Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, έχει βάλει για τα καλά στο στόχαστρο το Καστελόριζο, το οποίο χαλάει τα σχέδια της Άγκυρας για το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο και τις έρευνες στην ανατολική Μεσόγειο.
Κυρίως όμως η Τουρκία έχει βάλει στο στόχαστρο το Καστελόριζο, καθώς η ΑΟΖ που δικαιούται με βάση το Διεθνές Δίκαιο το νησί, περιορίζει ασφυκτικά την ΑΟΖ της Τουρκίας σε μια γωνιά της Ανατολικής Μεσογείου.
Γιατί το Καστελόριζο είναι κομβικό για την ελληνική ΑΟΖ
Το Καστελόριζο και το σύμπλεγμα των νήσων του, έχει κορυφαία στρατηγική σημασία για τη διαμόρφωση και διεκδίκηση των δικαίων της Ελλάδας για υφαλοκρηπίδα και καθορισμό Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ), σύμφωνα με τις αρχές και τους κανόνες του Διεθνούς Δικαίου και του Δικαίου της Θάλασσας (1982).
Έχει, επίσης, όπως σημείωνε σε πρόσφατη ανάλυσή του το Philenews.com, εξίσου τεράστια γεωπολιτική σημασία όχι μόνο για την Κυπριακή Δημοκρατία αλλά και για την ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Ειδικότερα για την Κύπρο, το σύμπλεγμα της Μεγίστης που αποτελεί το ανατολικότερο σύνορο της Ελλάδας, δίνει με βάση το Δίκαιο της Θάλασσας το δικαίωμα στην Αθήνα να προχωρήσει σε καθορισμό ΑΟΖ η οποία θα εφάπτεται με την κυπριακή.
Αυτό έχει τεράστια σημασία όχι μόνο για τις δύο χώρες, αλλά και για την Τουρκία κάτι που το γνωρίζει. Η Άγκυρα μέσα από τη γνώριμη προσέγγισή της ως προς την ερμηνεία του Διεθνούς Δικαίου σύμφωνα πάντα με τα συμφέροντά της, ισχυρίζεται ότι το Καστελόριζο και το νησιωτικό του σύμπλεγμα (όπως και για όλα τα νησιά) δε διαθέτει υφαλοκρηπίδα και κατ’ επέκταση δεν επηρεάζει τους όρους προσδιορισμού της ελληνικής και τουρκικής ΑΟΖ.
Οι Τούρκοι, μέσα από μια κατά το δοκούν συρραφή αρχών και κανόνων του Διεθνούς Δικαίου και του Δικαίου της Θάλασσας, το οποίο μάλιστα δεν έχουν καν κυρώσει, επικαλούνται την αρχή της ευθυδικίας για τον καθορισμό της ΑΟΖ.
Κοινά όρια ελληνικής - κυπριακής ΑΟΖ
Για την ελληνική πλευρά το σύμπλεγμα της Μεγίστης (Καστελόριζο) αποτελεί συνέχεια των νήσων του Αιγαίου. Ανήκει στα Δωδεκάνησα και είναι το ανατολικότερο τμήμα της ελληνικής επικράτειας. Αποτελείται από 19 μεγάλα και μικρότερα νησιά, βραχονησίδες και βράχους. Απέχει 75 ναυτικά μίλια από τη Ρόδο και από 0,5 έως 3 ναυτικά μίλια από τις τουρκικές ακτές. Τα τρία μεγαλύτερα νησιά του συμπλέγματος είναι η Μεγίστη, γνωστότερη ως Καστελόριζο, η Ρω στα δυτικά της Μεγίστης και η Στρογγύλη (ή Υψηλή), που αποτελεί και το ανατολικότερο ελληνικό έδαφος.
