Η κάλπη έβγαλε για άλλη μια φορά ηττημένες τις δημοσκοπήσεις και για δεύτερη συνεχή μετά το δημοψήφισμα του Ιουλίου. Αποτέλεσμ να ανοίξει πάλι η συζήτηση για την αξιοπιστία των μετρήσεων, με τους επικεφαλής των εταιριών να αισθάνονται αυτή τη φορά την ανάγκη να απολογηθούν.
Ολες οι δημοσκοπήσεις προέβλεπαν κάλπες θρίλερ, μάχη ψήφο με ψήφο με τον νικητή να κρίνεται πάνω στο νήμα. Ωστόσο, το χιτσκοκικό σενάριο των εκπλήξεων και των ανατροπών δεν επαληθεύτηκε και η μόνη ανατροπή ήταν τελικά η ανατροπή των προβλέψεων των γκάλοπ.
Ο ΣΥΡΙΖΑ πήρε μια καθαρά νίκη με διαφορά 7,5 μονάδων, ενώ και οι ΑΝΕΛ κατάφεραν παρά τις προβλέψεις να περάσουν με σχετική άνεση το όριο εισόδου στη βουλή, λαμβάνοντας 3,7%.
Να υπενθυμίσουμε ότι στο δημοψήφισμα του Ιουλίου το «Οχι» σάρωσε με 61, 31% ενώ οι δημοσκοπήσεις κατέγραφαν μια διαφορά τεσσάρων μονάδων. Τι έγινε τώρα στις εκλογές της Κυριακής. Οι τελευταίες 10 δημοσκοπήσεις, δύο ημέρες πριν από τις κάλπες, κατέγραφαν μεν προβάδισμα του ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος φαινόταν να έχει αναπτύξει μια δυναμική ανεβάζοντας τη συσπείρωσή του, ωστόσο το ποσοστό της διαφοράς με τη ΝΔ κυμαινόταν από 0,5 εως 3 μονάδες, στα όρια δηλαδή του λεγόμενου στατιστικού λάθους.
Μάλιστα στην κατανομή των εδρών ο ΣΥΡΙΖΑ εμφανιζόταν με 139 έδρες στην καλύτερη περίπτωση και στην ουσία αποκλειόταν το ενδεχόμενο σχηματισμού συγκυβέρνησης με τους ΑΝΕΛ, οι οποίοι- σύμφωνα με την πλειονότητα των γκαλοπ- δεν ξεπερνούσαν το όριο του 3%. Η κάλπη ...έβγαλε τελικά 155 έδρες (145 +10).
Σε ότι αφορά τα ποσοστά, το μεγαλύτερο δημοσκοπικό ποσοστό στον ΣΥΡΙΖΑ ήταν 33% (μια μόνο δημοσκόπηση) με την κάλπη να του δίνει 35,5% και διαφορά 7,5 μονάδων στη ΝΔ.
Πως μπορεί όμως να εξηγηθεί η αστοχία των ερευνών να πλησιάσουν έστω το αποτέλεσμα της κάλπης. Ασφαλώς, η εξήγηση είναι «πολυπαραγοντική». Η κόπωση των πολιτών, η άρνησή τους να απαντήσουν ή ακόμη και η διάθεσή τους σε ορισμένες περιπτώσεις να δώσουν παραπλανητικές απαντήσεις. Ενας άλλος λόγος που ακούγεται είναι ότι πολλοί νέοι δεν έχουν πλέον σταθερό τηλέφωνο, με συνέπεια να μην μετέχουν στις έρευνες σε βάρος της αντιπροσωπευτικότητας του δείγματος.
Ισως όμως ο βασικότερος λόγος της αστοχίας είναι το ποσοστό της λεγόμενης αδιευκρίνιστης ψήφου που στα γκάλοπ της Παρασκευής άγγιζε το 12%. Τι σήμαινε αυτό; Οτι πολλοί θα αποφάσιζαν την τελευταία στιγμή, ακόμη και πάνω από την κάλπη.
Ποιο ήταν όμως το προφίλ των αναποφάσιστων. Στη συντριπτική τους πλειονότητα, πάνω απο 40% είχε ψηφίσει ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές του Ιανουαρίου έναντι 23% που είχε ψηφίσει ΝΔ. Δυο επιμέρους στοιχεία: Το 60% των αναποφάσιστων ήταν γυναίκες, με τον ΣΥΡΙΖΑ να έχει μεγαλύτερη δυναμική σε αυτή την κατηγορία. Επίσης μόνο το 15% των αναποφάσιστων ήταν πάνω άνω των 55 ετών, δεξαμενή στην οποία έχει μεγαλύτερη πρόσβαση η ΝΔ.
