Οι ηγέτες των 27 κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα συζητήσουν στη σημερινή σύνοδο κορυφής στις Βρυξέλλες την εκτροπή και τον εξαναγκασμό σε προσγείωση στο Μινσκ της Λευκορωσίας αεροσκάφους της Ryanair, καθώς και το ενδεχόμενο επιβολής κυρώσεων σε στελέχη του κρατικού μηχανισμού του Αλεξάντρ Λουκασένκο.
Η συζήτηση για συνέπειες και πιθανές κυρώσεις κατά της Λευκορωσίας έχει προστεθεί στην ατζέντα της διήμερης έκτακτης Συνόδου Κορυφής που ξεκινάει σήμερα στις 20 μ.μ. στις Βρυξέλλες.
Η Σύνοδος Κορυφής αρχικά περιλάμβανε θέματα για την αντιμετώπιση του κορονοϊού, την κλιματική αλλαγή, τη Ρωσία και το Brexit. Όμως, μετά το συμβάν με τη Λευκορωσία, ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου ανακοίνωσε χθες βράδυ ότι αυτό το "άνευ προηγουμένου περιστατικό" θα συζητηθεί σήμερα από τους ευρωπαίους ηγέτες και "δεν θα μείνει χωρίς συνέπειες".
"Οι συνέπειες και οι πιθανές κυρώσεις θα συζητηθούν" στη Σύνοδο Κορυφής, ανέφερε ο εκπρόσωπος.
Αυτό το "συμβάν άνευ προηγουμένου" δεν "θα μείνει χωρίς συνέπειες", διεμήνυσε ο ίδιος ο κ. Μισέλ, χωρίς να υπεισέλθει σε λεπτομέρειες, σε ανακοίνωση Τύπου που δημοσιοποίησε.
Η ΕΕ έχει επιβάλει σταδιακές κυρώσεις στο καθεστώς Λουκασένκο της Λευκορωσίας, ήδη από τον Οκτώβριο του 2020, ως αντίδραση στις νοθευμένες προεδρικές εκλογές τον Αύγουστο του 2020, καθώς και στον εκφοβισμό και τη βίαιη καταστολή ειρηνικών διαδηλωτών, μελών της αντιπολίτευσης και δημοσιογράφων.
Στο καθεστώς κυρώσεων έναντι της Λευκορωσίας υπάγονται συνολικά 88 άτομα και 7 οντότητες. Μεταξύ αυτών συγκαταλέγονται ο Πρόεδρος της Λευκορωσίας, Αλεξάντερ Λουκασένκο, ο γιος του και σύμβουλος εθνικής ασφάλειας, Βίκτορ Λουκασένκο, καθώς και πρόσωπα της πολιτικής ηγεσίας και της κυβέρνησης. Στις 10 Μαίου, ο επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας, Ζοζέπ Μπορέλ είχε ανακοινώσει ότι η ΕΕ ετοιμάζει νέες κυρώσεις σε βάρος του Μινσκ που υποστηρίζεται από τη Μόσχα.
Η Ρωσία είναι ένα από τα βασικά θέματα της σημερινής πρώτης ημέρας της Συνόδου. Στην πρόσκλησή του προς τους ευρωπαίους ηγέτες, ο Σαρλ Μισέλ τονίζει: "Θα έχουμε μια στρατηγική συζήτηση για τη Ρωσία. Οι παράνομες και προκλητικές κινήσεις της συνεχίστηκαν σε κράτη-μέλη της ΕΕ και όχι μόνο, με πιο πρόσφατη τη λεγόμενη "λίστα των μη φιλικών κρατών". Μια φιλική συζήτηση μεταξύ μας θα μπορούσε να πλαισιωθεί από έκθεση του Ύπατου Εκπροσώπου της ΕΕ και της Επιτροπής, μαζί με τις πέντε κατευθυντήριες αρχές για τις σχέσεις ΕΕ-Ρωσίας".