Η σημασία του Καστελόριζου στη χάραξη της ελληνικής ΑΟΖ είναι τεράστια καθώς επιτρέπει τη διασύνδεση της ελληνικής με την κυπριακή ΑΟΖ. Απλά και μόνο βλέποντας τον χάρτη, παρατηρούμε ότι υπάρχει ένα τόξο από την Κρήτη μέχρι το Καστελλόριζο που δημιουργεί μια περιοχή "διείσδυσης" της Ελλάδας στην ανατολική λεκάνη της Μεσογείου.
Η θαλάσσια περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου αποδίδει υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ στην Ελλάδα, τόσο λόγω της παρουσίας του Καστελόριζου, όσο και λόγω της παρουσίας της αλυσίδας των νησιών Ρόδου, Καρπάθου και Κρήτης, οι ακτές των οποίων αποτελούν γραμμές βάσης για οριοθέτηση όλων των θαλασσίων ζωνών.
Με τη συμμετοχή του Καστελόριζου η ελληνική ΑΟΖ επεκτείνεται νοτιοανατολικά σε τέτοιο σημείο όπου για ένα ικανό διάστημα εφάπτεται με αυτή της Κύπρου, ενώ σε περίπτωση μη συμμετοχής, το εύρος της ελληνικής ΑΟΖ περιορίζεται σημαντικά και επιτρέπει στην Τουρκία να ισχυροποιεί τις διεκδικήσεις της σε βάρος της Ελλάδας αλλά και της Κύπρου.
"Αγκάθι" στο υπογάστριο της Τουρκίας
Είναι πάγια η τουρκική θέση πως τα νησιά δεν διαθέτουν ούτε υφαλοκρηπίδα ούτε έχουν δικαίωμα για Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη. Στόχος βέβαια ο διαμοιρασμός του Αιγαίου κατ’ όπως θέλει και εννοεί η Άγκυρα. Ειδικότερα όμως γι’ αυτήν, το σύμπλεγμα της Μεγίστης αποτελεί ένα μεγάλο "αγκάθι" στο υπογάστριό της και μεγάλο εμπόδιο στα σχέδιά της για τη "Γαλάζια Πατρίδα".
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Το 2011, ο Αχμέτ Νταβούτογλου είχε δηλώσει ότι "το Καστελόριζο βρίσκεται στη Μεσόγειο". Συγκεκριμένα είχε πει: ""Οι διερευνητικές επαφές έχουν ρητό στόχο να εξετάσουν όλα τα θέματα που αφορούν τις διαφωνίες μας στο Αιγαίο. Επομένως, είμαστε επικεντρωμένοι κατά προτεραιότητα στο θέμα του Αιγαίου. Ωστόσο, το Καστελλόριζο βρίσκεται στη Μεσόγειο. Σε ό,τι αφορά το νησί του Καστελλόριζου, η Τουρκία έχει βάσιμες νομικές και πολιτικές θέσεις, σε συμφωνία με το διεθνές δίκαιο και τη νομολογία των διεθνών δικαστηρίων, συμπεριλαμβανομένης και της Χάγης. Και γνωρίζουμε ότι η Ελλάδα και η Τουρκία διαφωνούν σχετικά με τις θαλάσσιες ζώνες στην Ανατολική Μεσόγειο.
Άσχετα, όμως, με τη γεωγραφική συνάφεια ή άλλα θέματα, εμείς θέλουμε να λύσουμε όλες τις διαφορές μας με την Ελλάδα το συντομότερο δυνατό".
