Η έκπληξη στις χθεσινές δηλώσεις του πρωθυπουργού, στο συνέριο του Οικονομικού Ταχυδρόμου, δεν ήταν τόσο ότι οι εκλογές θα γίνουν προς το τέλος της 4ετίας ή ότι θα γίνουν με το υπάρχον εκλογικό σύστημα. Ηταν η αναφορά του για πρώτη φορά σε κυβέρνηση συνεργασίας, που μπορεί να προκύψει, ακόμα και μετά τις πρώτες εκλογές με απλή αναλογική.
Ας τα πάρουμε με τη σειρά. Οι εκλογές, εξήγησε χθες ο πρωθυπουργός, δεν θα γίνουν ακριβώς στο τέλος της 4ετίας, αλλά θα γίνουν στο τέλος της Ανοιξης, δηλαδή λίγους μήνες πριν την συνταγματική προθεσμία που λήγει τον Ιούλιο. Ακούγεται εύλογο, αφού οι εκλογές θα γίνουν με την απλή αναλογική και συνεπώς θα απαιτηθούν κατά πάσα πιθανότητα και δεύτερες εκλογές- με ενισχυμένη- τις οποίες θα κάνει υπηρεσιακή κυβέρνηση, με επικεφαλής πρωθυπουργό, εν ενεργεία ανώτατο δικαστικό. Τέτοιες "ανώμαλες καταστάσεις" δεν γίνεται να εξελιχθούν εν μέσω θέρους, που λόγω πιθανών κινδύνων- φυσικών καταστροφών για παράδειγμα- απαιτούν να βρίσκεται στο τιμόνι της χώρας μια οργανωμένη κυβέρνηση, σε πλήρη διάταξη.
Οι εκλογές θα γίνουν με το υπάρχον εκλογικό σύστημα ή καλύτερα με τα υπάρχοντα εκλογικά συστήματα. Δηλαδή πρώτα με απλή αναλογική και εφόσον δεν προκύψει κυβέρνηση, τότε με ενισχυμένη αναλογική. Όπως εξήγησε ο Κυριάκος Μητσοτάκης, τυχόν νέα αλλαγή του εκλογικού συστήματος "θα ήταν επιλογή που δεν συνάδει με την σοβαρότητα και την υπευθυνότητα που έχει θέσει η κυβέρνηση ως κεντρικούς άξονες δράσης. Η χώρα έχει εκλογικό νόμο που προβλέπει σύστημα ενισχυμένης αναλογικής, με μπόνους για το πρώτο κόμμα και ξεκάθαρο πήχη αυτοδυναμίας, ακόμα κι αν θα προηγηθεί κάλπη με το σύστημα της απλής αναλογικής που νομοθέτησε η προηγούμενη κυβέρνηση, δίχως να λάβει υπόψη τις συνέπειες".
Μπορεί να προκύψει κυβέρνηση με τις εκλογές με απλή αναλογική;
Η αλήθεια είναι πάντως ότι ακόμα και με την απλή αναλογική θα μπορούσε ίσως να σχηματιστεί κυβέρνηση. Αν για παράδειγμα το πρώτο κόμμα συνεργαστεί με το τρίτο κόμμα και "βγαίνουν τα κουκιά" ή αν συνεργαστεί το δεύτερο κόμμα με όλα τα υπόλοιπα κόμματα. Αν υποθέσουμε ότι σε ένα χρόνο, οι δημοσκοπήσεις δεν έχουν ανατραπεί άρδην και πρώτο κόμμα είναι η Νέα Δημοκρατία, δεύτερο ο ΣΥΡΙΖΑ και τρίτο το ΠΑΣΟΚ, δυο ενδεχόμενα υπάρχουν: Είτε κυβέρνηση Νέας Δημοκρατίας και ΠΑΣΟΚ (εφόσον βγαίνουν φυσικά τα κουκιά) ή κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ με Βαρουφάκη, ΠΑΣΟΚ, ΚΚΕ και Βελόπουλο.
Το δεύτερο σενάριο μοιάζει και είναι κωμωδία και δεν συζητείται. Αλλωστε το ΚΚΕ δεν πρόκειται να συνεργαστεί με κανέναν. Είναι στον δικό του κόσμο…Το πρώτο σενάριο όμως; Τι θα γίνει αν οι έδρες που προκύψουν από τις εκλογές με απλή αναλογική, επιτρέπουν τον σχηματισμό κυβέρνησης; Ποια θα είναι η πρόταση Μητσοτάκη και ποια θα είναι η απάντηση του Νίκου Ανδρουλάκη; Από τα χθεσινά λεγόμενα του Κυριάκου Μητσοτάκη, ότι δηλαδή "στόχος είναι η σταθερότητα, όχι επί τούτω η αυτοδυναμία", διαφαίνεται ότι η πρόταση του Κυριάκου Μητσοτάκη θα είναι να συγκυβερνήσουν Νέα Δημοκρατία και ΠΑΣΟΚ. Ποια θα είναι η απάντηση του επικεφαλής του ΠΑΣΟΚ; Όλα δείχνουν ότι θα είναι αρνητική…
Τι θα σημαίνει η άρνηση Ανδρουλάκη για συγκυβέρνηση;
Η άρνηση Ανδρουλάκη να συγκυβερνήσει με τη Νέα Δημοκρατία δεν θα είναι χωρίς συνέπειες και δεν είναι σαφές αν το έχουν αντιληφθεί στην Χαριλάου Τρικούπη που νομίζουν ότι έχουν αέρα στα πανιά τους και έτσι θα πάνε έως τις εκλογές. Γιατί σε αυτή την περίπτωση και αφού προηγηθεί οι διερευνητικές επαφές και οι εντολές σχηματισμού κυβέρνησης από την Πρόεδρο της Δημοκρατίας, διαδικασία που θα διαρκέσει ίσως και πάνω από 2 μήνες, η χώρα θα πάει σε δεύτερες εκλογές με το σύστημα της ενισχυμένης αναλογικής.
Αλλά θα έχει σχηματιστεί υπηρεσιακή κυβέρνηση και θα υπάρχει ακυβερνησία και αναστάτωση. Και αν είναι σε εξέλιξη μια ακόμα κρίση όπως αυτές που ζούμε τα τελευταία χρόνια- πυρκαγιές, πανδημία ή κρίση στις σχέσεις με την Τουρκία- θα υπάρχει μεγάλη ανησυχία στους ψηφοφόρους. Είναι λοιπόν εξαιρετικά πιθανό, με δεδομένο ότι ο κόσμος θέλει σταθερότητα και όχι περιπέτειες, το εκλογικό σώμα και ειδικά το κέντρο, να σπεύσουν να ψηφίσουν Νέα Δημοκρατία στις δεύτερες εκλογές, όχι απαραίτητα από επιλογή, αλλά για να υπάρξει σταθερότητα και κυβέρνηση. Και ο χαμένος να είναι κατ΄εξοχή το ΠΑΣΟΚ. Και δευτερευόντως ο ΣΥΡΙΖΑ.
Τι κρύβει η αναφορά του Κυριάκου Μητσοτάκη
Ο πρωθυπουργός δεν χρησιμοποίησε τις φράσεις περί σταθερότητας και δεν άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο μιας κυβέρνησης συνεργασίας τυχαία. Αφ ενός ήθελε να στείλει το μήνυμα ότι δεν θα εκβιάσει την εντολή του εκλογικού σώματος, σε περίπτωση που ψηφίσει έτσι ώστε να επιβάλλεται κυβέρνηση συνεργασίας- είτε στις πρώτες εκλογές είτε στις δεύτερες- αφετέρου να δυσκολέψει τη θέση του Νίκου Ανδρουλάκη που αρνείται τη συγκυβέρνηση. Με το "επιχείρημα" ότι αυτό θα κοστίσει εκλογικά στο κόμμα του- τους στοιχειώνει στη Χαριλάου Τρικούπη η επίδοση του ΠΑΣΟΚ επί Ευάγγελου Βενιζέλου το 2012- αφήνοντάς τον εκτεθειμένο στην κατηγορία ότι για να μην φθαρεί πολιτικά το ΠΑΣΟΚ και ο ίδιος προσωπικά, δεν διστάζει να αρνηθεί την ευθύνη της διακυβέρνησης και αδιαφορεί για τις συνέπειες που δεν θα είναι άλλες από αστάθεια και ακυβερνησία.
Αυτοδυναμία η ακυβερνησία
Φυσικά μπορεί από τις πρώτες εκλογές να μην μπορεί να σχηματιστεί κυβέρνηση ακόμα και με συνεργασία του πρώτου με το τρίτο κόμμα. Και σε αυτό το σενάριο τα πράγματα δυσκολεύουν για το ΠΑΣΟΚ και τον Νίκο Ανδρουλάκη, αφού την περίοδο της ακυβερνησίας θα ακολουθήσουν οι δεύτερες εκλογές. Και σε αυτές, το δίλλημα θα είναι αμείλικτο; Είτε Νέα Δημοκρατία αυτοδύναμη, που θα σχηματίσει κυβέρνηση και θα κυβερνήσει, είτε ακυβερνησία, με δεδομένο ότι το τρίτο κόμμα αρνείται τη συμμετοχή του στην κυβέρνηση. Και πάλι τον λογαριασμό θα τον πληρώσει το ΠΑΣΟΚ.