Η Σαλαμίνα ή Σαλαμίς η αρχαία πόλη κράτος της Κύπρου βόρεια της Αμμοχώστου και το αρχαίο θέατρό της, ένα από τα πιο σημαντικά της Μεσογείου, το οποίο βρίσκεται από το 1974 στο κατεχόμενο τμήμα της Κύπρου, επελέγησαν από τον Θεατρικό Οργανισμό Κύπρου (ΘΟΚ) , το Εθνικό Θέατρο Ελλάδος (ΕΘΕ) και το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος (ΚΘΒΕ), για να δοθεί η παράσταση της αρχαίας τραγωδίας του Αισχύλου «Αντιγόνη». Η παράσταση ανεβαίνει σε σκηνοθεσία Στάθη Λιβαθινού, καλλιτεχνικού διευθυντή του Εθνικού Θεάτρου Ελλάδος.
Η επιλογή του θεάτρου προκάλεσε αντιδράσεις και διατυπώθηκαν αντικρουόμενες απόψεις, ενώ προγραμματίστηκε και εκδήλωση διαμαρτυρίας πολιτών , στην οποία συμμετείχαν και αρχηγοί κομμάτων της Κυπριακής αντιπολίτευσης, έξω απ' την ελληνική πρεσβεία. Η παράσταση είναι το αποτέλεσμα μιας συνεργασίας του Θεατρικού Οργανισμού Κύπρου με την μη κυβερνητική οργάνωση στα κατεχόμενα «Σύνδεσμος της εντός των τειχών Αμμοχώστου».
Σύμφωνα με την κ. Ανδρούλα Βασιλείου, μέλος της Δικοινοτικής Πολιτιστικής Επιτροπής, παρών στην παράσταση θα δώσουνε πολλοί πρέσβεις χωρών στην Κύπρο και πολύ πιθανόν και ο διαπραγματευτής της ελληνοκυπριακής πλευράς, Ανδρέας Μαυρογιάννης, καθώς και ο συντονιστής των τεχνικών δικοινοτικών επιτροπών, Ανδρέας Πυρίσιης.
«Η δική μας θέση είναι ότι η παρουσία της Αντιγόνης που θέλει να μιλήσει για συνεργασία, για αγάπη και ειρήνη, είναι το καλύτερο που μπορεί να υπάρξει την περίοδο αυτή που διανύουμε, σ' ένα θέατρο το οποίο μας ανήκει», δήλωσε η κ. Βασιλείου στο ΑΠΕ. Ο πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου του ΘΟΚ, Γιάννης Τουμαζής, δήλωσε ότι «η απόφαση για την παράσταση της "Αντιγόνης" στη Σαλαμίνα πάρθηκε ομόφωνα από το ΔΣ του οργανισμού και εμπίπτει πλήρως στους ιδρυτικούς σκοπούς του». Οι ιδρυτικοί σκοποί του ΘΟΚ, είπε ο πρόεδρός του, είναι «η προαγωγή της θεατρικής τέχνης και της καλλιέργειας του θεατρικού καλλιτεχνικού συναισθήματος του λαού σε όλη την επικράτεια της Κυπριακής Δημοκρατίας».
«Εμείς την κατεχόμενη Σαλαμίνα τη θεωρούμε κοιτίδα του πολιτισμού μας και πάμε εκεί ως οικοδεσπότες για να υποδεχθούμε τους Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους συμπατριώτες μας, σε ένα πνεύμα συμφιλίωσης, αλληλοκατανόησης και αλληλοσεβασμού», σημείωσε ο κ. Τουμαζής. Σε ερώτηση για το πώς ο ΘΟΚ απαντά στις φωνές αμφισβήτησης που μιλούν ακόμη και για «προδοσία» σε σχέση με την παρουσία του ΘΟΚ στο αρχαίο θέατρο της Σαλαμίνας, ο κ. Τουμαζής απάντησε ότι «ο ρόλος του πολιτισμού είναι να δημιουργεί γέφυρες επικοινωνίας ανάμεσα στους ανθρώπους, ιδιαίτερα στον τόπο μας όπου ζούμε για τόσα χρόνια σε μια μοιρασμένη πατρίδα».
Η απόφαση να πραγματοποιηθεί η παράσταση σε κατεχόμενο μέρος προκάλεσε ποικίλες πολιτικές αντιδράσεις με τον κυβερνητικό εκπρόσωπο, Νίκος Χριστοδουλίδης, να δηλώνει από το Παρίσι ότι δεν γνωρίζει καλά το ζήτημα και ότι θα το διερευνήσει με την επιστροφή του στην Κύπρο και τον Υπουργό παιδείας Κώστα Καδή να δηλώνει ότι ως υπουργός της Κυπριακής Δημοκρατίας δε θα παραστεί στην παράσταση. Η διευθύντρια του Τμήματος Αρχαιοτήτων Κύπρου, Μαρίνα Ιερωνυμίδου, ανέφερε ότι το Τμήμα δεν ρωτήθηκε, σημειώνοντας ότι λόγω της τουρκικής στρατιωτικής παρουσίας, το Τμήμα δεν μπορεί να έχει τον έλεγχο των μνημείων στα κατεχόμενα.
Η σπουδαιότητα της Σαλαμίνας
Η Σαλαμίνα χαρακτηρίστηκε ως ένας από τους πιο σημαντικούς αρχαιολογικούς χώρους της Μεσογείου. Οι ανασκαφές στην Σαλαμίνα ξεκίνησαν από τον Βάσο Καραγιώργη το 1952 και ήταν σε εξέλιξη μέχρι το 1974. Το καλοκαίρι του 1974. όταν εισέβαλε στην Κύπρο ο τουρκικός στρατός, κάθε αρχαιολογική έρευνα στο χώρο της Σαλαμίνας διακόπηκε. Τραγική συνέπεια της εισβολής υπήρξε η λεηλασία του υποστατικού ανασκαφής του Τμήματος Αρχαιοτήτων όπου φυλάγονταν έγγραφα και αρχαιολογικό υλικό. Η γαλλική αρχαιολογική αποστολή επίσης, δεν είχε πρόσβαση στο δικό της υποστατικό ανασκαφής όπου φυλάσσονταν τα έγγραφα, τα σχέδια, οι φωτογραφίες και τα ευρήματα από τις ανασκαφές στη Σαλαμίνα.
Το 1999, το πανεπιστήμιο της Άγκυρας, παραβιάζοντας τις διεθνείς συνθήκες και εισηγήσεις, οργάνωσε αρχαιολογικές έρευνες στη Σαλαμίνα υπό τη διεύθυνση του καθ. Coskun Özguner. Ο κ. Özguner διεξήγαγε μεγάλης κλίμακας ανασκαφές σε όλη την έκταση του αρχαιολογικού χώρου με τη μορφή δοκιμαστικών τομών. Ο Özguner ήθελε να βρει κάποιο σημείο στο οποίο θα αποκαλύπτονταν αμέσως εντυπωσιακά ευρήματα. Επικεντρώθηκε σε ένα κτίσμα Ρωμαϊκής περιόδου, πιθανόν μια έπαυλη (villa) με λουτρά, η οποία βρίσκεται στα δυτικά του Γυμνασίου.
Το Τμήμα Αρχαιοτήτων της Κύπρου έχει καταγγείλει την παράνομη δραστηριότητα στην UNESCO, χωρίς όμως να καταστεί δυνατός ο τερματισμός των παράνομων ανασκαφών.
Υπάρχουν πολλά εκτεταμένα ερείπια. Το θέατρο, το γυμνάσιο έχουν αποκατασταθεί σε μεγάλο βαθμό. Πολλά αγάλματα βρέθηκαν στο Γυμνάσιο τα οποία τα περισσότερα από αυτά ακέφαλα. Το θέατρο είναι Ρωμαϊκό των πρώτων χρόνων της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας και μπορούσε να φιλοξενήσει μέχρι και 15,000 θεατές, καταστράφηκε τον 4ο αιώνα. Βρέθηκαν λουτρά, δημόσια αποχωρητήρια, μωσαϊκά, Ελληνιστική και Ρωμαϊκή Αγορά και ναός του Δία . Από τη Βυζαντινή εποχή η βασιλική του επισκόπου Επιφάνιου (367-403 μ.Χ.) που πιθανότατα ήταν ο μητροπολιτικός ναός της Σαλαμίνας.
Η νεκρόπολη της Σαλαμίνας καλύπτει 7 τετραγωνικά χιλιόμετρα στα δυτικά της πόλης. Εκεί βρίσκεται και το μουσείο που μέχρι το 1974 είχε όλα τα ευρήματα των ανασκαφών. Ένας τάφος που έχει ανασκαφεί το 1965 από τη Γαλλική Αποστολή του Πανεπιστημίου της Λυών έφερε στο φως έναν πλούσιο σε ευρήματα τάφο που πιστοποιεί τις εμπορικές σχέσεις με την Εγγύς Ανατολή.