Πρόκειται για μία φράση που "επισημοποίησε" αυτό που για χρόνια επιθυμούν οι Τούρκοι: Το ότι το Καστελόριζο δεν βρίσκεται στο Αιγαίο (άρα στην ελληνική "δικαιοδοσία"), προσπαθώντας έτσι τη συνολική αποδόμηση του συμπλέγματος της Μεγίστης από τον κύριο ελληνικό κορμό.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Κατά την πρόσφατη κρίση που δημιούργησε η Άγκυρα με το ερευνητικό "Ορούτς Ρέις", όλοι μα όλοι οι Τούρκοι αξιωματούχοι επικαλούνταν το πόσο μακριά είναι το Καστελόριζο από την Ελλάδα και πόσο κοντά βρίσκεται στις τουρκικές ακτές. Στο ίδιο μήκος κύματος κινούνται και οι τουρκικοί ισχυρισμοί ότι η Ελλάδα και η Κύπρος, ενώνοντας τις ΑΟΖ τους και χρησιμοποιώντας την υφαλοκρηπίδα του Καστελόριζου, έχουν στόχο να "φυλακίσουν" την Τουρκία μέσα στα χωρικά ύδατά της.
Εμπόδιο στα τουρκικά σχέδια για "Γαλάζια Πατρίδα"
Εκείνο που πρέπει να προσέξουμε είναι ότι η Τουρκία δεν έχει θέσει (ακόμα) διεκδικήσεις επί του Καστελόριζου, ωστόσο προσπαθεί να το αποκόψει από τον ελληνικό κορμό.
Στο βιβλίο του "Τουρκικές διεκδικήσεις σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο" (Ειδική Έκδοση Εφημερίδας "Καθημερινή", 2018) ο καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και της Εξωτερικής Πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, Άγγελος Συρίγος, αναφέρει ότι ""βασικό σημείο αναφοράς στην υποβόσκουσα διαμάχη Ελλάδος -Τουρκίας για την Ανατολική Μεσόγειο φαίνεται ότι θα είναι το νησιωτικό σύμπλεγμα της Μεγίστης (Καστελόριζο). Η Τουρκία όλα τα χρόνια επιδιώκει τη διάκριση του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου διότι θέλει να απομονώσει το νησιωτικό σύμπλεγμα της Μεγίστης από τα υπόλοιπα ελληνικά νησιά. Στόχος της Τουρκίας είναι να αποδείξει ότι το Καστελλόριζο και τα γύρω νησάκια του, αποτελούν "νησιά από τη λάθος μεριά της μέσης γραμμής".
Όπως σημειώνει ο κ. Συρίγος, "τα νησιά αυτά έχουν περιορισμένη επήρεια κατά τη χάραξη της μέσης γραμμής. Εάν το νησιωτικό σύμπλεγμα του Καστελόριζου απομονωθεί από τα υπόλοιπα νησιά του Αιγαίου, θα εμφανίζεται ως μια μικρή συστάδα νησιών που βρίσκονται αντιμέτωπες με το υπερπολλαπλάσιο εύρος των τουρκικών ακτών, ενώ παράλληλα είναι σχεδόν προσκολλημένες πάνω τους. Το μικρό μήκος των ακτών του ελληνικού νησιωτικού συμπλέγματος θα βρίσκεται σε δυσαναλογία με τις θαλάσσιες περιοχές που θα του αποδοθούν με τη μέθοδο της μέσης γραμμής, εν συγκρίσει με τις τουρκικές ακτές και τις δικές τους θαλάσσιες περιοχές. Επομένως, η Τουρκία θα ζητήσει να αποδοθεί στο σύμπλεγμα του Καστελλόριζου μόνον αιγιαλίτιδα ζώνη (μάλλον 12 μιλίων, διότι το Καστελλόριζο δεν είναι στο Αιγαίο, όπου -κατά την Τουρκία -ισχύουν ειδικές περιστάσεις, αλλά στη Μεσόγειο, όπου ήδη η Τουρκία έχει κηρύξει αιγιαλίτιδα ζώνη 12 μιλίων). Δεν θα έχει δικαίωμα ούτε για υφαλοκρηπίδα ούτε για ΑΟΖ".
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Είναι λοιπόν φανερή η στρατηγική σημασία που έχει το νησιωτικό σύμπλεγμα της Μεγίστης για την Ελλάδα αλλά και για την Κύπρο. Με το Καστελόριζο στην ελληνική επικράτεια, η Ελλάδα έχει κοινά σύνορα στην ΑΟΖ με την Κύπρο. Χωρίς το Καστελόριζο, η ελληνική ΑΟΖ δεν μπορεί να ενωθεί με την κυπριακή και τη θέση της θα την έχει η Τουρκία.
Το τουρκικό ερευνητικό Oruc Reis, μέχρι τις 12 Σεπτεμβρίου, όπου λήγει η παράνομη Navtex, θα έχει φτάσει σε απόσταση μόλις 30 μιλίων από το Καστελόριζο.
Γιατί ο Ερντογάν "σημαδεύει" το Καστελόριζο - Τι λένε οι διεθνολόγοι
Όπως εξήγησε ο διευθυντής του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων του Παντείου Πανεπιστημίου, Κωνσταντίνος Φίλης, μιλώντας στην πρωινή εκπομπή του ΣΚΑΪ, η Ελλάδα έχει στοχοποιηθεί από τον Ερντογάν και είναι η προτεραιότητα της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής, πράγμα εξαιρετικά επικίνδυνο. "Εφόσον το Oruc Reis προχωρά σε σεισμικές έρευνες και δεν κόβει βόλτες και κάνει επίδειξη σημαίας, το να βρεθεί στα 6 μίλια, στην αιγιαλίτιδα ζώνη, καθώς μιλάμε για παραβίαση κυριαρχίας και όχι δυνητικών κυριαρχικών δικαιωμάτων, ασφαλώς η Ελλάδα πρέπει να απαντήσει", υπογραμμίζει.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Προσθέτει δε, ότι "ο Ερντογάν συνομιλεί με την ιστορία. Δεν συνομιλεί ούτε με τη Μέρκελ ούτε με τον Τραμπ ούτε με τον Πούτιν. 97 χρόνια μετά τη συνθήκη της Λωζάνης δίνει τον δικό του αγώνα ανεξαρτησίας για τη δική του Τουρκία, θέλοντας να αντικαταστήσει τον Κεμάλ. Αν επικρατήσει ο Ερντογάν, το πολιτικό όν που έχει μάθει να επιβιώνει και που επί 18 χρόνια κυριαρχεί στην τουρκική πολιτική σκηνή, θα προσμετρήσει τις συνέπειες που θα έχουν οι επιλογές του κυρίως για την τουρκική οικονομία, όχι τόσος οι κυρώσεις, αλλά ο αντίκτυπος των επενδύσεων".
Από την πλευρά του, ο αναπληρωτής καθηγητής του Διεθνούς Δικαίου και της Εξωτερικής Πολιτικής, κ. Άγγελος Συρίγος, τονίζει ότι η παραβίαση της αιγιαλίτιδας ζώνης αποτελεί κόκκινη γραμμή για την ελληνική πλευρά.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
"Ο Ερντογάν αναζητά κάτι να ισοφαρίσει την ελληνοαιγυπτιακή συμφωνία. Αυτό μπορεί να είναι η απόδοση δικαιωμάτων, να πάει η τουρκική εταιρεία πετρελαίου να κάνει έρευνες ή εκμετάλλευση η στην περιοχή νοτίως της Ρόδου, της Κάσου, της Καρπάθου και ανατολικά της Κρήτης, δηλαδή στην περιοχή του τουρκολιβυκού μνημονίου. Τις τελευταίες μέρες σκέφτομαι μήπως λόγω των πιέσεων φτάσει δίπλα στην αιγιαλίτιδα ζώνη του Καστελόριζου, στα 6 μίλια, σταματήσει εκεί πέρα και πει ότι "κάναμε τις έρευνες μας και αφού ολοκληρώσαμε αυτή τη φάση και κανείς δεν μπόρεσε να σταματήσει την μεγάλη και ισχυρή Τουρκία, τώρα πάμε στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων", εξηγεί ο κ. Συρίγος.
Μάλιστα, ο ίδιος επισημαίνει ότι "πριν δύο εβδομάδες ο Ερντογάν κυνηγούσε θερμό επεισόδιο, ενώ τις τελευταίες μέρες αποδέχεται ότι μπορεί να συμβεί, αλλά δεν το κυνηγάει. Ενώ πριν μιλούσε για γαλάζια πατρίδα, τώρα έχει επικεντρωθεί στο Καστελόριζο".
Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις
Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr
![Σούπερ Καπ: Στον τελικό ο εκπληκτικός Προμηθέας Πάτρας, 84-70 την ΑΕΚ [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/cu608x422/0,8,608,349/crop/both/8e/8e9790eec1354fcfa00715482e74478c.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Τροχαίο με ανατροπή ΙΧ στην Κηφισιά - Απεγκλωβίστηκε σοαβαρά τραυματισμένη γυναίκα [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/cu608x370/0,27,608,368/crop/both/31/31821932f8504fc3b83853942445e0a3.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Μαρίσσα Λαιμού: Από σήψη προήλθε ο θάνατός της, σύμφωνα με Βρετανό ιατροδικαστή - Το σενάριο για στρεπτόκοκκο Β' [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/cu608x340/1,0,607,340/crop/both/28/280014e65c2a4157a62691359071f5d0.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Καλιφόρνια: Κινηματογραφική ληστεία κοσμημάτων με εισβολή 25 κουκουλοφόρων μέρα μεσημέρι [Βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/crop/both/b8/b8c65889b5384ae0b98fdb7a7947c33c.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Γάζα: Το Ισραήλ έβαλε μεγάφωνα και χάκαρε όλα τα κινητά για να ακούστεί η ομιλία του Νετανιάχου στον ΟΗΕ [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/cu608x427/0,86,608,427/crop/both/5a/5a12f32f427341679faa6b57767f52fd.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Άνω Πατήσια: Σύλληψη διαρρήκτη μπροστά στην κάμερα - Aκινητοποιήθηκε από πολίτες και ρεπόρτερ [Βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/crop/both/60/606d364715d744778083424bcc4ee52c.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Άγρια δολοφονία στην Τουρκία: 24χρονος σκότωσε με καραμπίνα την πρώην γυναίκα του μέσα σε νοσοκομείο [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu509x310/0,12,509,298/crop/both/44/443070cf9a1b424d9814ec426d3510d2.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Ο Τραμπ υποδέχτηκε τον Ερντογάν με καρφίτσα F-35 στο πέτο [εικόνες]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x406/0,17,608,358/crop/both/93/9393bce0547f4e1e84bd8ce6f81f86dd.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Πύρινη κόλαση στην Αττάλεια - Εκκενώθηκαν ξενοδοχεία σε τουριστικό θέρετρο [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu609x425/0,52,609,293/crop/both/c0/c0eca0484b5642349445f607dd7d0154.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Ο Αλπερέν Σενγκούν έσπασε πιάτα σε ελληνική ταβέρνα στην Τουρκία- Ισως είναι μια έμπρακτη συγνώμη [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x341/0,0,608,341/crop/both/02/02ce4ddafc894e018e806c155489091a.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Ελληνοτουρκικά: Ο πτέραρχος Ιατρίδης εξηγεί - "Εάν το Πίρι Ρέις μπει στα έξι ναυτικά μίλια, τότε αλλάζει το πράγμα" [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/crop/both/files/articles/7/article_229636/nea-tourkiki-navtex-stin-kardia-tou-aigaiou.w_hr.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Τουρκία: Πολυτελές γιοτ βυθίστηκε 15 λεπτά μετά την καθέλκυσή του – Οι επιβάτες πήδηξαν στη θάλασσα [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x274/14,0,502,274/crop/both/05/0578a033f6d44b64b8586624f1a6e09d.jpg?quality=60&404=default&v=2)
