H Άνγκελα Μέρκελ περιγράφει τις επαφές με Παπανδρέου, Σαμαρά και Τσίπρα - Ποιος την κέρδισε με το "αφοπλιστικό του χαμόγελο"

Στην κυκλοφορία βρίσκεται από σήμερα το πολυαναμενόμενο βιβλίο της Άνγκελα Μέρκελ "Freiheit", στο οποίο η πρώην Γερμανίδα καγκελάριος περιγράφει τις πιο κρίσιμες στιγμές από τα 16 χρόνια στα οποία ηγήθηκε της μεγαλύτερης οικονομίας της Ευρώπης.

Η Άνγκελα Μέρκελ κάνει ξεχωριστή αναφορά και στην ελληνική κρίση χρέους καθώς και τις επαφές της με τους πρώην πρωθυπουργούς Γιώργο Παπανδρέου, Αντώνη Σαμαρά και Αλέξη Τσίπρα.

Όπως αναφέρει η Ξένια Κουναλάκη στην "Καθημερινή", για τους δύο πρώτους η αποτίμησή της δεν είναι ιδιαίτερα θετική, ενώ είναι σαφής η καλή προσωπική της χημεία με τον Τσίπρα, στον οποίο αφιερώνει και το μεγαλύτερο μέρος των αναμνήσεών της που αναφέρονται την Ελλάδα.

Η έκπληξη για τον Γιώργο Παπανδρέου

Το συναίσθημα που εκφράζει η τέως καγκελάριος για τον Γιώργο Παπανδρέου είναι η έκπληξη. Εκπληξη για τη στάση του, ακόμη και όταν, λίγο μετά την εκλογή του, ανακοινώθηκε η αναθεώρηση του ελλείμματος από 3,7% σε 12,7%. Θυμάται ότι στο πρώτο τηλεφώνημά της, ο Ελληνας πρωθυπουργός περιέγραφε μεν την κατάσταση στη χώρα του ως τεταμένη, χωρίς όμως να δίνει την εντύπωση πως έχει αντιληφθεί τον επείγοντα χαρακτήρα της.

Μετά την επιμονή των Νικολά Σαρκοζί, Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο και Χέρμαν βαν Ρομπέι πραγματοποιήθηκε συνάντηση στις Βρυξέλλες για την Ελλάδα. Ολοι είχαν αντιληφθεί και συμφωνήσει ότι έπρεπε να δανείσουν την Ελλάδα. Ολοι, εκτός από τη Μέρκελ και τον Παπανδρέου, έγνεψαν καταφατικά. Ο άμεσα ενδιαφερόμενος δεν είχε μιλήσει.

Η καγκελάριος τον ρωτάει τι θέλει ο ίδιος, πραγματικά; Εκείνος απαντά ότι δεν θέλει τίποτε, αλλά η χώρα του βρίσκεται σε δεινή κατάσταση. Σε νέα ερώτησή της, η Γερμανίδα ζητάει να μάθει πότε θα παρουσιάσει η Αθήνα σχέδιο για την εξοικονόμηση 4% του ΑΕΠ. Ο Παπανδρέου της απάντησε ότι χρειάζεται χρόνο. Η Μέρκελ δεν πιστεύει αυτό που ακούει. Δεν πιστεύει ότι ο Ελληνας πρωθυπουργός φερόταν σαν να έχει όλο τον χρόνο στη διάθεσή του. Κοιτάζει τον Κορσέπιους, σύμβουλό της για τα ευρωπαϊκά και μετέπειτα γενικό γραμματέα του συμβουλίου της Ε.Ε., και συνεννοούνται με το βλέμμα ότι είναι καλύτερα να σιωπήσει, αναφέρει η Καθημερινή.

Η αποτυχία Σαμαρά στις μεταρρυθμίσεις...

Η μοναδική αναφορά στον Αντώνη Σαμαρά είναι σύντομη. Η μεταρρυθμιστική του κόπωση επισημαίνεται μόνον ως παρένθεση πριν από την άνοδο του Αλέξη Τσίπρα στην εξουσία. Η νίκη του (Αλέξη Τσίπρα) αποδίδεται στην αγανάκτηση πολλών Ελλήνων πολιτών για τα πακέτα διάσωσης. Επισημαίνεται ότι ο Τσίπρας υποσχόταν να απελευθερώσει την Ελλάδα από την τρόικα, ενώ ο προκάτοχός του είχε αποτύχει να υλοποιήσει τις μεταρρυθμίσεις που συμφωνήθηκαν στο δεύτερο πρόγραμμα διάσωσης.