Υπεύθυνοι εταιριών δημοσκοπήσεων παρατηρούσαν ότι τις τελευταίες ημέρες ο Αλέξης Τσίπρας κατάφερε τελικά να προσελκύσει τη μεγαλύτερη μερίδα των αναποφάσιστων του ΣΥΡΙΖΑ.
Η απολογία των δημοσκόπων
Ο Δημήτρης Μαύρος της ΜRB , σε ανάρτησή του στο Facebook, αφού αναγνωρίζει το λάθος, αναλαμβάνει την ευθύνη και σημειώνει: «Το πρόβλημα είναι μεθοδολογικό: Δεν διαβάζονται οι αναποφάσιστοι και η αποχη»
Συγγνώμη από τους πολίτες για τη συμμετοχή του στις λάθος προβλέψεις του exit poll και των δημοσκοπήσεων ζητεί και ο πρόεδρος της Marc, Θωμάς Γεράκης, εξηγώντας ότι δε φταίνε οι δημοσκοπήσεις ως εργαλείο, αλλά οι μέθοδοι των εταιρειών.
Κάνει λόγο για πρωτόγνωρο πολιτικό περιβάλλον και μεγάλο αριθμό αναποφάσιστων, γεγονός που επιβάλει επανεξέταση των μοντέλων υπολογισμού, ενώ σημειώνει ότι το βασικό λάθος στην αποτυχία της πρόβλεψης για τη μεγάλη νίκη του ΣΥΡΙΖΑ ήταν ότι "το μεγάλο ποσοστό αποχής συσχετίστηκε με τους ψηφοφόρους του ΣΥΡΙΖΑ". Σημειώνει ο κ. Γεράκης: Όλες οι δημοσκοπήσεις έδειχναν τεράστιο αριθμό αναποφάσιστων, εκ των οποίων οι περισσότεροι στις προηγούμενες εκλογές είχαν ψηφίσει ΣΥΡΙΖΑ. Στο δελτίο του ALPHA TV δύο ημέρες πριν από τις εκλογές, είχαμε αναφέρει ότι «οι μισοί από αυτούς τελικά να ψηφίσουν τον ΣΥΡΙΖΑ, η διαφορά θα είναι πάνω από 5 μονάδες». Δεν μπορούσαμε όμως εκ των προτέρων να προκαθορίσουμε η να υπαγορεύσουμε την απόφαση αυτών που θα ψήφιζαν την Κυριακή. Σεβόμενοι τις στατιστικές αποκλίσεις και με δεδομένο τον πολύ μεγάλο αριθμό αναποφάσιστων του ΣΥΡΙΖΑ, αναλύαμε τα ενδεχόμενα αποτελέσματα που ήταν από οριακή νίκη της ΝΔ έως ευρύτατη νίκη του ΣΥΡΙΖΑ.
O επικεφαλής της GPO Τάκης Θεοδωρικάκος είπε πως έχει τελειώσει το μοντέλο συνεργασίας των εταιρειών να κάνουν κοινό exit poll, προσθέτοντας πως η χθεσινή ανάγνωση των exit poll θα μπορούσε να μας οδηγήσει στο αποτέλεσμα που έδειξε η κάλπη.
Ο Ηλίας Νικολακόπουλος επεσήμανε ότι το σκηνικό είναι πλέον ρευστό, υπογράμμισε ότι υποτιμήθηκε η αποχή και σημείωσε ότι χρειάζεται οργανωμένη δημόσια συζήτηση για τη μεθολογία των μετρήσεων.
Αποτυχία και εκτός Ελλάδας
Πάντως η αστοχία των γκάλοπ δεν είναι μόνο ελληνικό φαινόμενο με πιο κραυγαλέο παράδειγμα τις εκλογές του περασμένου Μαΐου στη Μεγάλη Βρετανία. Ολα σχεδόν τα γκάλοπ προέβλεπαν “ντέρμπι” μεταξύ Συντηρητικών και Εργατικών, τελικά όμως οι Συντηρητικοί του Ντέιβιντ Κάμερον θριάμβευσαν με διαφορά έξι μονάδων.
Μόλις λίγες μέρες αργότερα, οι εταιρείες δημοσκοπήσεων της Πολωνίας έδιναν προβάδισμα περίπου 10 μονάδων στον απερχόμενο πρόεδρο Μπρόνισλαβ Κομορόφσκι για τον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών, όμως ο Κομορόφσκι βγήκε... δεύτερος!
Τον Ιούνιο οι δημοσκοπήσεις στη Δανία απέτυχαν να προβλέψουν την άνοδο του ευρωσκεπτικιστικού Κόμματος του Λαού, το οποίο κατέκτησε τη δεύτερη θέση.