Δεν έχει περάσει πολύς καιρός από τότε που ο Ευκλείδης Τσακαλώτος δήλωνε πως «αν δεν υπάρξει συμφωνία με τους δανειστές μέχρι τον Μάιο, τότε καήκαμε».
Ο Μάιος έφτασε, αλλά η πολυπόθητη για την κυβέρνηση συμφωνία δεν ήρθε. Και όχι μόνο αυτό, αλλά κατά τα φαινόμενα δεν φαίνεται καν συμφωνία στον ορατό ορίζοντα, μέχρι δηλαδή το έκτακτο Eurogroup της 9ης Μαΐου, που περιπετειωδώς ζήτησε η κυβέρνησης.
Πηγές που συμμετέχουν στις διαπραγματεύσεις και μίλησαν στο Reuters ήταν σαφείς: «οι συνομιλίες για τη σύναψη επανεξέταση διάσωσης στην Ελλάδα για να ξεκλειδώσουν νέα κεφάλαια και για την ελάφρυνση του χρέους προχωρούν με αργούς ρυθμούς». Κατά τις ίδιες πηγές δεν αναμένεται συμφωνία την 9η Μαΐου καθώς η πρόοδος των διαπραγματεύσεων είναι αργή. Αλλωστε -όπως προσέθετε- «η Ελλάδα δεν χρειάζεται την επόμενη δόση των κεφαλαίων της ζώνης του ευρώ μέχρι τα μέσα Ιουλίου, οπότε δεν υπάρχει η αίσθηση του επείγοντος».
Η κυβέρνηση και το μαρτύριο της σταγόνας
Ολα δείχνουν πως ο εφιάλτης του περασμένου καλοκαιριού είναι προ των πυλών. Η απόπειρα της κυβέρνησης για εύρεση πολιτικής λύσης «βρήκε τοίχο» από Τουσκ, Μέρκελ, Σόιμπλε, Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και ΔΝΤ, ενώ τα ταμειακά διαθέσιμα στερεύουν. Το μαρτυρά η νέα συγκέντρωση των αποθεματικών Ασφαλιστικών Ταμείων και Νοσοκομείων.
Το Μέγαρο Μαξίμου επιχειρεί τώρα να «ξεκλειδώσει» μια συμφωνία με «όπλο» τι θετικές αναφορές Γιούνκερ, Μοσκοβισί και Πιτέλα των τελευταίων ημερών. «Ακόμη και ο Ντάισελμπλουμ παραδέχθηκε πως δεν γίνεται να τα ζητούμε όλα από την Ελλάδα», λέει κυβερνητικός παράγοντας.
Ενα νέο σενάριο που ακούγεται τις τελευταίες ώρες είναι πως η κυβέρνηση «παίζει τις καθυστερήσεις» ώστε να δημοσιοποιηθούν και οι εαρινές προβλέψεις της Κομισιόν σήμερα Τρίτη που -πάντα κατά κυβερνητικές πηγές- θα είναι θετικές και θα αποτελέσουν «όπλο στη φαρέτρα» της κυβέρνησης, ενόψει των διαπραγματεύσεων.
Ωστόσο το ΔΝΤ φέρεται να επιμένει στην αναγκαιότητα του προσδιορισμού των έξτρα-μέτρων ύψους 2% του ΑΕΠ, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στη μείωση δαπανών. «Εμείς τους ζητούμε μείωση δαπανών και αυτοί μας αντιπροτείνουν νέους φόρους» είναι η μόνιμη επωδός στελεχών του Ταμείου.
Αυτός ο γόρδιος δεσμός θα βρεθεί επί τάπητος σήμερα στο Μέγαρο Μαξίμου, σε σύσκεψη υπό τον Αλέξη Τσίπρα με τη συμμετοχή του οικονομικού επιτελείου και συνεργατών του πρωθυπουργού, ενώ ζητούμενο παραμένει αν θα γίνει τελικά αύριο Τετάρτη η συνάντηση του Ευκλείδη Τσακαλώτου με τον επικεφαλής του Eurogroup και τους υπουργούς Οικονομικών Γερμανίας και Γαλλίας, παρουσία των επικεφαλής των τριών θεσμών Μάριο Ντράγκι (ΕΚΤ), Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ (Κομισιόν) και Κριστίν Λαγκάρντ (ΔΝΤ).
Τα αγκάθια της συμφωνίας
Το πρώτο και βασικό αγκάθι της συμφωνίας αφορά το θέμα του πλαισίου της υιοθέτησης των προληπτικών μέτρων από την Αθήνα. Υπενθυμίζεται ότι σύμφωνα με δηλώσεις ανώτατου αξιωματούχου του ΔΝΤ, η πρόταση που κατέθεσε η Αθήνα προς τους Θεσμούς προβλέπει πως τα τυχόν έξτρα μέτρα που θα χρειασθούν σε περίπτωση που δεν επιτευχθούν οι δημοσιονομικοί στόχοι, να προέρχονται από δαπάνες, τις οποίες θα προσδιορίζει με διακριτική ευχέρεια ο εκάστοτε υπουργός Οικονομικών, αλλά και από αυξήσεις φόρων. Η πρόταση αυτή συναντά την έντονη αντίδραση του ΔΝΤ.
Το Ταμείο φέρεται να υποστηρίζει πως περαιτέρω αυξήσεις φόρων δεν μπορούν να γίνουν αποδεκτές, επισημαίνοντας πως εκεί που δεν επιτυγχάνονται οι στόχοι η έμφαση θα πρέπει να δίδεται στη μείωση των δημόσιων δαπανών. Την ίδια στιγμή, το Ταμείο φέρεται να αντιδρά και στην πρόβλεψη που αφορά τη διακριτική ευχέρεια του εκάστοτε υπουργού Οικονομικών να αποφασίζει ποιες δαπάνες θα πρέπει να περικοπούν εάν υπάρξει ανάγκη, δείχνοντας έτσι το δρόμο προς τη μείωση μισθών και συντάξεων.
Σε κάθε περίπτωση, η ελληνική κυβέρνηση θα επιδιώξει να μην κατονομάσει ένα προς ένα τα προληπτικά μέτρα, προκειμένου να μην αναγκαστεί να μιλήσει ανοιχτά για μειώσεις μισθών και συντάξεων.
Σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις δεν αποκλείεται η «χρυσή τομή» να βρεθεί στον προσδιορισμό «περιοχών» μέτρων και σε κάποια έμμεση αναφορά στους μισθούς και τις συντάξεις. Σύμφωνα όμως με άλλες εκτιμήσεις, οι δανειστές δεν αναμένεται να κάνουν πίσω και θα επιμείνουν στη ψήφιση λεπτομερώς προσδιορισμένων μέτρων.
Το «αντίδωρο» σε αυτή την περίπτωση θα ήταν το άνοιγμα του κεφαλαίου «ελληνικό χρέος» για το οποίο χθες το στέλεχος της ΕΚΤ Μπενουά Κερέ σημείωσε πως «κάτι μπορεί να γίνει για να ανακουφυστεί το ελληνικό χρέος». Στον αντίποδα όμως, ισχυρές παραμένουν σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο οι αντιρρήσεις της Γερμανίας.
Προς πολιτικό αδιέξοδο και κάλπες;
Αρκετοί είναι αναλυτές που με φόντο τα παραπάνω επισείουν τον κίνδυνο της πολιτικής αστάθειας, ενώ τα σενάρια για κάλπες δίνουν και παίρνουν.
Ενδεικτικό είναι το δημοσίευμα της Wall Street Journal πριν από μερικές ημέρες, σύμφωνα με το οποίο η πρόωρη προσφυγή στις κάλπες θα μπορούσε να είναι μια επιλογή του Αλέξη Τσίπρα μπροστά στο ενδεχόμενο η οριακή κοινοβουλευτική του πλειοψηφία να ψηφίσει νέα μέτρα. Όπως αναφέρει η αμερικανική εφημερίδα σε ανάλυσή της για τα τεκταινόμενα μεταξύ Αθήνας και δανειστών, «ο απρόβλεπτος παράγοντας είναι ο ΣΥΡΙΖΑ και ο ηγέτης του, Αλέξης Τσίπρας. Πολλοί πολιτικοί και παρατηρητές στην Αθήνα λένε ότι οι όροι του ΔΝΤ δεν θα «άντεχαν» μία ψηφοφορία στο κοινοβούλιο, όπου η κυβέρνηση έχει πλειοψηφία μόλις τριών εδρών».
Χθες και η Γερμανική Die Welt ανέφερε πως «Ο Αλέξης Τσίπρας πρέπει να έχει την εντύπωση ότι έχει ξαναζήσει όσα συμβαίνουν αυτές τις μέρες. Οι διαπραγματεύσεις έχουν "κολλήσει", οι πιστωτές ζητούν περαιτέρω μέτρα και εντός του ΣΥΡΙΖΑ υπάρχουν αντιδράσεις. Όλα θυμίζουν καλοκαίρι του 2015 με την χρεοκοπία να χτυπά και πάλι την πόρτα...».