Η ανθρωπολογική ανάλυση του σκελετού που αποκαλύφθηκε στην Αμφίπολη θα γίνει -πιθανότατα- με δείγμα από τα οστά και τα δόντια.
Ο καθηγητής Ορθοδοντικής του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Μανώλης Παπαγρηγοράκης, ο επιστήμονας ο οποίος έκανε την ανασύσταση - αναδόμηση του προσώπου της Μύρτιδος μιλά στο ΤheTOC.gr και δίνει πληροφορίες για τη δικαδικασία: «Είναι πιο αξιόπιστος ο πολφός του δοντιού για ανάλυση DNA. Όπως έγινε και με τη Μύρτιδα».
Το κρανίο της μικρής Μύρτιδας βρέθηκε σε ομαδικό τάφο στον Κεραμεικό, το επίσημο νεκροταφείο της αρχαίας Αθήνας. Ο κ. Παπαγρηγοράκης έκανε την αναδόμηση του προσώπου της Μύρτιδος και για πρώτη φορά, αντικρύσαμε το άτυχο κορίτσι που έχασε τη ζωή του από τυφοειδή πυρετό στην Αθήνα του 5ου αιώνα π.Χ.
Η επιλογή του δείγματος
«Το δείγμα διαλέγει αυτός που θα κάνει την ανάλυση -στην περίπτωση της Μύρτιδας, το διάλεξα εγώ- και κάναμε με τον βιολόγο τις αναλύσεις, αφού προηγουμένως, είχαμε καταλήξει στο ερευνητικό πρωτόκολλο που θα ακολουθούσαμε».
Το πρωτόκολλο είναι διεθνές;
«Στην περίπτωση της Μύρτιδας ακολουθήσαμε τη μέθοδο Ντρακούρ - Ραούλ των γάλλων λοιμωξιολόγων του Πανεπιστημίου της Μασσαλίας -οι οποίοι έπαιρναν δείγμα για αναλύσεις DNA από τον πολφό των δοντιών».
Πόσα δείγματα απαιτούνται;
«Εάν τα δόντια είναι σε καλή κατάσταση -δηλαδή, ανέπαφα, χωρίς τερηδόνα- τότε το αποτέλεσμα θα είναι καλό. Εάν έχει τερηδόνα, τότε το δόντι μπορεί να είναι μολυσμένο.
Εάν το δόντι είναι πολύ παλιό, αρχαίο, όπως της Μύρτιδας (2.500 χρόνων), τότε μπορεί να μην υπάρχει τόσος πολφός ώστε να κάνουμε ανάλυση όπως θα έπρεπε, οπότε χρειάζεται μεγάλος αριθμός δοντιών ώστε να έχουμε τη δυνατότητα της σωστής εξέτασης.
Για τον σκελετό του τάφου στην Αμφίπολη, εάν έχουμε αποτέλεσμα από ένα δείγμα, δεν θα χρειαστούν περισσότερα, δηλαδή δεύτερη εξέταση, το ένα δείγμα είναι αξιόπιστο.
Στην περίπτωση της Μύρτιδας, επειδή ήταν ομαδικός τάφος, χρειάστηκε μεγάλος αριθμός σκελετών προκειμένου να διαπιστωθεί εάν όλοι εκείνοι οι νεκροί πέθαναν από τον ίδιον τελικό παράγοντα».
Στοιχεία και πληροφορίες
«Μαθαίνουμε φύλο, ηλικία, χρώμα μαλλιών, χρώμα ματιών, αιτία θανάτου -εάν είναι μολυσματική ασθένεια- όπως η Μύρτις που πέθανε σε πανδημία από τυφοειδή πυρετό- ή εάν υπάρχει εκ γενετής πρόβλημα, μία χρωμοσωμική ανωμαλία. Εάν πρόκειται για άνδρα ο οποίος πιθανώς έχει τραυματισμό από μάχη π.χ. θα φανεί σε κάταγμα -συνεπώς, χρειάζεται άλλο δείγμα, όχι από τα δόντια- όπως και εάν είχε οστεόφυτα, έπασχε από αρθριτικά».
Σε πόσο χρόνο θα ξέρουμε;
«Περίπου σε τρεις μήνες».
