Για να μην καταρρεύσει το σπίτι της χαράκτριας Κατράκη

΄Εκθεση με αφορμή τα 100 χρόνια από τη γέννηση της σπουδαίας χαράκτριας, Βάσως Κατράκη, με σκοπό να αναστηλωθεί το πατρικό της σπίτι στο Αιτωλικό

«Δε θέλω παρά να εκφράσω την αγάπη και τον ενθουσιασμό μου προς τη ζωή. Κάθε στιγμή που μου ανήκει δεν θα ήθελα να είναι παρά ένας χαιρετισμός προς αυτήν. Να εκφράσω την αγάπη μου προς τον άνθρωπο και τη δικιά του ζωή, με τις χαρές, τα βάσανα και το μόχθο της. Προσπαθώ να εκφραστώ με τον πιο σαφή τρόπο. Αυτό το κάνω γιατί έτσι νιώθω. Με ενδιαφέρει να ‘ρθω σε όσο γίνεται πληρέστερη επικοινωνία με τους ανθρώπους, να μιλήσω με τη γλώσσα τους. Αυτό είναι η πιο μεγάλη καταξίωση ενός καλλιτέχνη. Δε διαλέγω ορισμένα θέματα, μα βιώματα. Και αυτά μπορεί να έρχονται είτε από τη χώρα που ζεις είτε απ ’έξω, φτάνει να είναι ανθρώπινα».

Η Βάσω Κατράκη ήταν μαχήτρια στους κοινωνικούς αγώνες με τόλμη και αποφασιστικότητα. Μετέφερε στην πέτρα όλα τα θεμελιώδη θέματα, το ιδεώδες της ελευθερίας και της αξιοπρέπειάς μας. Τα έργα της αποτέλεσαν κοινωνική μαρτυρία.

΄Εκθεση – αφιέρωμα στην «κορυφαία ερμηνεύτρια της ανθρώπινης τραγωδίας», όπως χαρακτήρισε τη Βάσω Κατράκη ο τεχνοκριτικός και φίλος της Κώστας Σταυρόπουλος, πραγματοποιείται με αφορμή τα 100 χρόνια από τη γέννησή της στην αίθουσα τέχνης «έκφραση- γιάννα γραμματοπουλου» από 18 Φεβρουαρίου έως 15 Μαρτίου 2014.

Για την αναστήλωση του σπιτιού της

Για πρώτη φορά μετά από 20 χρόνια, τα έργα που εκτίθενται θα είναι προς πώληση. Σκοπός αυτής της κίνησης είναι η συγκέντρωση χρημάτων για την αναστήλωση του πατρικού σπιτιού της Βάσως Κατράκη στο Αιτωλικό. Σήμερα το πατρικό της σπίτι καταρρέει αδύναμο να αντισταθεί στο πέρασμα των χρόνων. Παρότι έχει χαρακτηρισθεί διατηρητέο μνημείο, η πολιτεία δεν μπόρεσε να βοηθήσει παρά τις μελέτες που κατατέθηκαν στην Εφορεία Νεότερων Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού για τη διάσωσή του.

Με δεδομένο ότι η μεγάλη χαράκτρια πάντα βοηθούσε και ενθάρρυνε τους νέους καλλιτέχνες, όραμα και ελπίδα είναι να γίνει το σπίτι της χώρος υποδοχής και φιλοξενίας των φοιτητών της χαρακτικής από την Ελλάδα και το εξωτερικό που θέλουν να μελετήσουν το έργο της και να έχουν τη δυνατότητα, εάν επιθυμούν, να δουλεύουν ελεύθερα, όπως αναφέρουν οι οργανωτές της έκθεσης

Το πατρικό σπίτι της Κατράκη καταρρέει. Παρότι έχει χαρακτηρισθεί διατηρητέο μνημείο, η πολιτεία δεν μπόρεσε να βοηθήσει να διασωθεί

Γεννημένη το 1914, σχεδόν τη στιγμή που ξεσπούσε ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος, η Βάσω Κατράκη έζησε τα σημαντικότερα γεγονότα της σύγχρονης ιστορίας και σφράγισε με το έργο της μια ολόκληρη εποχή. Απεικόνισε με συνέπεια τα μεγάλα και θεμελιώδη γεγονότα που διαδραματίστηκαν στη χώρα μας μετά το Β’ παγκόσμιο πόλεμο. Την εθνική αντίσταση, τον εμφύλιο, τη χούντα και το φασισμό. Χάραξε στην πέτρα την τραγική μοίρα του λαού και τη μάχη για ελευθερία. Το 1936 εισήχθη στη Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών με καθηγητές τον Κωνσταντίνο Παρθένη στη Ζωγραφική και το Γιάννη Κεφαλληνό στη Χαρακτική.

Η αντίσταση «κάλυψε» ένα μεγάλο μέρος της ζωής και του έργου της. Οι διαδηλώσεις, τα αδικοσκοτωμένα παλικάρια, οι διώξεις, οι κατατρεγμένοι, τα σκελετωμένα από την πείνα παιδιά, τα βιώματα με τις θυσίες και τους θανάτους έγιναν διαμαρτυρία και αυτές οι εικόνες πέρασαν στο καλλιτεχνικό της έργο. «Κάναμε αντίσταση με τα πινέλα και τα καλέμια» έλεγε. ΄Η «η κατοχή με έκανε χαράκτρια». Τα πρώτα της χαρακτικά ήταν εύσημα, αφίσες, κάρτες, προκηρύξεις και ψηφοδέλτια για τις ανάγκες της αντίστασης. Την 21η Απριλίου του 1967, πρώτη μέρα του πραξικοπήματος, τη συνέλαβαν και την εξόρισαν στα Γιούρα, το θρυλικό νησί με τη μακραίωνη ιστορία ως τόπος βασανιστηρίων και εξόντωσης. Η δύναμη όμως της τέχνης της, της έδωσε παρηγοριά και διέξοδο, ζωγραφίζοντας με μαρκαδόρο τα βότσαλα που έβρισκε στο ξερονήσι, μοιράζοντάς τα στους συγκρατούμενους της και στέλνοντας στον άντρα της και τα παιδιά της.

Το σπίτι βρεχόταν γύρω γύρω από τη λιμνοθάλασσα. Εκεί έζησε τα παιδικά της χρόνια, ευτυχισμένη με τους γονείς και τα τέσσερα αδέρφια της. Εκεί, στα μαθητικά της τετράδια ζωγράφισε τα πρώτα της σχέδια και πορτρέτα

Το περιεχόμενο της έκθεσης

Στην έκθεση παρουσιάζονται έργα της Κατράκη χαραγμένα στο ξύλο αλλά κυρίως στην πέτρα. Ο λόγος για το υλικό που της επέτρεψε να ξεφύγει από τα στενά πλαίσια της παραδοσιακής χαρακτικής και του μικρού μεγέθους, της έδωσε τη δυνατότητα για μεγάλες φόρμες και ξεχώρισε το έργο της δίνοντάς της διεθνή φήμη.

Προς τιμήν της κατασκευάστηκε από την πολιτεία και εγκαινιάστηκε το καλοκαίρι του 2006 το κέντρο Χαρακτικών Τεχνών και Μουσείο Βάσω Κατράκη στην πατρίδα της, το Αιτωλικό Αιτωλοακαρνανίας, όπου εκτίθεται μόνιμα όλο το έργο της. Το πατρικό της σπίτι, βρίσκεται και αυτό στο όμορφο νησάκι, το Αιτωλικό, τη μικρή Βενετία, όπως την ονόμαζαν τότε. Το σπίτι βρεχόταν γύρω γύρω από τη λιμνοθάλασσα. Εκεί έζησε τα παιδικά της χρόνια, ευτυχισμένη με τους γονείς και τα τέσσερα αδέρφια της. Εκεί, στα μαθητικά της τετράδια ζωγράφισε τα πρώτα της σχέδια και πορτρέτα. Εκεί εμπνεύστηκε τις πρώτες έγχρωμες της ξυλογραφίες, από τα πρωινά, τα δειλινά και τα νυχτερινά χρώματα της ήρεμης λιμνοθάλασσας. Κι αυτό είναι το σπίτι που πρέπει να διασωθεί για να διαφυλαχθεί η κληρονομιά της στις επόμενες γενιές.

Info: Βάσω Κατράκη, αίθουσα τέχνης «έκφραση- γιάννα γραμματοπουλου», 18 Φεβρουαρίου έως 15 Μαρτίου 2014. www.ekfrasi-art.gr