...και ο "σταρ" Αλέξης Τσίπρας

Οι αρχικές εντυπώσεις της για τον Τσίπρα είναι θετικές, παρά το γεγονός ότι κατά την πρώτη του επίσκεψη στο Βερολίνο σταμάτησε για να χαιρετήσει τους οπαδούς του από το Κόμμα της Αριστεράς (Ντι Λίνκε), προτού πατήσει το κόκκινο χαλί που είχε στρωθεί για εκείνον στην καγκελαρία. Η καλή προσωπική τους σχέση φτάνει μέχρι και τον Ιανουάριο του 2019, όταν δείπνησαν για τελευταία φορά σε ψαροταβέρνα του Πειραιά.

Από την πρώτη επίσκεψη Τσίπρα στο Βερολίνο, στις 23 Μαρτίου το 2015, η Μέρκελ θυμάται ότι ανυπομονούσε να γνωρίσει τον Ελληνα πρωθυπουργό που όπως σημειώνει ήταν είκοσι χρόνια νεότερός της. Μέχρι τη συνάντησή τους στο Βερολίνο είχαν μιλήσει δύο φορές στο τηλέφωνο με διερμηνείς και είχαν δύο σύντομες συναντήσεις σε συνεδριάσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις Βρυξέλλες. Η εντύπωση που είχε αποκομίσει ήταν, γράφει, θετική – ακόμη και για τα "καλά αγγλικά" του.

Περιγράφει την υποδοχή του σαν άφιξη ενός σταρ, για τον οποίο δεν είχαν απλώς παραταχθεί αγήματα, όπως προβλέπει το πρωτόκολλο, αλλά είχαν συγκεντρωθεί δεκάδες φωτογράφοι και δημοσιογράφοι. Στα αυτιά της Μέρκελ έφταναν οι ιαχές των συγκεντρωμένων που ζητούσαν "διεθνιστική αλληλεγγύη", καθώς έβλεπε τον Τσίπρα να βγαίνει από το αυτοκίνητο και να την κοιτάει με ένα "φιλικό, αφοπλιστικό χαμόγελο". Ο Ελληνας πρωθυπουργός εξηγεί με αυτοπεποίθηση ότι σταμάτησε να χαιρετήσει τους διαδηλωτές επειδή δεν πρέπει ποτέ κανείς να ξεχνάει τους υποστηρικτές του. Η Μέρκελ συμφωνεί χαμογελώντας και γράφει ότι αισθανόταν πως ήταν έτοιμοι οι δυο τους να εκπλήξουν ευχάριστα τους πάντες με το θετικό κλίμα ανάμεσά τους – σε μια στιγμή που ο διεθνής Τύπος περιέγραφε τη συνάντησή τους περίπου ως σύγκρουση δύο κόσμων.

Η Μέρκελ θυμάται ότι στη συνομιλία της με τον Τσίπρα τόνισε τη βούλησή της να μείνει η Ελλάδα στη ζώνη του ευρώ, κάτι που προϋπέθετε να εργαστούν Αθήνα και Βερολίνο συντονισμένα. Είχε ήδη από το 2012 σκεφθεί πολύ για το ελληνικό ζήτημα. Είχε ακούσει τα επιχειρήματα όσων συνηγορούσαν υπέρ του Grexit (με πρώτον τον υπουργό Οικονομικών, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε). Δεν είχε όμως πειστεί. Η πεποίθηση που είχε αταλάντευτα σχηματίσει ήταν ότι η Ελλάδα έπρεπε να μείνει στη νομισματική ένωση.

Λίγο αργότερα, η μεταξύ τους χημεία είναι τόσο καλή ώστε οι δύο πολιτικοί φτάνουν στο σημείο να μιλήσουν για τις οικογένειές τους. Πηγαίνοντας στην αίθουσα όπου τους περίμεναν, περιέγραψε ο ένας στον άλλο την προσωπική του διαδρομή στην πολιτική. Εκείνος της μίλησε και για την οικογένειά του, εκείνη για τον σύζυγό της, Γιόακιμ, και τους γιους του. Ο Τσίπρας κερδίζει τη συμπάθεια της καγκελαρίου και της δίνει την εντύπωση πως ήταν ανοιχτός στη συνεργασία και ήθελε να ανιχνεύσει τον δρόμο του σε αχαρτογράφητα νερά.

Επρεπε όμως η νέα ελληνική κυβέρνηση να εφαρμόσει τις απαιτήσεις της τρόικας χωρίς να αθετήσει τις προεκλογικές υποσχέσεις της. Επρεπε δηλαδή, όπως γράφει η Μέρκελ, να τετραγωνιστεί ο κύκλος. Η συνέντευξη Τύπου που ακολούθησε μετά τη σύσκεψη με τους συνεργάτες και το δείπνο, περιγράφεται με ενθουσιασμό ως επικοινωνιακό έργο τέχνης. Ηταν αμφότεροι φιλικοί και μειλίχιοι, χωρίς να αποκλίνουν επί της ουσίας από τις θέσεις τους. Οι αβυσσαλέες διαφορές παρέμεναν. Είχε όμως, σύμφωνα με τη Μέρκελ, διαπιστωθεί η κοινή βούληση να αρθεί το αδιέξοδο.

