Ηταν, αν μη τι άλλο, συγκινητικό να παρακολουθεί κανείς την ομιλία δυο από των σημαντικότερων κινηματογραφιστών παγκοσμίως, των 86 και 84 ετών αντίστοιχα, αδερφών Πάολο και ΒιτόριοΤαβιάνι την ώρα της αναγόρευσής τους επίτιμοι διδάκτορες του τμήματος Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ): «Κοιτάζοντας μέσα στο πηγάδι του παρελθόντος, αισθανόμασταν ανέκαθεν εγγύτερα στον ελληνικό πολιτισμό παρά στο ρωμαϊκό», ανέφεραν οι Ιταλοί δημιουργοί που είναι «υπεύθυνοι» για μερικές από τις καλύτερες ταινίες του ευρωπαϊκού κινηματογράφου του 20ου αιώνα.
Η εκδήλωση σε χώρο υπό κατάληψη
Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε τελικά παρ' ότι τελούσε υπό τον κίνδυνο της ματαίωσης της εκδήλωσης, αλλαγής χώρου ή αναβολής (καθώς το κτήριο διοίκησης του ΑΠΘ είχε καταληφθεί από νωρίς το πρωί από νεαρούς φοιτητές, οι οποίοι τελικά «επέτρεψαν» την εκδήλωση παρότι ο χώρος παρέμενε κατειλημμένος).
Ο απόλυτα κινηματογραφικός λόγος των αδερφών Ταβιάνι είχε θέμα: «Εκ του σύνεγγυς στην ελληνική γη». Μια ομιλία γεμάτη από ελληνική γραμματεία, ελληνικά τοπία, ελληνικούς μύθους και έννοιες βγαλμένους μέσα από το σύμπαν των ταινιών τους.
Τον έπαινο στους τιμώμενους αδελφούς Ταβιάνι εκφώνησε η αναπληρώτρια Καθηγήτρια του τμήματος κα Ευδοκία Μελεζιάδου ενώ την τιμητική πλακέτα επέδωσε ο Πρύτανης του ΑΠΘ, κ. Περικλής Μήτκας.
Οι τιμώμενοι έκλεισαν την ομιλία τους με τη «λεκτική προβολή» μιας σκηνής από τη «Νύχτα του Σαν Λορέντζο», η οποία είναι η 10η Αυγούστου, που οι Ιταλοί τιμούν ως τη «Νύχτα με τα πεφταστέρια».
Η «αυλαία» της ομιλίας των Ταβιάνοι
«Είναι η νύχτα της επίκλησης στα πεφταστέρια. Σε ένα από τα Αιόλια νησιά οι δύο οικογένειές μας, με τους μεγάλους και τα παιδιά ακόμη μικρά, είναι ξαπλωμένες στη γη, κάτω από μία και μοναδική μεγάλη κουβέρτα, με τα μάτια στραμμένα στον ουρανό, καθένας έτοιμος να εκφράσει τη δική του κρυφή επιθυμία. Ένα αστέρι ανάβει και διασχίζει τον ουρανό... Όπως φαίνεται το αστέρι εκείνη τη νύχτα άκουσε το παιδί μας. Και ίσως το άκουσε - μας αρέσει να το πιστεύουμε - και ο ναυσιπλόος που κάθε νύχτα διασχίζει τα νησιά και περνά μπροστά από το δικό μας. Είναι ο Οδυσσέας που αναζητά την Ιθάκη του».
Ποιοι είναι οι αδερφοί Ταβιάνοι
Οι Πάολο και Βιτόριο Ταβιάνι (8 Νοεμβρίου 1931 και 20 Σεπτεμβρίου 1929 αντίστοιχα) είναι σκηνοθέτες και σεναριογράφοι. Είναι αδέλφια που εργάζονται πάντα μαζί.
Γεννήθηκαν στο χωριό Σαν Μινιάτο της Τοσκάνης.
Σπούδασαν στο Πανεπιστήμιο της Πίζας, μουσικολογία και ιστορία της τέχνης ο Πάολο και νομική ο Βιτόριο, αλλά στράφηκαν γρήγορα στον κινηματογράφο. Αρχικά ασχολήθηκαν με την κριτική κινηματογράφου και τη δημιουργία κινηματογραφικών λεσχών στην περιοχή τους. Στη συνέχεια υπήρξαν σκηνοθέτες πολλών ντοκιμαντέρ για την ιταλική τηλεόραση, ενώ γύρισαν και μικρού μήκους ταινίες.
Πρώτη τους ταινία είναι το ντοκιμαντέρ μικρού μήκους «Σαν Μινιάτο Ιούλης ’44» (1954) (συνεργάστηκαν στο σενάριο οι Βαλεντίνο Ορσίνι και Τσέζαρε Τζαβατίνι), με θέμα τη ναζιστική θηριωδία που έπληξε το χωριό τους. Το ίδιο θέμα θα τους απασχολήσει αργότερα στην ταινία «Η Νύχτα του Σαν Λορέντζο» (1982).
Το 1962 πραγματοποίησαν το ντεμπούτο τους με τη μεγάλου μήκους ταινία «Ένας άντρας στην Πυρά» (1962), σε συσκηνοθεσία με τον Βαλεντίνο Ορσίνι. Η συνεργασία τους συνεχίστηκε και στην επόμενη ταινία, τους «Παράνομους του Έρωτα» (1967).
Κάθε ταινία των Ταβιάνι μοιάζει σαν ένα κεφάλαιο ενός μεγάλου βιβλίου, που συγγράφουν οι ίδιοι από τις αρχές της δεκαετίας του 1960.
Το έργο τους συχνά έχει την αφετηρία του στη λογοτεχνία, αφού περιλαμβάνει πλήθος διασκευών έργων κλασικών συγγραφέων όπως του Τολστόι, του Γκαίτε, του Πιραντέλο, του Αλέξανδρου Δουμά (πατρός). Το «Χάος» (1984), ίσως η καλύτερη ταινία των αδελφών Ταβιάνι, είναι μια σπονδυλωτή στη δομή της ποιητική μεταφορά διηγημάτων του Λουίτζι Πιραντέλο, που με αφορμή λαϊκούς μύθους και παραδόσεις, επιχειρούν να προσεγγίσουν πώς επιδρά το φεγγάρι στους ανθρώπους.
Οι ταινίες «Ο Σαν Μικέλε είχε έναν κόκορα» (1973), «Αλονζανφάν» (1974), «Πατέρας Αφέντης» (1977), «Το Λιβάδι» (1979), «Η Νύχτα του Σαν Λορέντζο», «Χάος», «Καλημέρα Βαβυλωνία» (1987) αναδεικνύονται σε μια σειρά από λυρικές, συγκινητικές και μεγαλειώδεις οπτικές συμφωνίες που σχολιάζουν πολυδιάστατα το τέλος μιας εποχής, των προσδοκιών και των κατακτήσεών της.
Έχουν γυρίσει περισσότερες από 20 ταινίες για την τηλεόραση και τον κινηματογράφο από τη δεκαετία του 1960, και συνεχίζουν ακόμη, με αποκορύφωμα τη βράβευσή τους το 2012 στο Φεστιβάλ Βερολίνου με τη Χρυσή Άρκτο Καλύτερης Ταινίας για το ντοκιουντράμα «Ο Καίσαρας πρέπει να πεθάνει» (2012).
Θεωρούνται οι τελευταίοι μεγάλοι auteurs του άλλοτε κραταιού ιταλικού κινηματογράφου. Στην καριέρα τους έχουν κερδίσει βραβεία στα Φεστιβάλ Καννών, Βενετίας, Βερολίνου, Μόντρεαλ, Μόσχας, Βαγιαδολίδ, κ.ά.
Στις 26 Φεβρουαρίου 2015 προβλήθηκε στις αίθουσες η τελευταία μεγάλου μήκους ταινία τους «Θαυμάσιος Βοκάκιος» («Maraviglioso Boccaccio»).