Οι τελευταίες δηλώσεις του Τούρκου Προέδρου Ερντογάν για λύση "καζάν- καζάν” στην Ανατολική Μεσόγειο έχουν ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον.
Μπορεί η πρώτη εντύπωση που δόθηκε με τις δηλώσεις του ότι η Τουρκία έχει 100% δίκιο, να έδωσαν την εντύπωση ότι ακολουθεί την γνωστή τακτική των προκλήσεων και της επίδειξης δύναμης, όμως η πιο προσεκτική ανάλυση των όσων είπε σε κομματική εκδήλωση- πόσο μάλλον που οι δηλώσεις του έρχονται μετά τις πιέσεις που φαίνεται ότι ασκήθηκαν και από τις ΗΠΑ και από τους Ευρωπαίους για αποκλιμάκωση- έχουν ένα διαφορετικό χρώμα και οφείλουμε να τις μελετήσουμε με προσοχή.
Σύμφωνα με τουρκικές εφημερίδες, ο κ. Ερντογάν είπε σε κλειστή σύσκεψη κομματικών στελεχών:
"Στο θέμα της Ανατολικής Μεσογείου θα προχωρήσουμε στα πλαίσια της διπλωματίας. Η Τουρκία στο σημείο των δικαιωμάτων της στην Ανατολική Μεσόγειο έχει 100% δίκιο. Σε περίπτωση που και η απέναντι πλευρά απομακρυνθεί από τα βήματα της αύξησης της έντασης, τότε στην Ανατολική Μεσόγειο, μέσω διπλωματίας μπορούμε να εφαρμόσουμε την πολιτική "καζάν- καζάν (win-win)”. Πρέπει να αναδείξουμε τις συνεργασίες και προσπάθειες αλληλοϋποστήριξης που είχαμε με τις χώρες της περιοχής, κυρίως με την Ελλάδα. Αυτή την προσπάθεια να την αναδείξουμε στο τραπέζι του διαλόγου και να την εξηγήσουμε στην κοινή γνώμη".
Εχει σημασία να αναδείξουμε τη νέα φρασεολογία που χρησιμοποιεί ο κ. Ερντογάν. Πρώτον, σημειώνει ότι "στο θέμα της Ανατολικής Μεσογείου θα προχωρήσει στα πλαίσια της διπλωματίας”.
Η φράση αυτή απέχει πολύ από τις αποκαλύψεις της Die Welt που ήθελαν τον Τούρκο Πρόεδρο να έχει φλερτάρει με την ιδέα ενός θερμού επεισοδίου με την κατάρριψη ενός ελληνικού αεροσκάφους η με την βύθιση ενός πλοίου. Δεύτερον, επιζητεί μια λύση "καζάν- καζάν” δηλαδή μια λύση "win-win” όπου και οι δύο πλευρές θα έχουν όφελος. Συνεπώς αναζητεί μια φόρμουλα συμβιβασμού όπου και οι δυο πλευρές θα βγουν κερδισμένες.
Αυτή η αναφορά παραπέμπει σε διαπραγματεύσεις με αμοιβαίους συμβιβασμούς για κοινά αποδεκτή λύση. Και φυσικά έχει μεγάλη σημασία και η αναφορά ότι αυτή η λύση θα βρεθεί μέσω διπλωματίας.
Τρίτον είναι ίσως η πρώτη φορά μετά από πολύ καιρό που ο κ. Ερντογάν κάνει λόγο για τη συνεργασία με την Ελλάδα και τις "προσπάθειες αλληλοϋποστήριξης με τις χώρες της περιοχής και κυρίως με την Ελλάδα”.
Η φρασεολογία αυτή απέχει πολύ από τις εμπρηστικές δηλώσεις των τελευταίων εβδομάδων, ενώ σημαντικό είναι ότι αναφέρεται για το "τραπέζι του διαλόγου” και την ανάγκη να εξηγηθεί η πολιτική στην κοινή γνώμη.
Πρελούδιο σε διάλογο που θα ακολουθήσει
Εχουμε να κάνουμε με μια στροφή του Ερντογάν; Απέδωσαν οι πιέσεις των Ευρωπαίων και των ΗΠΑ; Δύσκολο να το πεις ακόμα, αλλά σίγουρα οι τελευταίες δηλώσεις του Τούρκου Προέδρου πρέπει να αναλυθούν με προσοχή.