Εξάλλου, στο δείπνο των ηγετών θα συζητηθούν οι σχέσεις ΕΕ-Ηνωμένου Βασιλείου, μετά την έναρξη ισχύος της συμφωνίας εμπορίου. "Αυτή η συμφωνία, καθώς και η συμφωνία αποχώρησης και τα πρωτόκολλά της, θα πρέπει να εφαρμοστούν πλήρως και αποτελεσματικά, προς το συμφέρον μιας αμοιβαία επωφελούς σχέσης και στενής συνεργασίας", τονίζει ο Σαρλ Μισέλ στην πρόσκλησή του προς τους 27 ηγέτες της ΕΕ.
Η Λευκορωσία ανέπτυξε χθες καταδιωκτικό για να αναχαιτίσει το Boeing 737. Ο ιστότοπος της λευκορωσικής αντιπολίτευσης Nexta ανέφερε ότι ο πρώην διευθυντής του Ρομάν Προτάσεβιτς, που επέβαινε στο αεροσκάφος, συνελήφθη όταν αυτό προσγειώθηκε στο Μινσκ, πληροφορία που επιβεβαίωσε αργότερα η λευκορωσική κρατική τηλεόραση.
Το αεροσκάφος της Ryanair εκτελούσε πτήση από την Ελλάδα στη Λιθουανία, χώρες μέλη της ΕΕ και του NATO. Αργότερα χθες, το αεροσκάφος συνέχισε εντέλει την πτήση του προς το Βίλνιους, όπου προσγειώθηκε.
"Καλώ τις αρχές της Λευκορωσίας να απελευθερώσουν αμέσως τον επιβάτη που τέθηκε υπό κράτηση και να εγγυηθούν όλα τα δικαιώματά του", τόνισε ο Σαρλ Μισέλ, αναφερόμενος στον κ. Προτάσεβιτς.
Θα πρέπει να υπάρξουν όλες οι προβλεπόμενες "συνέπειες για τις παραβιάσεις των διεθνών κανόνων που διέπουν τις αερομεταφορές", διεμήνυσε από τη δική της πλευρά η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
Η επίτροπος αρμόδια για τις Αξίες και τη Διαφάνεια, η Βέρα Γιούροβα, έκρινε από την πλευρά της ότι το επεισόδιο "δείχνει ως πού μπορεί να φθάσει μια δικτατορία για να φιμώσει μια επικριτική φωνή", προσθέτοντας πως "οι δημοκρατίες πρέπει να σχηματίσουν ενιαίο μέτωπο, να υπερασπιστούν τις αξίες τους και να αναλάβουν δράση".
Η ΕΕ είχε ήδη επιβάλει, πριν από το συμβάν αυτό, τρεις γύρους κυρώσεων σε βάρος της κυβέρνησης του κ. Λουκασένκο και ετοιμαζόταν να ανακοινώσει τέταρτο γύρο μέτρων σε βάρος λευκορώσων αξιωματούχων σε αντίδραση στις περυσινές προεδρικές εκλογές, το αποτέλεσμα των οποίων οι Βρυξέλλες αμφισβήτησαν, όπως και η αντιπολίτευση, καταγγέλλοντας επίσης τη βίαιη καταστολή των διαδηλώσεων που ακολούθησαν τη διαδικασία.
Ο επικεφαλής της διπλωματίας της ΕΕ Τζουζέπ Μπορέλ είχε ανακοινώσει τη 10η Μαΐου πως οι 27 ετοίμαζαν νέες κυρώσεις σε βάρος του Μινσκ και είχε εκφράσει την ελπίδα πως θα υιοθετούνταν "εντός των προσεχών εβδομάδων". Απαιτείται ομοφωνία στη Σύνοδο Κορυφής για την επιβολή τους.
Παρά τις ευρωπαϊκές και αμερικανικές κυρώσεις, που βάζουν στο στόχαστρο τον Αλεξάντρ Λουκασένκο και ανώτερα στελέχη της κυβέρνησής του, ο λευκορώσος πρόεδρος, με την υποστήριξη της Μόσχας, δεν έχει δώσει την παραμικρή ένδειξη ότι θα επιδιώξει κάποιον συμβιβασμό με το κίνημα αμφισβήτησης στη χώρα, απεναντίας ενίσχυσε την καταστολή.