Η έκπληξη της καγκελαρίου ήταν μεγάλη από τη στάση που κράτησε ο Τσίπρας το καλοκαίρι του 2015. Τον περιγράφει σιωπηλό στη Σύνοδο Κορυφής της 25ης Ιουνίου, όπου τον πλησίασε για να εκμαιεύσει τις προθέσεις του ως προς το πακέτο που του πρότειναν οι εταίροι. Εκείνος της απαντά σιβυλλικά ότι θα επιστρέψει στην Αθήνα, θα συνεδριάσει με το υπουργικό του συμβούλιο και θα αποφασίσει. Η καγκελάριος μιλάει με τον Ολάντ, που δηλώνει εξίσου έκπληκτος και πιέζει ξανά τον Τσίπρα να ξεκαθαρίσει τι περιμένει να προκύψει από τις συζητήσεις στην Αθήνα. Ο Ελληνας πρωθυπουργός της λέει ότι δεν ξέρει και υπόσχεται να της τηλεφωνήσει το ίδιο βράδυ για να την ενημερώσει.

Οντως, της τηλεφωνεί αργότερα και την ενημερώνει ότι η κυβέρνησή του αποφάσισε δημοψήφισμα. Φυσικά, τον ρωτάει τι θα προτείνει εκείνος προς το εκλογικό σώμα. Οταν ακούει τον Τσίπρα να της λέει ότι τάσσεται με το "Οχι" μένει άφωνη. Την ίδια έκπληξη θυμάται ότι δοκίμασε και ο Ολάντ, από το αντίστοιχο τηλεφώνημα που δέχτηκε από την Αθήνα.

Τριάμισι χρόνια μετά, τον Ιανουάριο του 2019, Μέρκελ και Τσίπρας δειπνούν σε ψαροταβέρνα στον Πειραιά. Εχουν αφήσει πίσω τους το δύσκολο 2015. Ο Τσίπρας της εξηγεί ότι ήταν σημαντικό να δείξει στους πολίτες πως είχε εξαντλήσει κάθε περιθώριο προκειμένου να απαλλαγεί από την επάρατη τρόικα. Οι Ελληνες απέρριψαν το πακέτο της λιτότητας, αλλά ήθελαν την παραμονή της χώρας στο ευρώ. Γι’ αυτό τον ψήφισαν ξανά τον Σεπτέμβριο του 2015. Η καγκελάριος δείχνει να έχει πειστεί", καταλήγει η Καθημερινή στο κείμενό της για τις ελληνικές αναφορές στο βιβλίο της Μέρκελ.

Τι απαντά για Ουκρανία, Ρωσία και μεταναστευτικό

Η 70χρονη πρώην καγκελάριος κατηγορείται σήμερα ότι άφησε τη Γερμανία επικίνδυνα εξαρτημένη από το φθηνό ρωσικό αέριο και ότι συνέβαλε στην άνοδο της άκρας δεξιάς με τη πολιτική της του ανοίγματος έναντι των μεταναστών.

Απούσα από την πολιτική συζήτηση από τα τέλη του 2021 που άφησε την εξουσία, η Άγγελα Μέρκελ ξαναπαίρνει το λόγο σε μια περίοδο που η επικαιρότητα σηματοδοτείται από τους πολέμους στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή, την προσεχή επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στο Λευκό Οίκο και την προεκλογική εκστρατεία στη Γερμανία ενόψει των πρόωρων εκλογών του Φεβρουαρίου.

Τις μεγαλύτερες επιθέσεις τις δέχθηκε για τη διαχείριση της μεταναστευτικής κρίσης, στη διάρκεια της οποίας διέταξε το Σεπτέμβριο 2015 να μην επαναπροωθούνται οι πρόσφυγες που φθάνουν στα σύνορα της χώρας. Στη συγγραφή αυτών των απομνημονευμάτων την ώθησε η βούλησή της να εξηγήσει τα τότε κίνητρά της, το "όραμά (της) για την Ευρώπη και την παγκοσμιοποίηση", αναφέρει στο βιβλίο αυτό.

Με τη φράση της που άφησε εποχή, "θα τα καταφέρουμε" ("Wir schaffen das"), προέβαλε "μια στάση": "εκεί όπου υπάρχουν εμπόδια, πρέπει να εργαζόμαστε για να τα υπερβούμε".

Υποστηρίζει πως "εξακολουθεί να μην καταλαβαίνει", σχετικά με μια σέλφι που είχε βγάλει με ένα σύρο πρόσφυγα, "το γεγονός ότι κάποιοι υπέθεσαν πως ένα ευγενικό πρόσωπο σε μια φωτογραφία ήταν αρκετό για να παρακινήσει ολόκληρες λεγεώνες ανθρώπων να διαφύγουν από την πατρίδα τους".

