Ένα από τα θέματα που συζητούμε από χθες το βράδυ που έγιναν γνωστά τα αποτελέσματα των εκλογών της 21ης Μαΐου είναι γιατί δεν βρήκαν οι δημοσκοπήσεις τη μεγάλη νίκη της Νέας Δημοκρατίας, τη συντριβή του ΣΥΡΙΖΑ και την τεράστια διαφορά ανάμεσα στα δυο κόμματα. Είναι όμως έτσι;
Κάποιος θα μπορούσε να πει- για να υπερασπιστεί τις δημοσκοπήσεις- ότι όλες οι δημοσκοπήσεις έδιναν εδώ και μήνες- καλύτερα εδώ και χρόνια, από το 2016 και μετά- τη νίκη της Νέας Δημοκρατίας. Οι δημοσκοπήσεις δε των τελευταίων μηνών και της τελευταίας εβδομάδας, έδιναν όχι μόνο νίκη της Νέας Δημοκρατίας αλλά και νίκη με σημαντική διαφορά 6-7 μονάδες. Αρα θα μπορούσε να υποστηρίξει κανείς ότι στο βασικό διακύβευμα, οι έρευνες έπεσαν μέσα.
Ναι, αλλά δεν έπιασαν τα ποσοστά, ούτε τη διαφορά. Σωστό, αλλά οι δημοσκοπήσεις δίνουν τα βασικά μεγέθη και την ισορροπία ανάμεσα στα κόμματα, όχι τα ακριβή ποσοστά. Σε κάθε περίπτωση, η αίσθηση που αποκομίζουμε είναι ότι οι δημοσκοπήσεις έπεσαν έξω. Είναι αυτή η εικόνα; Είναι σωστό;
Και ναι και όχι. Γιατί αυτό που προκύπτει από το ρεπορτάζ μεταξύ των δημοσκόπων, είναι ότι τις τελευταίες ημέρες προ των εκλογών, οι έρευνες έδειχναν μια σημαντική άνοδο της Νέας Δημοκρατίας και μια κάμψη του ΣΥΡΙΖΑ, σε σημείο που να προκαλέσει την έκπληξη και των ίδιων των δημοσκόπων. Μάλιστα οι πληροφορίες λένε ότι ο δημοσκόπος που χρησιμοποιούσε ο ΣΥΡΙΖΑ, έδειξε αυτές τις μετρήσεις στην ηγεσία του κόμματος και υπήρξε και επεισόδιο με τον Αλέξη Τσίπρα, καθώς ο τελευταίος αμφισβήτησε με οργή τα ευρήματα. Αλλωστε θυμίζουμε ο Αλέξης Τσίπρας "δεν πιστεύει τις δημοσκοπήσεις"…
Οι πληροφορίες όμως επέμεναν και γι΄αυτό και από το πρωί στα δημοσιογραφικά γραφεία υπήρχε η πληροφορία ότι πηγαίνουμε σε μια καθαρή νίκη της Νέας Δημοκρατία και σε μια μεγάλη διαφορά με τον ΣΥΡΙΖΑ, τόση που προκαλούσε ακόμα και τη δική μας δυσπιστία. Ορισμένοι τόλμησαν να το υπαινιχθούν μόνο στα social media και απέφυγαν να επεκταθούν.
Η καλύτερη ερμηνεία όμως του γιατί οι δημοσκοπιστές δεν έδειξαν τα ευρήματά τους, απέφυγαν να δώσουν στη δημοσιότητα τα τελευταία στοιχεία και δεν έκαναν λόγο για την τεράστια νίκη της Νέας Δημοκρατίας, είναι το κλίμα εκφοβισμού των εταιρειών που διαμόρφωσε ο ΣΥΡΙΖΑ.