Η τρισδιάστατη απεικόνιση – Όταν είδαμε τη Μύρτιδα
«Σε περίπτωση ανάλογης έρευνας στέλνω στον Όσκαρ Νίλσον, στη Σουηδία, αντίγραφο του κρανίου, αφού προηγουμένως υπάρξει εκτύπωση αντιγράφου. Για να βγει ένα αντίγραφο όμως, του κρανίου χρειάζεται μία διαδικασία -πρέπει να γίνουν εξετάσεις σε αξονικούς τομογράφους».
Πρώτα βάση από πλαστικό
«Γίνεται πρώτα ένα πιστό αντίγραφο του αρχαίου κρανίου σε γύψο, αφού έχουμε πάρει τα στοιχεία από το αυθεντικό, το πρωτότυπο. Με ειδικό πρόγραμμα το μετατρέπουμε σε τρισδιάστατη μορφή για να τυπωθεί σε δεύτερο χρόνο το κρανίο, με συγκεκριμένο υλικό, με πλαστικό, έτσι ώστε να έχουμε μία κόπια του αρχαίου κρανίου σε πλαστικό. Έχοντας ως βάση το πλαστικό, ο Οσκαρ Νίλσον κάνει την αναμόρφωση, την ανάπλαση του προσώπου».
Σε ένα χρόνο είδαμε το πρόσωπο της Μύρτιδας
«Από τη στιγμή που ο Οσκαρ Νίλσον παρέλαβε τα στοιχεία παρέδωσε την απεικόνιση, χωρίς πίεση, μετά από έναν χρόνο».
Πριν από τη Μύρτιδα
«Είμαι ορθοδοντικός και η αρχαιολογία είναι το χόμπι μου, ασχολούμαι εδώ και τριάντα χρόνια. Ήθελα να δω εάν είμαστε ίδιοι, εννοώ οι νεοέλληνες με τους αρχαιοέλληνες. Αυτό ήταν το σημείο εκκίνησης και στην πορεία υπήρξαν μικρές διαδρομές, όπως η ανάπλαση του προσώπου της Μύρτιδας με το αρχαίο DNA. Στόχος μου είναι ιατρικά, στατιστικά να καταλήξω στην αντιπροσωπευτική εικόνα του μέσου όρου των αρχαίων Ελλήνων».
Οι πρώτοι στην Ελλάδα
«Όταν ξεκινήσαμε το 2000 είμαστε οι πρώτοι στην Ελλάδα που κάναμε αρχαίο DNA, εννοώ η ομάδα μου. Γιατί, όπως αντιλαμβάνεστε, για κάθετι υπάρχει και ένας ειδικός. Ο Χρήστος Γιαπιτζάκης, γενετιστής - βιολόγος, ο οποίος έκανε τις αναλύσεις, τον αξονικό τομογράφο χειρίστηκε ο νευροακτινολόγος Παναγιώτης Τούλας, το τρισδιάστατο μοντέλο που ταξίδεψε στη Σουηδία στον Όσκαρ Νίλσον το έκανε ο Μανώλης Μαραβελάκης, επίκουρος καθηγητής στο ΤΕΙ Κρήτης, τη συντήρηση του κρανίου και αποκατάσταση ο Γιώργος Παναγιάρης, καθηγητής στο τμήμα Συντήρησης Αρχαιοτήτων & Έργων Τέχνης του ΤΕΙ Αθήνας».
Τα δόντια των αρχαίων Ελλήνων
«Η κατάσταση τους εξαρτάται από την κοινωνική τάξη. Συνήθως, δεν ήταν μεγάλα τα προβλήματα, τα πιο πολλά ήταν θέματα περιοδοντίου, υπήρχε τερηδόνα, αλλά και πολλές εξαγωγές (που μετά βέβαια, επουλώνονταν).
Η Μύρτις για παράδειγμα δεν είχε τερηδόνα, ήταν άψογα τα δόντια της. Η ποιότητα της τροφής κατά την αρχαιότητα έκανε αυτοκαθαρισμό των δοντιών. Δεν είναι όπως τώρα, που οι τροφές είναι πολύ μαλακές και κολλάνε στα δόντια. Οι άνθρωποι τότε έτρωγαν ξηρούς καρπούς, το ψωμί ήταν σκληρό...».
Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις
Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr