Αίσθηση προκάλεσε την Κυριακή, η δημοσιοποίηση επιλεγμένου μέρους των πρακτικών από ορισμένες συνεδριάσεις των λοιμωξιολόγων από την εφημερίδα "Δημοκρατία", που έβγαλε το συμπέρασμα ότι οι ειδικοί "αποφασίζουν επί προειλημμένων αποφάσεων της κυβέρνησης." Μάλιστα ο τίτλος ήταν ενδεικτικός: "Βόμβα τα πρακτικά των λοιμωξιολόγων."
Η δημοσιοποίηση των πρακτικών έδωσε άλλωστε αφορμή και στον ΣΥΡΙΖΑ, να επαναφέρει την πρότασή του να δίδονται στη δημοσιότητα τα πρακτικά-μετά από κάθε συνεδρίαση- παρά την αυτονόητη ένσταση ότι τυχόν δημοσιοποίηση των πρακτικών, θα εμποδίσει την ελεύθερη διατύπωση της επιστημονικής γνώμης των ειδικών, αφού θα γίνεται αυτόματα αντικείμενο πολιτικής αντιπαράθεσης. Όπως έγινε ήδη, με αφορμή αυτή την αποκάλυψη των πρακτικών από δυο συγκεκριμένες συνεδριάσεις, με τις εφημερίδες της αντιπολίτευσης να καρφώνουν τον Σωτήρη Τσιόδρα που διαφώνησε με τις κυβερνητικές εισηγήσεις.
Χαρακτηριστικό είναι το ρεπορτάζ της "ΕφΣυν" που αναφέρει στην σημερινή της έκδοση, ότι "οι διαφωνίες ορισμένων επιστημόνων με τις κυβερνητικές επιλογές, μεταξύ των οποίων και του Σωτήρη Τσιόδρα, καταδεικνύει και το χάσμα που έχει προκύψει ανάμεσα στον διακεκριμένο λοιμωξιολόγο και το Μέγαρο Μαξίμου."
Το συμπέρασμα του ΣΥΡΙΖΑ δεν ήταν διαφορετικό από αυτό της "Δημοκρατίας", με το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης να καταγγέλλει ότι "η κυβέρνηση λαμβάνει πολιτικές αποφάσεις για τη διαχείριση της πανδημίας και εκ των υστέρων ζητά την επικύρωσή τους από τους επιστήμονες, χωρίς κανένα ενδιαφέρον για τα επιδημιολογικά δεδομένα." Είναι όμως έτσι;
Παρασκήνιο: Πώς διέρρευσαν τα πρακτικά
Τα ντοκουμέντα έφερε στο φως την Κυριακή η εφημερίδα "Δημοκρατία", αλλά ήδη ένα μέρος τους είχε δημοσιευτεί την περασμένη Τετάρτη στην "Ορθόδοξη Αλήθεια" (εφημερίδα του ομίλου Φιλιππάκη που εκδίδει και τη "Δημοκρατία"). Τα έγγραφα αποκάλυψε ο Ιωάννης Χατζηαντωνίου, πληρεξούσιος δικηγόρος μιας γυναίκας που προσέφυγε στο ΣτΕ κατά των υπουργικών αποφάσεων που αφορούσαν τα μέτρα για την Εκκλησία.
Η ίδια η κυβέρνηση υποχρεώθηκε να παρουσιάσει τα ντοκουμέντα, έπειτα από απόφαση της επιτροπής αναστολών του ΣτΕ και τα παρέδωσε στο δικαστήριο. Τέλος στο μυστήριο.
Ποιος αποφασίζει; Η κυβέρνηση ή οι ειδικοί
Ο ΣΥΡΙΖΑ και τα αντιπολιτευόμενα media ερμηνεύουν τα όσα καταγράφονται στα πρακτικά ότι συνιστούν απόδειξη ότι η κυβέρνηση εργαλειοποιεί την επιτροπή των ειδικών που απλά επικυρώνουν τις προειλημμένες αποφάσεις των υπουργών. Είναι όμως αυτή η αλήθεια;
Η πρώτη αμφισβήτηση του συμπεράσματος της αντιπολίτευσης προκύπτει από το γεγονός ότι ο κατ΄ εξοχήν σύμβουλος της κυβέρνησης στην πανδημία καθηγητής Σωτήρης Τσιόδρας, τοποθετείται αρνητικά στις κυβερνητικές εισηγήσεις και ψηφίζει όχι στις προτάσεις των υπουργών. Αρα τα όσα γράφονται περί ασφυκτικών πιέσεων και προειλημμένων αποφάσεων μάλλον δεν ευσταθούν.
Τα πρακτικά που δόθηκαν στη δημοσιότητα αφορούν τη συνεδρίαση της επιτροπής της 19ης Μαρτίου όπου αποφασίστηκε το άνοιγμα των κομμωτηρίων και των κέντρων περιποίησης νυχιών. Ο υπουργός Επικρατείας Γιώργος Γεραπετρίτης σημειώνει στην επιτροπή ότι "κρίνεται απαραίτητη η αναπροσαρμογή των εφαρμοσμένων μέτρων, ώστε να υπάρξει εκτόνωση των πολιτών και να επαναλειτουργήσουν δραστηριότητες που έχουν τη μικρότερη δυνατή επίπτωση στην επιδημιολογική εικόνα, η οποία εξακολουθεί να παραμένει κρίσιμη".
Ποια ήταν όμως η πρόθεση της κυβέρνησης; Η κυβέρνηση ήθελε να ανοίξει όλο το λιανεμπόριο χωρίς click away και click inside, όμως η πρότασή της δεν έγινε δεκτή. Ακόμα και η συμβιβαστική πρόταση για το άνοιγμα των κομμωτηρίων και των κέντρων περιποίησης νυχιών, έγινε δεκτή με πολλές επιφυλάξεις και διαφωνίες των ειδικών, μεταξύ αυτών και του Σωτήρη Τσιόδρα.
Οσον αφορά την πρόταση Γεραπετρίτη, την καλύτερη απάντηση έδωσε ο Αχιλλέας Γκίκας, μέλος της επιτροπής των εμπειρογνωμόνων: Ερωτηθείς σχετικά με τον σάλο για τη δημοσιοποίηση των πρακτικών της Επιτροπής των Εμπειρογνωμόνων του Υπουργείου Υγείας, απάντησε με μία φράση που αποδίδεται στο Αϊνστάιν ότι "δύο πράγματα είναι άπειρα, το σύμπαν και η ανθρώπινη ανοησία".
Υπογράμμισε πως "η διαδικασία λήψης των αποφάσεων γίνεται με συγκεκριμένο τρόπο. Η Επιτροπή συνεδριάζει, βάζει κάτω τα δεδομένα και ακολούθως εισηγείται. Η Πολιτεία είναι αυτή που αποφασίζει."
Tα self tests
Παραδόξως σύμφωνα με τα ρεπορτάζ των αντιπολιτευόμενων εφημερίδων, και η εισήγηση του υφυπουργού παρά τω Πρωθυπουργώ, Ακη Σκέρτσου, σε επόμενη συνεδρίαση της επιτροπής για την προμήθεια των self test αποδεικνύει τις ασφυκτικές πιέσεις της κυβέρνησης στους ειδικούς. Όπως αναφέρεται στα πρακτικά:
"Αναφορικά με τον αντιγονικό έλεγχο και τα ατομικά τεστ, ο κ. Σκέρτσος ενημέρωσε τα μέλη της επιτροπής για την επικείμενη διάταξη στη Βουλή, η οποία θα έχει ως υποχρεωτικό τον ατομικό αντιγονικό έλεγχο (self testing), καθώς αυτό κρίνεται επιβεβλημένο προκειμένου να επαναλειτουργήσουν οι τομείς της οικονομίας καθώς και η εκπαίδευση".
Γιατί όμως η προμήθεια των self test δείχνει προσπάθεια καθοδήγησης της επιτροπής; Υπήρξαν διαφωνίες από τους ειδικούς; Όχι. Οι λοιμωξιολόγοι δεν ζητούσαν περισσότερα τεστ; Ναι. Πόθεν προκύπτει πίεση στην επιτροπή; Από πουθενά. Αλλωστε η προμήθεια self test ήταν κυβερνητική πρωτοβουλία, που ικανοποιούσε το πάγιο αίτημα των ειδικών και δεν υπήρχε πεδίο διαφωνίας.
Οι σχετικές αναφορές- της ΕφΣυν για παράδειγμα- μάλλον με μια απέλπιδα προσπάθεια δημιουργίας εντυπώσεων μοιάζει αφού- χωρίς στοιχεία- αμφισβητεί την επιστημονική χρησιμότητα των γρήγορων τεστ κάνοντας λόγο για "επιστημονικά αμφισβητούμενα self-tests, των οποίων την υποχρεωτική εφαρμογή επεκτείνει από σήμερα και σε πολλούς άλλους τομείς."
Μάλιστα η εφημερίδα φθάνει στο σημείο να προτείνει "εκτεταμένο testing και όχι self-testing" των μαθητών και των καθηγητών, ασχέτως αν η διενέργεια μοριακών τεστ σε όλους τους μαθητές και τους καθηγητές και μάλιστα μια ή δυο φορές την εβδομάδα, κρίνεται περίπου ως αδύνατο με τις υπάρχουσες υποδομές.
Η αλήθεια
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι στο παρελθόν σε πολλές περιπτώσεις, υπουργοί άσκησαν πίεση στους ειδικούς να ανοίξουν την αγορά, πιεζόμενοι από τους εμπόρους για παράδειγμα και έγιναν σχετικές εισηγήσεις στους λοιμωξιολόγους. Στις περισσότερες των περιπτώσεων όμως φαίνεται ότι οι ειδικοί αποφασίζουν ανεπηρέαστοι από τις κυβερνητικές προθέσεις, όπως φάνηκε άλλωστε και στην πρόσφατη κόντρα με τον Αδωνι Γεωργιάδη.
Την ίδια στιγμή είναι κοινό μυστικό ότι η πρόσφατη απόφαση της επιτροπής που έβαλε πάγο στα σχέδια για άνοιγμα των εμπορικών κέντρων και των κέντρων αισθητικής προκάλεσε δυσφορία στην κυβέρνηση, αφού θεωρήθηκε υπερβολική και αντίθετη με τα επιδημιολογικά στοιχεία. Πλην όμως το κύρος της επιτροπής είναι τέτοιο και ο κίνδυνος για την κυβέρνηση να κατηγορηθεί ότι αγνοεί τις συμβουλές και τις εισηγήσεις των ειδικών τόσο μεγάλος, που ουδείς διανοήθηκε στο υπουργείο Ανάπτυξης για παράδειγμα, να αντιδράσει ή να προτείνει στον πρωθυπουργό, μια απόφαση διαφορετική από τις εισηγήσεις των ειδικών.
Αυτή ήταν και η ενημέρωση της αναπληρώτριας κυβερνητικής εκπροσώπου Αριστοτελίας Πελώνη νωρίτερα σήμερα Δευτέρα:
Η επιτροπή αξιολογεί τα δεδομένα και εισηγείται. Η κυβέρνηση είναι εκείνη που αποφασίζει. Η προσπάθεια του ΣΥΡΙΖΑ είναι ανεπιτυχής και προσβάλει τους επιστήμονες. Η κυβέρνηση κάνει προτάσεις στην επιτροπή οι οποίες δεν γίνονται πάντα αποδεκτές, όπως συνέβη την προηγούμενη Παρασκευή, που ζητήθηκε το άνοιγμα των Mall αλλά οι ειδικοί την απέρριψαν. Τα πρακτικά θεωρούμε οτι αν δινόντουσαν στην δημοσιότητα, θα πολιτικοποιούσαν μια συζήτηση που είναι επιστημονική και δεν θα βοηθούσε τον ανεξάρτητο ρόλο της επιτροπής.