Οι δηλώσεις Πόπης Τσαπανίδου και οι απειλές του Αλέξη Τσίπρα
Είχε προηγηθεί η δήλωση της Πόπης Τσαπανίδου για την υποχρέωση των εταιρειών να δημοσιοποιούν οι εταιρείες τα αστάθμιστα στοιχεία τους, η δήλωση του Αλέξη Τσίπρα ότι οι μόνοι που δεν πληρώνουν το κόστος των λάθος εκτιμήσεών τους είναι οι εταιρείες και ότι θα πρέπει να βρεθεί τρόπος να λογοδοτούν, αλλά το κλίμα μπούλινγκ που διαμόρφωναν τα media του ΣΥΡΙΖΑ απέναντι στους γκαλοπίστες. "Μην τους πιστεύετε" φώναζε από το μετερίζι του στο facebook ο Παύλος Πολάκης.
Το κλίμα "τρομοκρατίας" για τις εταιρείες εξέφρασε με τον πιο χαρακτηριστικό τρόπο ο Στράτος Φαναράς της Metron Analysis, το βράδυ των εκλογών στο Mega. Εκφράζοντας την απόγνωσή του για το γεγονός ότι δεν μπορούν να κάνουν σωστά τη δουλειά τους, αφού βρίσκονται διαρκώς υπό την απειλή του ΣΥΡΙΖΑ.
Δημήτρης Μαύρος: Είχαμε βρει τη διαφορά στο 20% αλλά...
Αλλά το καλύτερο το είπε ο Δημήτρης Μαύρος της MRB στο Open. Οπου αποκάλυψε ότι η τελευταία του έρευνα, τα αστάθμιστα τουλάχιστον στοιχεία της, έδινε στη Νέα Δημοκρατία 42% και στον ΣΥΡΙΖΑ 19%, αλλά φυσικά δεν τόλμησε να την δημοσιοποιήσει και γιατί δεν είναι σωστό επιστημονικά να δίνονται στη δημοσιότητα αστάθμιστα στοιχεία, αλλά και γιατί φοβήθηκε τις αντιδράσεις.
Σύμφωνα με τον κ. Μαύρο, τα στοιχεία των δημοσκοπήσεων έδειχναν ξεκάθαρα ότι θα υπήρχε διαφορά 20 μονάδων. "Αν βγαίναμε έτσι, θα μας έλεγαν "αυτά τα δείγματα για πέταμα, πετάξτε τα”", είπε.
"Η αλήθεια είναι ότι όταν υφίστασαι μία πίεση από το 2015 μέχρι σήμερα σε ηθικό, μεθοδολογικό, επιστημονικό, επικοινωνιακό επίπεδο από συγκεκριμένο χώρο"- εννοεί τον ΣΥΡΙΖΑ- για υποεκτίμηση των στοιχείων και πράγματι υπάρχει υποεκτίμηση, το αποτέλεσμα είναι οι δημοσκόποι "να απομακρυνόμαστε από τα στοιχεία γιατί είχαμε υποστεί μετατραυματικό σοκ".
Πολύ ενδιαφέρον έχει και αυτό που γράφει η Καθημερινή. Σύμφωνα με το ρεπορτάζ του Παύλου Παπαδόπουλου, "στο αρχικό δείγμα του exit poll υπήρχαν στοιχεία που έδειχναν καθίζηση του ΣΥΡΙΖΑ στο 20%, αλλά υπήρξε διαφωνία μεταξύ των εκπροσώπων των 6 εταιρειών για το κατά πόσον τα στοιχεία αυτά απέδιδαν την πραγματικότητα ή ήταν αποτέλεσμα τυχαιότητας του δείγματος που θα έπρεπε να σταθμιστεί σωστότερα. Τελικώς επελέγη να αποφευχθεί η αποδοχή μιας τόσο παρακινδυνευμένης πρόβλεψης, η οποία θα προκαλούσε μεγάλες πολιτικές αντιδράσεις."
Συμπέρασμα: Μπορεί να υπάρχουν προβλήματα μεθοδολογικά στις έρευνες, αλλά τα γκάλοπ λένε την αλήθεια. Στα βασικές της γραμμές τουλάχιστον. Με τη διαφορά ότι αυτή η αλήθεια δεν άρεσε στον ΣΥΡΙΖΑ και προκάλεσε ένα κλίμα εκφοβισμού των εταιρειών, ώστε να αποτρέψει να δημιουργηθεί κλίμα ήττας στο εκλογικό σώμα.
