές αντιπαλότητες των "comme il faut" του Βατικανού, ομολογώντας και έναν "αντικληρικαλισμό" (δικός του ο όρος). Να το λέει αυτό ένας Πάπας, είναι αναπάντεχο.

Αλλά μια τέτοια παρόρμηση ελλοχεύει τον κίνδυνο του λαϊκισμού. Η ίδια "επανάσταση” παράγει επίσης τον Τραμπ, ο οποίος εκπροσωπεί ό,τι μισούσε ο Πάπας Φραγκίσκος: την αλαζονεία της εξουσίας και των χρημάτων, τη βία της γλώσσας, τον εγωισμό και την έλλειψη ενσυναίσθησης, την εύνοια υπέρ των ισχυρών. Οι Τραμπικοί, με τον νεοκαθολικό Βανς επικεφαλής, ήταν έξαλλοι μαζί του και επιστράτευσαν στελέχη της αμερικανικής εκκλησίας για να τον υπονομεύσουν.

Αυτός ο Αργεντινός, άνθρωπος του Νότου, ήταν οργισμένος με τις δυτικές χώρες του Βορρά. Έτσι, επέλεξε να δώσει βαρύτητα στην περιφέρεια του πλανήτη. Ένας τρόπος να υπογραμμίσει το πνεύμα του μηνύματός του, να πει ότι το μέλλον δεν βρίσκεται στην Ευρώπη ή στη Βόρεια Αμερική, αλλά στους ξεχασμένους, στους απομακρυσμένους, στους καταπιεσμένους. Πραγματοποίησε επισκέψεις στον αραβικό κόσμο, όπως το Ιράκ το 2021, για να υποστηρίξει χριστιανικές κοινότητες που διώκονται ή βρίσκονται σε κίνδυνο εξαφάνισης.

Πήγε στο Καζακστάν, στο Μπανγκλαντές, στην Ταϊλάνδη. Ένα από τα τελευταία του ταξίδια, τον Σεπτέμβριο, ήταν σε Σιγκαπούρη, Ινδονησία και Ανατολικό Τιμόρ. Η γιγαντιαία Ινδονησία, που είναι κατά 90% μουσουλμανική και το μικρό γειτονικό Τιμόρ, καθολικό, όπου σχεδόν όλοι οι κάτοικοι ήταν εκεί για να τον επευφημήσουν. Το 2025 σχεδίαζε να επισκεφθεί την Κίνα. Και την Αργεντινή, εκεί που γεννήθηκε και δεν πήγε ποτέ ως Πάπας, ίσως γιατί δεν ήθελε να έρθει αντιμέτωπος με τις κατηγορίες ότι σιώπησε απέναντι στη σκληρή χούντα του Βιδέλα (1976 -1983) που υποστήριζε τότε η ιεραρχία της χώρας.

Ως Πάπας θέλησε να αλλάξει πολλά αλλά το μεταρρυθμιστικό του έργο δείχνει ανολοκλήρωτο, λιγότερο επαναστατικό απ’ ότι αναμενόταν. Ο ευθύς του λόγος, η άμεση διακυβέρνησή του, η απόρριψη της χλιδής, ταρακούνησαν πάντως την καθολική εκκλησία που εξακολουθεί να στοιχειώνεται από τις σιωπές του παρελθόντος, ιδιαίτερα σε θέματα παιδεραστίας.

Τώρα απομένει να δούμε πώς θα διαχειριστεί το Βατικανό την κληρονομιά του Φραγκίσκου. Θα είναι μια απλή "προοδευτική” παρένθεση μετά τους πολύ συντηρητικούς προκατόχους του, Ιωάννη Παύλο Β΄ και Βενέδικτο ΙΣΤ; Η απάντηση θα δοθεί από τους 135 εκλέκτορες καρδινάλιους που θα συγκεντρωθούν στην Καπέλα Σιξτίνα, από όπου θα βγει ο λευκός καπνός όταν εκλεγεί ο 267ος Πάπας.

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr