Ένα μεγάλο μουσείο ανοίγει στο Παρίσι και άλλες ιστορίες με σκάνδαλα

Τα νέα από τα Ευρωπαϊκά μουσεία δεν είναι ευχάριστα. Η επισκεψιμότητα πέφτει, μόλις πριν λίγες ημέρες το Βρετανικό Συμβούλιο των μουσείων ανακοίνωσε την πτώση επισκεπτών στην Τate Modern ήταν 19%, της National Gallery 8%. Καθώς η Tate Modern σημείωσε το μεγαλύτερο ρεκόρ επισκεψιμότητας το 2014 με την έκθεση του Ματίς, η απάντηση στην πτώση είναι απλή: Αν δεν υπάρχουν μεγάλες εκθέσεις, ο κόσμος δεν ενδιαφέρεται. Η βαθιά οικονομική ύφεση αφήνει πολλά μουσεία «με άδειους τοίχους» καθώς η οργάνωση μεγάλων εκθέσεων γίνεται όλο και πιο δύσκολη. Έτσι εξηγείται και η τάση των μουσείων να φιλοξενούν ιδιωτικές συλλογές έργων. Πριν μερικά χρόνια απλώς έστρεφαν την πλάτη σε τέτοιου είδους προτάσεις και δωρεές.

Στο Παρίσι τα πράγματα δείχνουν να είναι διαφορετικά. Το Λούβρο, παρά τις δυο τρομοκρατικές επιθέσεις κρατά τα σκήπτρα της παγκόσμιας επισκεψιμότητας και για το 2015 με 8.600.000 επισκέπτες σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του Art Newspaper. Και δεν είναι μόνο το Λούβρο στο κέντρο του ενδιαφέροντος.

Στο Παρίσι τα τελευταία τέσσερα χρόνια έχουν ανοίξει ή ανακαινιστεί τρία μουσεία. Δεν άνοιξαν τόσο εύκολα όσο φανταζόμαστε. Μετά από περιπέτειες και καθυστερήσεις τριών ετών, τον Οκτώβριο του 2014, ανοίγει το Μουσείο Πικάσο προκειμένου να επιστρέψει στο σπίτι της η τεράστια συλλογή έργων του μεγάλου Ισπανού καλλιτέχνη. Τα εγκαίνια έγιναν στις 25 Οκτωβρίου, ημερομηνία γέννησης του Πικάσο.

Το μουσείο στεγάζεται στο μεγαλειώδες Hôtel Salé, μια μπαρόκ έπαυλη του 17ου αιώνα στην περιοχή Marais του Παρισιού, το οποίο κατά τη διάρκεια της ανακαίνισης έγινε διπλό σε έκταση: 3.800 τετραγωνικά μέτρα, με 37 μόνιμες γκαλερί, auditorium 95 θέσεων, βεράντα, εργαστήριο για μαθητές, καφετέρια, roof-garden. Το άνοιγμα του μουσείου έγινε μέσα σε θυελλώδεις αντιδράσεις λόγω των καθυστερήσεων στην ολοκλήρωση του έργου (που ξεπέρασαν τα τρία χρόνια), αλλά και της τεράστιας υπέρβασης (κατά 22 εκατομμύρια ευρώ) του τελικού κόστους έναντι του αρχικού προϋπολογισμού. Οι δαπάνες έφτασαν τα 52 εκατομμύρια που προήλθαν από τον κρατικό προϋπολογισμό.

Κερασάκι στην τούρτα ήταν η απόλυση της επί εννέα χρόνια προέδρου του μουσείου Αν Μπαλντασαρί, η οποία παύθηκε τον Μάιο πριν από το άνοιγμα του μουσείου, ύστερα από τη δημόσια διαμάχη της τόσο με το προσωπικό του μουσείου όσο και με την πρώην υπουργό Πολιτισμού της χώρας Ορελί Φιλιπετί, και έπειτα από καταγγελίες για κακοδιαχείριση, αυταρχική συμπεριφορά και αδιέξοδες τακτικές.

Σαράντα εργαζόμενοι είχαν ζητήσει με επιστολή τους, την αποπομπή της. Η Μπαλντασαρί όταν έγινε πρόεδρος του Μουσείου, έγινε η απόλυτη κυρίαρχός του, σε σημείο να μην αφήνει τους ερευνητές να προσεγγίσουν τα αρχεία, ενώ με δυσκολία δάνειζε έργα. «Δημιούργησε τέτοια τοξική ατμόσφαιρα μέσα στο μουσείο, που θέτει σε κίνδυνο τους εργαζόμενους», είχε πει χαρακτηριστικά η υπουργός η οποία αποπέμφθηκε με τη σειρά της, τον ίδιο Αύγουστο. Στα εγκαίνια του μουσείου ο Φρανσουά Ολάντ έκανε την περίφημη δήλωση: «Η Γαλλία είναι μία χώρα αβάν γκαρντ».

Δυο ημέρες μετά τα εγκαίνια του μουσείου Πικάσο, στις 27 Οκτωβρίου 2014, ανοίγει τα πανιά του εκτοξεύοντας την αρχιτεκτονική της πόλης στον εικοστό πρώτο αιώνα, το Μουσείο Louis Vuitton στο Δάσος της Βουλώνης. Χρειάστηκαν δώδεκα χρόνια, περίπου 135 εκατομμύρια δολάρια και η σιδερένια πυγμή και υπομονή του τιτάνα της πολυτέλειας Μπερνάρ Αρνό, για να καταφέρει να κάνει το μουσείο εγκαίνια.

Το μουσείο σύγχρονης τέχνης σε σχέδια του σπουδαίου αρχιτέκτονα Φρανκ Γκέρι, είναι κρυμμένο μέσα στο δάσος, μια ελικοειδής κατασκευή που θυμίζει πανιά από γυαλί και ατσάλι και εκτείνεται σε 126.000 τετραγωνικά πόδια. Είναι η πιο φιλόδοξη κατασκευή από την εποχή που προσγειώθηκε η πυραμίδα του Pei στο Λούβρο, το 1989. Είναι χτισμένο πάνω σε δημόσια γη και θα αποδοθεί στο γαλλικό κράτος σε 55 χρόνια.

Το «δώρο» του Αρνό θεωρήθηκε από πολλούς ένας δούρειος ίππος. Η Γαλλία, με την ισχυρή υποστήριξη της κυβέρνησής της στις τέχνες, ήταν ανέκαθεν ύποπτη απέναντι στην ιδιωτικής πολιτιστική προσπάθεια. Από τότε που προτάθηκε για πρώτη φορά το μουσείο, αμέτρητα διοικητικά εμπόδια βρέθηκαν στην πορεία του. Τον Ιανουάριο του 2011, μια ομάδα κατοίκων κέρδισε μια δικαστική απόφαση να σταματήσει το έργο. Ο δικηγόρος της ομάδας, Jean-Marie Pouilhe, το συνέκρινε με "σκηνικό για κονσερβοκούτια.". Η απόφαση ανατράπηκε αργότερα. Το μουσείο του Γκέρι, βρίσκεται σε ένα μέρος όπου η τέχνη υπάρχει σαν κρυμμένο μυστικό.

Σε έναν κόσμο διαρκούς απόσπασης της προσοχής, κινείται εντελώς αντίθετα από τη λογική με την οποία φτιάχτηκε το 1977 το Centre Pompidou, από τους αρχιτέκτονες Richard Rogers και Renzo Piano. Τότε, ο κόσμος της τέχνης ήταν ένα πολύ διαφορετικό μέρος, μικρότερο. Η εργοστασιακή, εμπνευσμένη αρχιτεκτονική του Κέντρου Pompidou με τα σωληνοειδή στοιχεία και την κυλιόμενη σκάλα επάνω στην πρόσοψη που προσφέρει απαράμιλλη θέα στο Παρίσι, και δείχνει προς τα έξω, προς την πόλη και την κοινωνία, αποτέλεσε τότε το νέο πεδίο και το επίκεντρο της καλλιτεχνικής δημιουργίας. Η κατασκευή του ήταν στη λογική ενός απολύτως διαφανούς κτιρίου, ένα ουτοπικό αντί-μουσείο.

Τρίτο μουσείο είναι το Μουσείο Ροντέν που άνοιξε ξανά στις 12 Νοεμβρίου του 2015 στο ιστορικό μέγαρο Biron, στη Rue de Varenne, στο Παρίσι, μεταξύ του 1727 και του 1737. Είναι ένα λαμπρό παράδειγμα αρχιτεκτονικής rocaille που ήταν της μόδας εκείνη την εποχή. Η ανακαίνιση κράτησε τρία χρόνια και στοίχισε 16 εκατομμύρια ευρώ και είναι η πιο ολοκληρωμένη που έγινε από τότε που το αρχοντικό μετατράπηκε, το 1919 σε δημόσιο μουσείο.

Το μεγάλο όμως νέο για την πόλη σήμερα, είναι η επιστροφή της συλλογής του Γάλλου πολυεκατομμυριούχου Φρανσουά Πινό στο Παρίσι από την Βενετία και η εγκατάστασή της στο κτίριο του Bourse de Commerce στις Halles.

Η ιστορία της συλλογής Πινό και της εγκατάστασής της σε μουσείο, ξεκινά 16 χρόνια νωρίτερα, το 1999. Ο Πινό πρότεινε τότε την ίδρυση και την κατασκευή ενός μουσείου σύγχρονης τέχνης με ένα κτίριο το οποίο υπέγραφε ο σταρ αρχιτέκτονας Tadao Ando, ο οποίος υπογράφει και την ανακαίνιση του Bourse de Commerce, στο δυτικό άκρο του νησιού Seguin, στο οποίο λειτουργούσε παλαιότερο το εργοστάσιο της Ρενό. Το έργο θα στοίχιζε 150 εκ. ευρώ.

Πέντε χρόνια αργότερα, οι χρονοβόρες διοικητικές καθυστερήσεις και οι τοπικές εντάσεις ανάγκασαν τον Πινό να εγκαταλείψει το σχέδιό του και να κατευθυνθεί σ’ ένα άλλο νησί για να στεγάσει τη συλλογή του, στη Βενετία. Σε ένα άρθρο του στην Monde το 2005, εξηγεί ότι για το νησί υπάρχουν άλλα σχέδια και ότι δε θα ήθελε το μουσείο του να είναι δίπλα σε εργοτάξια στην καλύτερη περίπτωση ή σε χέρσα γη στη χειρότερη, για πολλά χρόνια μετά το άνοιγμά του.

Στη Βενετία η συλλογές του Πινό εγκαταστάθηκαν στα ιστορικά κτίρια Παλάτσο Γκράσι και Πούντα ντελα Ντογκάνα, καθιερώνοντας δυο νέους παγκοσμίως διάσημους χώρους τέχνης. Η υπόθεση είχε θεωρηθεί τελειωμένη, κανείς δεν περίμενε να επιστρέψει στο Παρίσι η συλλογή, μέχρι πριν λίγες εβδομάδες όταν η δήμαρχος του Παρισιού Αν Ινταλγκό και ο συλλέκτης παρουσίασαν το νέο σχέδιο του Πινό για την εγκατάσταση της συλλογής του στο Παρίσι.

Αυτή τη φορά ο Πινό, σαν καλός επιχειρηματίας, παρουσίασε το σχέδιο το οποίο εκπονήθηκε με πλήρη μυστικότητα, παρακάμπτοντας τις προκαταβολικά κακές κριτικές και αντιρρήσεις, έχοντας κλείσει και υπογράψει και την τελευταία λεπτομέρειά του. Αποφασισμένος να μη σταματήσει το έργο από καμία προσφυγή ή διαμαρτυρία και τέτοιες στο Παρίσι υπάρχουν πολλές. Το παλιό Χρηματιστήριο, ένα εμβληματικό κτίριο του 18ου αιώνα στις Halles, του παραχωρείται από το Δήμο του Παρισιού για πενήντα χρόνια με ετήσιο ενοίκιο 15 εκ. ευρώ. Ο Πινό αναλαμβάνει και τη διαμόρφωση του κτιρίου που έχει έκταση 13.000τ.μ. η οποία θα κοστίσει 100.000.000. Η ανακαίνιση θα ξεκινήσει τον Ιανουάριο του 2017 και τα εγκαίνια θα γίνουν το φθινόπωρο του 2018.

Η δήμαρχος του Παρισιού δέχτηκε το «καπιταλιστικό δώρο» ως μάνα εξ ουρανού. Τι καλύτερο για ένα τεράστιο χώρο στο κέντρο της πόλης και σε απόσταση αναπνοής από άλλα πολιτιστικά κέντρα! Ο Πινό ήθελε ακριβώς αυτό. Τέλος τα πειράματα με περιοχές έρημες και μακρινές. Το φιάσκο της υπόθεσης του νησιού Σεγκέν στη Βουλώνη-Μπιλανκούρ του δίδαξε ότι με το κράτος πρέπει να υπογράφεις κάθε λεπτομέρεια, να είσαι έτοιμος και να μην περιμένεις τίποτα, δηλαδή να έχεις το τονωτικό για την πόλη χρήμα και τις απαραίτητες υπογραφές.

Η οικογένειά του θα διευθύνει το μουσείο, που είναι ό, τι ονειρευόταν ο Πινό. Ένα παλιό κτίριο σαν τα βενετσιάνικα παλάτια και μέρος ενός δικτύου μουσείων. Η συλλογή του Πινό, από τις μεγαλύτερες ιδιωτικές του κόσμου, περιλαμβάνει περισσότερα από 2.000 έργα τέχνης και είναι μια από τις πιο διάσημες και πλούσιες συλλογές σύγχρονης τέχνης. Η επόμενη είδηση θα είναι ποιά από τα έργα που υπάρχουν στη Βενετία θα μεταφερθούν στο Παρίσι.

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr