Τις προοπτικές και το πλαίσιο κάτω απο το οποίο θα πραγματοποιηθεί η ειδική Σύνοδος Κορυφής των ηγετών της ΕΕ στις 24 και 25 Σεπτεμβρίου, έδωσαν στη δημοσιότητα οι Βρυξέλλες, για όσα θα συζητηθούν γύρω από τις σχέσεις ΕΕ-Τουρκίας με αφορμή τις τουρκικές προκλήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο.
Όπως αναφέρει η σχετική ενημέρωση από τον Μάρτιο του 2018, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο παρακολουθεί στενά και καταδίκασε έντονα τις παράνομες γεωτρήσεις της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο, εκφράζοντας ταυτόχρονα αλληλεγγύη σε Κύπρο και Ελλάδα.
Παράλληλα υπογραμμίζει ότι κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού οι εντάσεις αυξήθηκαν και σημειώθηκε επικίνδυνη κλιμάκωση της στρατιωτικής δραστηριότητας στην πειοχή. Τόσο ο Πρόεδρος Michel όσο και ο Γενικός Γραμματέας του Οργανισμού της Συνθήκης του Βόρειου Ατλαντικού (ΝΑΤΟ), Jens Stoltenberg, ζήτησαν την αποκλιμάκωση της κατάστασης.
Και συνεχίζει η ενημέρωση:
Εν τω μεταξύ, η Τουρκία απέσυρε το σεισμικό ερευνητικό σκάφος της, Oruç Reis.
Αυτό οδήγησε τον Ύπατο Εκπρόσωπο και Αντιπρόεδρο Josep Borrell στο να μιλήσει για ένα "βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση" και να ζητήσει περαιτέρω διάλογο. Σε αυτό το πλαίσιο, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα πραγματοποιήσει συζήτηση για τις σχέσεις της ΕΕ με την Τουρκία.
Είναι πιθανό - εκτός αν πραγματοποιηθεί περαιτέρω αποκλιμάκωση - η συζήτηση να επικεντρωθεί τελικά στην κρίση και στις πτυχές διαχείρισης της, και όχι στη μακροπρόθεσμη στρατηγική προσέγγιση της ΕΕ για την Τουρκία. Η Τουρκία είναι μια υποψήφια χώρα της ΕΕ με την οποία έχουν παγώσει οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις από το 2018. Παραμένει εταίρος για την ΕΕ σε μια σειρά τομέων, συμπεριλαμβανομένης της μετανάστευσης. Για 21 κράτη μέλη της ΕΕ, η Τουρκία είναι επίσης σύμμαχος στο ΝΑΤΟ.
Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, η χώρα έχει δείξει ολοένα και πιο αποφασιστική συμπεριφορά και προθυμία να ασκήσει την εξουσία της σε περιφερειακό επίπεδο. Η δραστηριότητα γεώτρησης στην ανατολική Μεσόγειο δεν είναι το μόνο αμφιλεγόμενο ζήτημα. Η μονομερής στρατιωτική επέμβαση της Τουρκίας στο βόρειο τμήμα της Συρίας το φθινόπωρο του 2019 και η παραβίαση του εμπάργκο όπλων των Ηνωμένων Εθνών στη Λιβύη, συνέβαλαν επίσης στην ταχεία επιδείνωση των σχέσεων, φέρνοντας τον Ύπατο Εκπρόσωπο Borrell να χαρακτηρίσει την τρέχουσα κατάσταση ως "κρίσιμη στιγμή" στην ιστορία των διμερών σχέσεων. Επιπλέον, υπάρχει αυξανόμενη ανησυχία σχετικά με την επιδείνωση της κατάστασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Τουρκία, τις παραβιάσεις του κράτους δικαίου, καθώς και για τη μονομερή απόφαση τροποποίησης του καθεστώτος της Αγίας Σοφίας.
Δύο μακροχρόνια ζητήματα που θα μπορούσαν, εάν αντιμετωπιστούν παράλληλα, να συμβάλουν εγκαίρως στην εξομάλυνση των σχέσεων ΕΕ- Τουρκίας
Σύμφωνα με την ενημέρωση απο τις Βρυξέλλες: Πρώτον, υπάρχει ανάγκη να επιλυθούν οι υφιστάμενες θαλάσσιες διασυνοριακές διαφορές, η πηγή παλαιότερης και τρέχουσας κλιμάκωσης στην ανατολική Μεσόγειο. Αυτό θα απαιτούσε από τα μέρη να παραπέμψουν το ζήτημα στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, ενώ δέχονται εκ των προτέρων ότι το Δικαστήριο στην απόφασή του ενδέχεται να μην εκπληρώσει πλήρως τις αρχικές αξιώσεις τους.
Δεύτερον, υπάρχει ανάγκη επίλυσης στο Κυπριακό. Ο Ύπατος Εκπρόσωπος Μπόρελ εξέφρασε την ελπίδα ότι οι συνομιλίες θα μπορούσαν να ξαναρχίσουν υπό την αιγίδα του ΟΗΕ και να αποκατασταθεί ο διάλογος με την Τουρκία. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο παρακολούθησε στενά την εξέλιξη της κατάστασης στην ανατολική Μεσόγειο.
Η Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων ζήτησε απόκλιμάκωση, εξέφρασε την υποστήριξή της στην Ελλάδα και την Κύπρο, καταδίκασε τις παράνομες δραστηριότητες γεώτρησης της Τουρκίας και υποστήριξε την άποψη ότι πρέπει να θεσπιστούν στοχοθετημένες κυρώσεις, εάν, από τη στιγμή που θα συναντηθούν οι ηγέτες της ΕΕ, η κατάσταση στην ανατολική Μεσόγειο δεν έχει βελτιωθεί.
Νωρίτερα το καλοκαίρι του 2020, ο Ύπατος Εκπρόσωπος Borrell επιβεβαίωσε ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα μπορούσε να συζητήσει "έναν κατάλογο περαιτέρω περιοριστικών μέτρων" σε περίπτωση που δεν υπάρχει πρόοδος στη διεξαγωγή διαλόγου με την Τουρκία.
Η Κύπρος απειλεί να μπλοκάρει πρόσθετες κυρώσεις κατά της Λευκορωσίας σε περίπτωση που δεν εγκριθούν νέες κυρώσεις στην Τουρκία.
Άλλα θέματα εξωτερικών σχέσεων
Οι ηγέτες της ΕΕ θα μπορούσαν και πάλι να εξετάσουν την κατάσταση στη Λευκορωσία, όπου ο λαός της Λευκορωσίας που ζητά ελευθερία αντιμετωπίζει καταστολή. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα μπορούσε να εγκρίνει νέες κυρώσεις στη Λευκορωσία εάν το Συμβούλιο εγκρίνει πριν από τη σύνοδο κορυφής. Ωστόσο, οι ηγέτες της ΕΕ ενδέχεται να κληθούν να εξετάσουν από κοινού τις κυρώσεις στη Λευκορωσία και την Τουρκία, σε περίπτωση που δεν επιτευχθεί συμφωνία πριν την Σύνοδο Κορυφής.