Με άλλα λόγια, οι τελευταίες έρευνες των εταιρειών δημοσκοπήσεων, μια χαρά βρήκαν τη μεγάλη νίκη της Νέας Δημοκρατίας και την μεγάλη ήττα του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά φοβήθηκαν να τις δημοσιοποιήσουν λόγω των απειλών που δέχονταν από τον ΣΥΡΙΖΑ.
(Να σημειωθεί ακόμα πάντως, ότι το τσουνάμι που φάνηκε τελικά στις κάλπες, ήταν φαινόμενο που διαπιστώθηκε από τις εταιρείες μόνο τις τελευταίες ημέρες και δεν υπήρχε και ο χρόνος για να αναλυθεί και να εκτιμηθεί. Αυτό ήταν μια πρόσθετη δυσκολία…)
Δημοσκοπήσεις και fake news
Υπάρχει βέβαια και ο υπόγειος πόλεμος που γίνεται ανάμεσα στο κόμματα με τη χρήση fake news για τις δημοσκοπήσεις. Μια από τις "δημοσκοπήσεις" που δημοσιοποιήθηκε λίγο πριν τις εκλογές, ήταν μια "δημοσκόπηση" που είδε το φως της δημοσιότητας στο Euractiv και υποτίθεται ότι είχε παραγγελθεί από πολυεθνικές εταιρείες. Μάλιστα υπήρχε η "πληροφορία" ότι η "δημοσκόπηση" είχε γίνει με την πιο δαπανηρή μέθοδο των ψηφοδελτίων… και έδινε μάχη στήθος με στήθος στις κάλπες και μάλιστα διαφορά ανάμεσα στη πρώτη Νέα Δημοκρατία και τον δεύτερο ΣΥΡΙΖΑ, μόλις 30 χιλιάδες ψήφους. Η έρευνα δημοσιεύθηκε σε περίοπτη θέση στην Αυγή και στο Documento.
Οι συντάκτες του δημοσιεύματος- Σαράντης Μιχαλόπουλος και οι Zoran Radosavljević, Benjamin Fox- ισχυρίζονταν ότι είχαν πρόσβαση στα στοιχεία της δημοσκόπησης, αλλά δεν δημοσιοποιούσαν (παραδόξως) ούτε τους εντολείς της έρευνας ούτε την εταιρεία που χρησιμοποιήθηκε. Είχαν όμως την πληροφορία ότι η έρευνα είχε φθάσει σε σημαντικούς παράγοντες της Ευρώπης.
Αυτό που προκάλεσε όμως τη δυσπιστία των άλλων εταιρειών ήταν ο ακριβής αριθμός ψήφων στη διαφορά των δυο κομμάτων και ο ακριβής αριθμός των ψήφων για κάθε ένα από τα κόμματα. Η "έρευνα" έδινε 1.890.000 ψήφους για τη Νέα Δημοκρατία και 1.860.000 ψήφους για τον ΣΥΡΙΖΑ ΚΑΙ 510.000 ψήφους για το ΠΑΣΟΚ. Γιατί όπως έλεγαν οι δημοσκοπιστές, είναι αδύνατον για μια εταιρεία να γνωρίζει τη συμμετοχή του κόσμου στις εκλογές, συνεπώς ήταν αδύνατον να προσεγγίσει με ακρίβεια τον αριθμό των ψήφων. Κάτι δεν πήγαινε καλά…
Εκτοτε αυτή η "δημοσκόπηση" ξεχάστηκε από τις εξελίξεις, αλλά δεν την έχουν ξεχάσει όσοι μετέχουν στον Σύνδεσμο Εταιρειών Δημοσκοπήσεων και Ερευνας Αγοράς, που θα ζητήσουν εξηγήσεις. Αναμένουμε.