Εκ πρώτη όψεως πάντως, φαίνεται να ενισχύουν την άποψη εκείνων που υποστηρίζουν ότι οι εμπρηστικές δηλώσεις των τελευταίων εβδομάδων και οι προκλητικές κινήσεις στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο είναι ένα πρελούδιο στον διάλογο που αναγκαστικά θα ακολουθήσει. Κινήσεις που στόχο έχουν να ενισχύσουν την διαπραγματευτική φωνή της γειτονικής χώρας.
Σημειώνεται ότι στην κατεύθυνση του διαλόγου πιέζουν αφόρητα και οι ΗΠΑ και οι Ευρωπαίου και είναι χαρακτηριστικές οι πρόσφατες δηλώσεις του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών Μάικ Πομπέο:
"Ο πρόεδρος Τραμπ έχει συνομιλήσει με τον πρόεδρο Ερντογάν και με τον πρωθυπουργό στην Ελλάδα. Τους καλούμε όλους να υποχωρήσουν, να μειωθούν οι εντάσεις και να αρχίσουμε να έχουμε διπλωματικές συζητήσεις για τις διαφωνίες που υπάρχουν εκεί στην Ανατολική Μεσόγειο, τις διαφωνίες για την ασφάλεια, τους ενεργειακούς πόρους και τις θαλάσσιες ζώνες".
Οι δηλώσεις Πομπέο
Ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών στη δήλωσή του έδειξε να αποδέχεται την τουρκική επιχειρηματολογία ότι υπάρχουν περισσότερες της μίας διαφωνίες ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία εκτός από την υφαλοκρηπίδα και την ΑΟΖ, που λέει η Ελλάδα. Αφού σημείωσε στις διαφωνίες που υπάρχουν εκτός από τις θαλάσσιες ζώνες και τους ενεργειακούς πόρους και το θέμα της "ασφάλειας”, που πιθανώς παραπέμπει στο θέμα της αποστρατικοποίησης των νησιών του Αιγαίου.
Οι δηλώσεις αυτές που φαίνεται να ενισχύουν τα επιχειρήματα της Αγκυρας, πρέπει να τις δούμε όμως υπό το φως των τελευταίων αποφάσεων των ΗΠΑ που προχώρησαν, εν μέσω της κρίσης στην Ανατολική Μεσόγειο, σε μια κίνηση μεγάλου πολιτικού συμβολισμού. Και αυτή η κίνηση είναι βέβαια η άρση του εμπάργκο όπλων στην Κύπρο, έστω και για μία ορισμένη κατηγορία όπλων, που όμως έστειλε ένα σαφές μήνυμα στην γειτονική χώρα.
"Χρειάζεται να καθίσουν και να συζητήσουν γι’ αυτά και να τα λύσουν διπλωματικά, είπε ακόμα ο κ. Πομπέο. Δεν είναι χρήσιμο να αυξάνεται η στρατιωτική ένταση στην περιοχή: μόνο αρνητικά πράγματα μπορεί να βγουν από αυτό. Και σημείωσε για την απόφαση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ να άρει το εμπάργκο μη φονικών όπλων προς την Κυπριακή Δημοκρατία. "Γνωρίζουμε ότι αυτή η απόφαση ανακοινώθηκε υπό το φως ενισχυμένων εντάσεων στην Ανατολική Μεσόγειο, αλλά σκεφτήκαμε ότι ήταν το σωστό, οπότε πήρα την απόφαση ότι θα προχωρήσουμε σε αυτό". Αυτή η κίνηση από τις ΗΠΑ ενόχλησε πολύ την Τουρκία.
Μήπως πήρε το μήνυμα; Η συνέχεια θα δείξει, είναι ίσως πολύ νωρίς για συμπεράσματα, ενώ αναμένουμε ακόμα και την παρέμβαση της Ανγκελα Μέρκελ. Πάντως σίγουρα οι τελευταίες δηλώσεις αξίζουν περισσότερης μελέτης.