Αν και τονίζει πως "η Ευρώπη οφείλει πάντα να προστατεύει τα εξωτερικά σύνορά της", υπογραμμίζει πως "η ευημερία και το κράτος δικαίου θα κάνουν πάντα την Γερμανία και την Ευρώπη (...) τόπους στους οποίους οι άνθρωποι επιθυμούν να πάνε".

Σχετικά με την άνοδο του γερμανικού ακροδεξιού σχηματισμού Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD), προειδοποιεί τα δημοκρατικά κόμματα: "αν πιστεύουν πως θα καταφέρουν να συγκρατήσουν την άνοδο της AfD συνεχίζοντας αδιάκοπα να υιοθετούν τα θέματά της, ακόμη και να προχωρούν σε ρητορική πλειοδοσία χωρίς να προτείνουν συγκεκριμένες λύσεις στα υφιστάμενα προβλήματα, θα αποτύχουν".

Μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία το Φεβρουάριο 2022, κατηγορήθηκε ότι κατέστησε τη Γερμανία εξαρτημένη από τις παραδόσεις ρωσικού φυσικού αερίου.

Εντούτοις, υπογραμμίζει, η δημιουργία του αγωγού αερίου Nord Stream 1 είχε υπογραφεί από τον προκάτοχό της, τον σοσιαλδημοκράτη Γκέρχαρντ Σρέντερ, ο οποίος έγινε στη συνέχεια πρόεδρος της επιτροπής μετόχων και του εποπτικού συμβουλίου της εταιρείας αυτής.

Για τον Nord Stream 2, τον δεύτερο αγωγό αερίου που ουδέποτε τέθηκε σε λειτουργία και για τον οποίο είχε δώσει το πράσινο φως μετά τη ρωσική προσάρτηση της Κριμαίας το 2014, εξηγεί πως θα ήταν τότε "δύσκολο να δεχθούν οι άνθρωποι τόσο στη Γερμανία (...) όσο και σε αριθμό κρατών μελών της ΕΕ" την εισαγωγή άλλων πιο ακριβών καυσίμων.

Δικαιολογεί επίσης την επιλογή αυτή επικαλούμενη τη σταδιακή εγκατάλειψη της πυρηνικής ενέργειας, την οποία είχε αποφασίσει το 2011 μετά την καταστροφή της Φουκουσίμα: "το φυσικό αέριο κάλυπτε περισσότερο παρά ποτέ το ρόλο μιας μεταβατικής ορυκτής τεχνολογίας" περιμένοντας να πάρουν τη σκυτάλη οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Η πρώην καγκελάριος συνιστά εξάλλου να μην υπάρξει επιστροφή προς τα πίσω στη Γερμανία σε ό,τι αφορά την ατομική ενέργεια, όπως προτείνουν μερικοί: "Δεν την έχουμε ανάγκη για να ικανοποιήσουμε τους κλιματικούς στόχους μας, για να είμαστε τεχνολογικά αποδοτικοί".

Κανένας άλλος ηγέτης δεν επικρίνεται τόσο στα απομνημονεύματα αυτά όσο ο ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν, τον οποίο περιγράφει ως "έναν άνθρωπο που βρίσκεται διαρκώς σε επιφυλακή, φοβούμενος μήπως τον κακομεταχειρισθούν και πάντα έτοιμος να καταφέρει πλήγματα, μεταξύ άλλων και να ασκήσει την εξουσία του παίζοντας με ένα σκύλο και κάνοντας τους άλλους να περιμένουν".

Εντούτοις "συνεχίζει να πιστεύει" πως "παρόλες τις δυσκολίες (...) έκανε καλά που επέμεινε (...) να μην αφήσει να κοπούν οι επαφές με τη Ρωσία (...) και να διατηρήσει επίσης δεσμούς μέσω των εμπορικών σχέσεων - πέραν των αμοιβαίων οικονομικών ωφελειών".

Διότι, υπογραμμίζει, "η Ρωσία είναι, μαζί με τις Ηνωμένες Πολιτείες, μία από τις δύο κύριες παγκόσμιες πυρηνικές δυνάμεις" και είναι γείτονας της Ευρώπης.

Εξακολουθεί επίσης να υπερασπίζεται την αντίθεσή της σε μια ενδεχόμενη ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ κατά τη σύνοδο κορυφής του Βουκουρεστίου το 2008, υποστηρίζοντας πως είναι ψευδαίσθηση να πιστεύει κανείς ότι το καθεστώς της υποψήφιας για ένταξη στο ΝΑΤΟ χώρας θα την είχε προστατεύσει από την επίθεση του Πούτιν.

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr